Теодолиттік жүріс координаталарының ведомостарын есептеу

 

Кестеде 5 төбесі тұйық теодолиттік жүрісте жүргізілген өлшеулердің нәтижелері берілген.

 

1.Координат ведомосына нүктелерді,өлшенген бұрыштарды және олардың ара қашықтықтары 1-2 сызықтардың бастапқы дирекциялық бұрышы (d 1-2) және алғашқы нүктенің х,у координаттарын жаздым.

 

2.Бұрыштардың іс жүзіндегі қосындысын таптым:

Σβ пр.=539°59,3'

 

3.Теория бойынша кез-келген көп бұрыштың қосындысы мына формуламен анықталады:

Σβ т.=180 ×(n -2)

Мұндағы n-тұйық теодолиттік жүрістегі бұрыштың саны.Ал бұрыш саны- 5.Сонда,

Σβ т.=180 ×(5 -2)= 540° болады.

 

4.Теодолиттік жүрістегі бұрыштардың байланыспауын анықтадым.Ол мына формуламен есептеледі:

Fβ= Σβ пр.-Σβ т.

 

Біздің мысалымызда: Fβ=539°59,3'-540°=-0°00,7' –ге тең.

 

5.Содан соң берілген (өлшенген) бұрыштарды түзету қажет.Ол үшін:

Fβшек= ±1,5 t √n =±3,3

Бойынша байланыспауын рұқсат етілген шектік мәнін анықтаймыз.

Шыққан мәнді әрбір өлшенген бұрышқа бірдей бөлшекте қосамыз:

(Fβ ≤ Fβ шек)

 

6.Түзетілген бұрыштардың қосындысын есептедім.Ол теория бойынша есептелген бұрыштардың қосындысымен сайма-сай келуі тиіс:

 

118°35,6' + 129°00,3' + 96°9,8' + 90°34,8' + 105°29,5' = 539°59,3'

 

7.Дирекциялық бұрыштардың қосындысын есептедім.Берілген сызықтық осьтік меридианға солтүстік бағытпен немесе оған пареллель сызықпен жасаған бұрышын дирекциялық бұрыш деп атайды.

Дирекциялық бұрышты өлшеу,азимут секілді,сағат тілінің айналыс бағыты бойынша жүргізіледі.

Бұл бұрыштың мәндері 90º;пен 360º;аралығында жатады.

 

Мына формуламен анықталады: α_n – 1= α_{n -1}+180°-β_n

α_1-2 =52°40'

α_2-3 = α_1-2+180°­129°00,3' =52°40'+180°­129°00,3'-360° = 103°39,7'

α_3-4 = α_2-3+180°­96°19,8' = 103°39,7'+180°­96°19,8' = 187°19,9'

α_4-5 = α_3-4+180°-90°34,8' = 187°19,9'+180°­90°34,8' = 276°45,1'

α_5-1 = α_4-5+180°-105°29,5' =276°45,1'+180°-105°29,5' = 351°15,6'

 

Егер дирекциялық бұрышты дұрыс есептесе,онда есептеудің соңында бастапқы дирекция бұрышын аламыз.

 

α_1-2 = α_5-1+180°-118°35,6' = 351°15,6'+180°-118°35,6' = 52°40'

 

8.Есептелген дирекциялық бұрыштар арқылы румбтарды анықтаймыз.Берілген сызықтың жақын жатқан меридиан бағытымен жасайтын горизонталь бұрышты румб деп атаймыз.Румбтың өзгеруі 0°-ден 90°-қа дейін.

 

 

IV I

 

III II

 

 

Румбты табу үшін мына кестені пайдаландым:

 

 

	Дирекция бұрышы,(α)	Румб, r бағыты шамасы	Өсімше таңбасы Δх Δу
I	0°-ден 90°-қа дейін	СШ r=d	+ +
II	90°-тан 180°-қа дейін	ОШ r=180°-d	- +
III	180°-тан 270°-қа дейін	ОБ r=d-180°	- -
IV	270°-тан 360°-қа дейін	СБ r=360°-α	+ -

9.Менің есептеген румбтарым:

 

1) 52°40' =52°40' СШ

2) 180°-103°39,7'=20,3°50,4' ОШ

3) 187°19,9'-180°=7°19,9' ОБ

4) 360°-276°45,1'=83°14,9' ОБ

5) 360°-351°15,6'= 8°44,1' СБ

 

 

10).Енді координат өсімшелерін анықтаймыз:

Оны мына формула бойынша анықтадым:

мұндағы 1 теодолит жүріс сызығының ұзындығы.Ал cos,sin мәндерін инженерлік калькулятор арқылы есептедім.

Шыққан мәндерге сәйкес таңбаларын румб кестесінен қарастырамыз.Содан cos мәндерін және sin мәндерін қостым.Қосқан кезде Σ; Δх = -0,18 Σ; Δy = -0,1 шықты.Енді абсолюттік байланыспауын мына формуламен анықталады

F_abc = fx² + fy²;

Ғабс = (-0,18)²+(-0,1)² = 0,21.Салыстырмалы байланысын есептейміз.

 

Fсал = Ғабс./p; fсал. =0,21/493,02=0,00043<1/2000

 

Егер салыстырмалы қателік 1:2000 теодолиттік түсірудің техникалық дәлдігінен аспаса, онда абсолюттік байланыспау рұқсат етілген шектен шықпаған деп саналады.Координата өсімшелерін есептегенде байланыспаулар сызық ұзындықтарына пропорционал үлестіреміз,таңбалары байланыспауларға кері алынады.

 

f'_хn=-fx/p×l_n; f'_у=-fу/p ×l_n;

 

11. Осы шыққан мәндерді есептеген координат өсімшелеріне қосамыз.Сол түзетілген координат өсімшелері болады.Егер теодолит жүрісінің х және у осьтері бойынша координат өсімшелеріне жасалған түзетулердің қосындысы нөлге тең болса,онда есептеу дұрыс.

12. Енді бір нүктенің бастапқы координаталардың және түзетілген координата өсімшелерін біле отырып,теодолит жүрісінің келесі нүктесінің координаталарының мына формуламен есептедім:

 

 

Хn+l=Xn+(±Xтүз); Yn+l=Yn+(± Δy);

Х1 =600,46м Y1 = -610,89м

X2 =600,46+65,90= 666,36м Y2 = -610,89-86,48=-524,41м

X3 =666,36+11,84= 654,52 м Y3 = -524,41-48,66=-475,75м

X4 =654,52+146,87 =507,65м Y4 =-475,75+18,85=-494,6м

X5 =507,65-12,28 =519,93м Ү5 =-494,6+103,94 =-598,54,м

Есеп соңында бірінші нүктенің координатасының мәні шықты.