ГЛОССАРИЙ. - ақша қаражаттары – компанияның кассасындағы және ағымдағы шоттағы ақшалар;

- ақша қаражаттары – компанияның кассасындағы және ағымдағы шоттағы ақшалар;

- ақша қаражаттарының эквиваленттері – ақша қаражаттарының алдын ала белгілі сомасына тез айналатын және олардың құнындағы өзгерістер елеусіз тәуекелмен болатын қысқа мерзімді, жоғары өтімді инвестициялар;

- ақша қаражаттардың ағымдары – ақша қаражаттарының және олардың эквиваленттерінің келіп түсуі және төлемдері;

- операциялық әрекет – инвестициялық және қаржылық әрекеттен компанияға түсім түсіретін негізгі және басқа да әрекеттер;

- инвестициялық әрекет – ақша эквиваленттеріне жатпайтын ұзақ мерзімді активтерді және басқа инвестицияларды сатып алу және сату;

- қаржылық әрекет – компанияның капитал мен қарыз қаражаттары мөлшеріндегі және құрамындағы өзгерістерге әкелетін әрекет;

монетарлық емес операциялар – ақша қаражаттарын және олардың эквиваленттерін қолдануға әкелмейтін инвестициялық және қаржылық операциялар ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруден шығарылып тастау керек.

бухгалтерлік пайда – бұл салықты төлеу бойынша шығындар шегерілгенге дейін кезеңдегі таза табыс немесе зиян;

салық салынатын пайда (салықтық зиян) – табысқа салынатын салық төленетін, салықтық органдармен бекітілген ережелерге сәйкес анықталатын кезең үшін пайда (зиян) сомасы;

салықты төлеу бойынша шығындар (салықты артық төлеуден табыс) – бұл ағымдағы және кейінге қалдырылған салық қатысында кезеңдегі таза пайда немесе зиян есебіндегі жиынтық шама;

ағымдағы салықтар - кезеңдегі салық алынатын табыс (салық салуда есептелетін зиян) қатысында табысқа слынатын салық сомасы;

кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер – салық салынатын уақыттық айырмашылықтармен байлансты болашақ кезеңдердегі төленуге тиісті табысқа салынатын салық сомасы;

кейінге қалдырылған салықтық талаптар – болашақ кезеңдерде орны толтырлатын табысқа салық сомасы. Олар келесілерге байланысты::

- шегерілетін уақыттық айрмашылықтарға;

- шегеру ретінде қабылданбаған, болашақ кезеңге жатқызылған салықтық зияндарға;

- болашақ кезеңге ауыстырылған, қолданылмаған салықтық несиелерге;

уақыттық айырмашылықтар – активтің немесе міндеттемелердің салықтық базасы мен оның баланстық құнының арасындағы айырмашылық.

Уақыттық айырмашылықтар келесілер:

- салық салынатын уақыттық айырмашылықтар – олар активтер немесе міндеттемелердің баланстық құнының орны толтырылатын немесе өтелетін болашақ кезеңнің салық салынатын пайдасын (салықтық зияндарды) анықтағанда салық салынатын соманың пайда болуына әкелетін уақыттық айырмашылықтар болып табылады;

- шегерілетін уақыттық айырмашылықтар – олар сәйкес активтер немесе міндеттемелердің баланстық құнының орны толтырылатын немесе өтелетін болашақ кезеңнің салық салынатын пайдасын (салық салуда есептелетін зиянды) анықтағанда шегерулер болып табылады.

актив пен міндеттемелердің салықтық базасы – бұл салық салу мақсаты үшін актив немесе міндеттемеге тағайындалатын шама.

Шығындардың жіктелуі – басқару мәселелерін шешу құ-ралы: дұрыс шешім қабылдау үшін басқарушы шешім қабылдай отырып барлық оның салдарын нақты қандай екеніне болжам жасауы және ол қандай шығын мен пайдаға ие екенін білуі керек.

Релевантты шығындар – альтернативті шешімдер арасында айырмашылығы бар күтілетін болашақ шығындар.

Релевантты табыстар – альтернативті шешімдер арасында айырмашылығы бар табыстар.

Дифференциалды шығындар – альтернативті шығындардың жалпы жығындардың арасындағы айырмашылық.

Инкрементті шығындар – жоспардан жоғары немесе көлемінен көп өнім (қызмет) өндірісі үшін қажетті қосымша шығындар.

Шешім қабылдау процесінде талданатын релевантты қаржы-лық шығындар мөлшері қарастырылатын альтернатива тәуелді ақшалай қаражатының өсімшесін көрсетеді. Әйтпесе есепке ақша қаражатының өсімше бөлігі ғана қабылданады.

Аутсорсинг - өздерінің өздерінің компаниясының өндіріс салмағына қарсы ұйымда қызмет немесе тауардың сатып алыну процесі.

Инсорсинг – аутсорсингқа қарама-қарсы процесс.

қорлар – бұл активтер:

- қалыпты әрекет барысында сату үшін арналған;

- мұндай сату үшін өндіріс процесінде;

өндіріс процесінде немесе қызметтерді көрсеткенде қолдану үшін арналған шикізат немесе материал нысанында;

мүмкін өткізудің таза құны - активтерді қонджыруға және сату бойынша мүмкін шығындар алынған жұмыстың қалыпты барысында сатудың күтілетін бағасы;

негізгі құралдар – бұл материалдық активтер:

- компания тауарларды және қызметтерді өндіру немесе жабдықтау үшін, басқа компанияларға жалға беру үшін, немесе әкімшілік мақсаттар үшін қолданады;

- бір жылдан аса кезеңде қолданылады;

амортизация – бұл активтің пайдалы қызмет ету мерзімінде амортизацияланатын құнның жүйелі азаюы;

амортизацияланатын құн – активті сатып алуға нақты шығындар немесе қалдық құн алынған нақты шығындардың орнына қаржылық есеп беруде көрсетілген басқа шама;

пайдалы қызмет ету мерзімі:

- компаниямен амортизацияланатын активті қолдану күтілетін кезең;

- активті қолданумен өндіру болжанатын бұйым саны;

нақты шығындар – бұл төленген ақша қаражаттарының немесе олардың эквиваленттерінің сомасы немесе активті сатып алу үшін берілген басқа да өтеулердің адал құны;

қалдық құны – бұл актив үшін оның қызмет ету мерзімінің соңында шығу бойынша күтілетін шығындар шегеріле отырып алуды күтетін таза сома;

адал құн – бір бірінен тәуелсіз, мәмілені жасауға ынтасы бар жақсы хабардар тараптар арасындағы мәмілені жасағанда активтерді сатып алу немесе міндеттемелерді орындау үшін жеткілікті ақша қаражаттарының сомасы;

құнсызданудан зиян – активтің баланстық құнынан оның орны толтырылатын құнының асу сомасы;

баланстық құн - жинақталған амортизация және жинақталған құнсызданудан зиян сомалар шегерілген активтің баланста танылатын сомасы;

«Батып бара жатқан шығындар» - өзгертуге және одан қашып құтылуға болмайтын өткен шығындар.

Бөлінбеген пайда- акциялар бойынша дивидендті төленшгеннен кейін және резерівтік қорға аударғаннан қалған пайданың бөлігі.

Валюта биржасы – шетел валютасымен валюталық операцияларды жүзеге асыратын, сұраныс пен ұсыныс негізінде ұлттық валютаға қатысты шетел валюталарының ағымдағы бағамын белгілейтін ұйым.

Вексель – белгілі бір соманы алдын ала келісілген мерзімде және белгіленген жерде төлейтіндігі туралы борышқордың қарыздық міндеттемесі.

Қаржы лизингі – бұл уақытша пайдалануға берген лизинг затының мерзімі ішінде өзінің толық амортизациялық құның төлеп шығуымен немесе өзін-өзі өтеуімен байланысты ұзақ мерзімді лизинг.

Қолма-қолсыз ақшалар – чектер, пластикалық карточкалар электрондық аударымдар көмегімен пайдаланылатын клиенттердің шоттардағы сақтаған ақшалар (депозщиттер)

Қолма – қолсыз ақшалармен есеп айырысу – бұл ақшалай қаражаттарды төлеушілер мен алушылардың шоттарына байланысты жазбаша түрде жасалатын ақшалай есеп кайырысулар.

Лизинг – бұл лизинг берушінің (жалға берушінің) өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларын, өндіріске, сауда-саттыққа және қоймаға арналған құрылғыларды лизинг алушыға (жалгерге) лизингтік төлем төлеу шартымен, белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру шарты.

Несиелік ақшалар – тауар өндірісінің дамуымен, яғни тауарларды сатып алу және сатудың уақытын кешіктіріп төлеуге (несиеге) берілуімен байланысты пайда болған ақшалар.

Облигация – оның иесінің ақшалай қаражат салғандығын куәландыратын және эмитентін осы қаражат сомасын (номеналдық құны) мен пайызды қайтарып беру туралы міндеттемесін растайтын бағалы қазаз.

Чек – ағымдағы шот иесінің чекті ұстаушыға белгілі бір ақшалай соманы төлеу туралы немесе басқа ағымдық шотқа аудару туралы өзінің банкісіне берген жазбаша бұйрығы.

Электрондық ақшалар – компьютер тарабының, ақпараттарды автоматты түрде өңдеу құралдарын қолданатын байланыс жүйелерні арқылы жүзеге асыратын банктер және олардың клиенттері, сатушылар мен сатып алушылар арасындағы төлемдер жиынтығы.