Газлифт көтергіштерінің конструкциясыГазлифт ұңғымасаының жұмысы үшін қажетті екі канал, нақты жағдайларда концентрлі орналасқан құбырлардың екі қатарымен жасалады, яғни ұңғымаға бірінші (сыртқы) және екінші (ішкі) құбырлар қатары түсіріледі. Құбырдың сыртқы қатары диаметрі үлкен (әдетте 73-102мм) бірінші болып түсіріледі. Ішкі, диаметрі кіші (әдетте 48,60-73мм) бірінші қатардың ішіне екінші болып түсіріледі. Екі қатарлы деп аталатын көтергіш пайда болады, мұнда сығылған газ құбыраралық кеңістікке бірінші және екінші құбырлар қатары арасына айдалады, ал ГСҚ іші бойынша, құбырдың ішкі қатары бойынша көтеріледі. (сур 2,а). Құбырдың бірінші қатары әдетте, перфорация интервалына дейін түсіріледі, ал екінші қатары газдың жұмыс қысымына сәйкес, тереңдікте динамикалық деңгейден төмен түсіріледі, себебі қысым бірлігімен жазылатын СКҚ башмагын динамикалық деңгейден төмен батыру, әрқашан газдың жұмыс қысымына тең болады. Екі қатарлы көтергішпен қамтылған газлифт ұңғымасның нақты динамикалық деңгейі құбыраралық кеңістіктің сыртында- шегендеу бағанасы және құбырдың бірінші қатары арасында қалыптасады. Егер құбыраралық кеңістік жабылса, және онда біршама газ қысымы болса, онда нақты, яғни жұмыс қысымы деңгейден төмен батырудан және құбыраралық сыртқы кеңістікте газдың гидростатикалыққысымныңі қосындысынан тұрады. P1=h1pg+P3 (1) немесе H=h1+P3\ρg (2) Екі қатарлы көтергіштер бұрын кеңінен қолданылатын, әсіресе құм шығарумен қиындатылған ұңғыманы пайдалану кезінде, жер бетіне шығаруымен қиындатылған ұңғыманы пайдалану кезінде, жер бетіне шығару қажеттігі туғанда көтерілетін ағыс жылдамдығы-шегендеу бағанасы бойынша қозғалысы кезіндегімен салыстырғанда, құбырдың бірінші қатары бойынша қозғалысы кезінде артық. Сол үшін бірінші қатардың башмагы, әдетте, түпке дейін түсірілетін. Сол уақытта қажет кезде екінші қатар құбырын түсіруді оңай өзгерте алады, бұл динамикалық деңгейдің өзгеруімен, алудың артуымен және басқа себептерге байланысты. Бірақ екіқатарлы көтергіш металлсымды қондырғы, сондықтан қымбат. Тек шегендеу бағанасы саңылаусыздығының жоқтығы кезінде амалсыз шара деп танылады. Екіқатарлы көтергіштің тағы бір түрі біржарымқатарлы (2 сур. б), мұнда металлды үнемдеу үшін құбырдың бірінші қатары құйыршық бөлімнен (екінші қатардың башмагынан төмен) тұрады, ол диаметрі кіші құбырдан жасалады. Бұл конструкцияның металлсымдылығын елеулі азайтып, көтерілетін ағыстың жылдамдығын арттырады, бірақ түсіруді арттыру, бойынша операцияны қиындатады, себебі, бұл үшін алдымен бірінші қатар құбырының ілінуінөзгерту қажет. Металлсымдылығы аз бірқатарлы көтергіштің сұлбасы (2 сур. в), келтірілген. Газ құбыраралық кеңістікке айдалып, және ГСҚ құбырдың бір қатары бойынша көтеріледі, оның диаметрі ұңғыма шығымымен және оны пайдаланудың техникалық жағдайларымен анықталады. Сұйықтың нақты деңгейі әрқашан көтеру құбырының башмагы маңында орнатылады. Деңгей одан жоғары бола алмайды, себебі бұл жағдайда газ СКҚ ішіне кірмейді. Ол башмактан да төмен бола алмайды, себебі онда СКҚ ішіне сұйық кірмейді. Бірақ газ сұйық көтергіштің бүлкілдеу жұмыс режимі кезінде, сұйық деңгейі башмақ төңірегінде болады, және оны жабады. Динамикалық деңгей орнын әдеттегідей газдың жұмыс қысымымен Р, ол сұйық бағанасының биіктігіне сәйкес саналып анықталады. (сур-2, в) 2-сур. Е-де ұңғымаға жалағанған пьезометр көрсетілген. Мұндай пьезометрде жұмыс қысымына сәйкес, нақты динамикалық деңгей қалыптасқан. Бірқатарлы көтергіштің кемшіліктеріне түп және башмак арасында көтерілетін ағыстың аз жылдамдығы жатады, мұнда түсіру тереңдігі газдың жұмыс қысымымен, сұйықты алу және де ұңғыманың өнімділік коэффицентімен анықталады. Бірақ, бұл кезде құбырды кіргізу немесе жалпы қажет болса іліну терңдігін өзгерту оңайланады. Сол үшін бір қатарлы көтергіштің бір жұмыс саңлауы бар г-көтергіш (2-сур, 2) бар. Қажетті диаметрлі бір қатар құбырды түпке дейін түсіреді (немесе перффацияның жоғарғы тесіктеріне дейін), бірақ есептеу тереңдігінде, яғни башмак болатын тереңдікте (газды СКҚ ендіру тереңдігі), диаметрі 5-8мм екі-төрт саңлауы бар жұмыс муфтасы орнатылады. Саңылаудың қимасы, 0,1-0,15 МПа аспайтын саңылаудағы қысымдар айырмасы кезінде, газдың есептелген мөлшерін өткізуді қамтамасыз етеді. Саңылаудағы қысымдар айырмасы – сұйық деңгейін саңылаудан төмен 10-15 м ұстап тұрады және газдың құбырға бір қалыпты таралуын қамтамасыз етеді. Жұмыс саңылауы (немесе муфталы) бар бірқатарлы көтергіш көтерілетін ағыстың үлкен жылдамдығын жасауы, металлсыйымдылығы аз, бірақ түсіруді өзгерту қажеттігі кезінде құбыр бағанасын көтеруді қажет етеді. Шартты динамикалық деңгей орны және түсіруі жұмыс саңылауындағы газдың жұмыс қысымыменм, ол сұйық бағанасымен есептеліп анықталады. Газлифттің бірбірқатарлы конструкциясы, 60мм немесе 73мм құбырлар қолданылады, жалпақ құбыр аралық кеңістік құрайды, оның өлшемдері әр түрлі клапындардықолдану жағдайларда шешуші роль атқарады. Бірқатарлы көтергіште жұмыс сақиналары бар жұмыс муфтаның орнына ұштық (концевой) жұмыс клапаны қолданыла алады, сол арқылы газ өткен кезде 0,1-0,15МПа тең тұрақты қысымдар айырмасын ұстап, сұйық деңгейін клапаннан 10-15м төмен тұрақты ұстап тұруға жеткілікті. Ұштық клапанәдетте, спецмуфтаға сыртжағынан пісіріледі және оның қысымдар айырмасына қажетті серіппелі реттеуші және газ шығынын реттеуіш болады. Мұндай клапан тағы арнайы шарикті клапанмен қамтылады, ол жұмыс саңылауын жауап және ұңғыманың түпке дейін кері жууды жүргізуге мүмкіндік береді.
Газлифтті көтергіштің кез-келген конструкциясы екі сұлба бойынша жұмыс жасай алатынын белгілеу қажет. Бір жағдайда сығылған газ құбыраралық кеңістікке айдалып, ал ГСҚ орталық құбыр бағанасы бойымен қозғалады. Бұл сұлба (сур-2,а,б,в,г) сақиналы деп аталады, себебі газ сақиналы кеңістікке бағытталады. Екінші жағдайда сығылған газды құбырдың орталық бағанасына беруге болоды, ал ГСҚ бұл жағдайда сақиналы кеңістік бойынша көтеріледі. Мұндай сұлба орталық д. а., себебі газ орталық құбырларға айналады. Газлифт ұңғымалардың барлығы дерлік сақиналы сұлба бойынша істейді, себебі сақиналы кеңістіктің көлденең қимасы орталлық құбыр қимасынан үлкен болады жәнетиімді жұмыс жағдайы тек үлкен шығым кезінде ғана іске асады. Одан басқа, парафиннің қабаттауы кезінде, оны шегендеу бағанасы немесе құбырдың ішкі қатарының ішкі бетінен жою мүмкін емес.
|
