Тема 11. Деятельность коммерческих банков

Пән саясаты – бұл білімалушының (студент, интерн, резидент, магистрант, докторант) оқу материалын анағұрлым толық меңгеруіне және оқытушылар мен білімалушылардың нәтижелі әріптестігіне бағытталған осы пәнді меңгеру үрдісінде білімалушыға кафедраның қоятын жалпы талаптары.

Білімалушы міндетті:

• Білімді, шеберлікті, практикалық дағдыларды және біліктіліктерді толық көлемде меңгеру.

• Таңдалған білім траекториясы бойынша біліктіліктерге жету үшін бірінші курстан бастап электронды нұсқада «Портфолио» жинау.

• Оқытушыларға, қызметкерлерге және білімалушыларға құрметпен қарау.

• Семей қ. ММУ Ұжымдық этика Кодексін, соның ішінде «Сыртқы түріне талаптар» тарауын білу және сақтау.

• Мұнтаздай таза және тәртіпті болу, Университетте, емханаларда өзін лайықты ұстау, тыныштықты және сабақтарда, холлдарда, дәліздерде тазалықты сақтау.

• Білімалушы сабақ басталғаннан соң (оқытушы сабақты нақты бастағаннан соң) аудиторияға тек оқытушының рұқсатымен кіріп шыға алады.

• Пән бойынша оқу бағдарламасын толық меңгеру үшін дәрістерге, практикалық (зертханалық, семинар) сабақтарға қатысу міндетті болып табылады. Клиникалық кафедраларда профессордың немесе доценттің қарауына, дәрігерлер консилиумдарына міндетті түрде қатысу.

• СОӨЖ (студенттердің оқытушы жетекшілігімен өздік жұмысы) қатысуға кафедраның талаптарын орындау.

• Дәрістерге, практикалық, зертханалық және семинар сабақтарға, емтихандарға медициналық форма киіп қатысу.

• Клиникалық кафедраларға СЭС рұқсаты бар санитарлық кітаптың болуы.

• Кафедра мүлкіне ұқыптылықпен қарау, үстелдер үстін ластамау, жазу жазбау, мүлікті бұзған жағдайда келтірілген зиянның орнын толтыру.

• Үшкір өкшесі бар аяқ киімді киюге тыйым салынады.

• Өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін сақтау.

• Университеттің ішкі тәртіп ережелерін сақтау.

• Кафедра өміріне белсенді қатысу (СҒЖ үйірмесіне, кафедра іс-шараларына және т.б. қатысу).

• Мамандық бойынша ғылыми-практикалық, патологоанатомиялық конференциялар мен ассоциациялардың жұмысына қатысу.

• Дәрістер, сабақтар кезінде ұялы телефондарды өшіріп қою.

• Емтихандарға ұялы телефондарды, i–Phone, i-Pad алуға тыйым салынады. Білімалушы ұялы телефондарды, i–Phone, i-Pad еске түсіру құралы ретінде пайдаланса, ол емтиханнан шығарылады, емтиханнан шығарылғаны туралы акт жасалады және F бағасы қойылады. Емтиханда немесе саралау сынағында білімалушы көмекші қағаздарды қолданса, автоматты түрде қорытынды «қанағаттандырарлықсыз» баға қойылады.

• Кафедраларда өтемдер сабақтан тыс уақытта өткізіледі, дағдылы күндерде де жіберіледі (теориялық кафедрада кезекші оқытушы 18.00 сағатқа дейін болуы тиіс), клиникалық кафедрада өтемдерді профессорлық – оқытушылық құрамының түнгі кезекшілігі кезінде өткізуге болады.

• Себепсіз және себепті жағдай бойынша сабақтарды босатқанда білімалушы сабаққа шыққан күннен бастап деканаттан бір апта ағымында рұқсатнама алуға міндетті.

• Білімалушы себепті жағдай бойынша сабақтарды босатса бір ай ішінде өтеуі керек.

• Себепсіз жағдайлар бойынша босатылған сабақтарды білімалушы 2 апта бойы қосымша оқыту түрі ретінде (ҚОТ) ақылы негізде өткізіледі, ҚОТ көрсетуге келісім шарт жасалады.

• Егер білімалушының қосымша оқыту түріне және факультативті сабақтарға қажеттілігі болған жағдайда, онда да ҚОТ көрсетуге келісім шарт жасалады. ҚОТ барлық түрлері ақылы негізде өткізіледі.

• Дәрістерді босатқан кезде себептерге қарамай білімалушы дәріс материалдарының конспектісі болуы керек және оны дәріскерге көрсетуі керек, босатқан дәрістерді өтеу – дәрісті өтеу үшін деканаттан рұқсатнама талап етілмейді.

• Себепсіз жағдайлар бойынша босатылған сабақтарды өтеу кезінде білімалушыға 2,33 (70 %) артық баға қойылмайды.

• Себепті жағдай бойынша босатқан сабақтарды өтеу кезінде білімалушыға жауап берген бағасы қойылады.

• Білімалушы белгілі себептермен (стационарда емделсе, төтенше жағдайлар болған кезде: табиғат апаты, апаттар және басқалар) басқадай себептермен сабақ босатқан жағдайда топ старостасы немесе куратор бір тәулік ішінде кафедраны және деканатты (телефонмен және басқадай жолмен) болған жағдай туралы хабардар етуге тиісті және үш күн ішінде осы жағдайды куәландыратын құжат әкелуі керек. Ақтау құжаттары болып табылады: студенттік емханадан анықтама (нөмірі емхананың анықтама беру журналындағы нөмірмен бірдей болуы керек), жақындарының қайтыс болуы туралы куәлік, донорлық анықтама, некелесу туралы куәлік, баланың туу туралы куәлігі. Интерндер, резиденттер, магистранттар, докторанттар жұмысқа жарамсыздығы парағын беруі керек. Ақтау құжаттары болмаған жағдайда себепсіз болып саналады. Жалған анықтамалар берген жағдайда рұқсатнама берілмейді және білімалушыға қатысты ішкі тәртіп Ережелеріне сәйкес әкімшілік шаралар қолданылады.

• Кафедраға рұқсатнамамен бірге растайтын құжат көшірмесі беріледі. Білімалушы себепті жағдаймен босатылған 2 сабақты бір ретте өтеуіне болады.

• Себепті жағдаймен босатылған сабақты өтеу кезінде қағаз журналда «бж» дөңгелектенеді және алынған баға қағаз және электронды журналға енгізіледі. Электронды журналға бағаларды қою үшін өтінім деканаттан рұқсатнама беру сәтінен бастап бір ай ішінде жүргізіледі.

• Білімалушы бекітілген уақытта екі және одан да көп сабақтарды өтемеген жағдайда аттесталмаған деп есептеледі. Пәндердің аудиторлық (дәрістер, практикалық) сабақтары жалпы сағаттар көлемі босатылғандар санына байланысты мынадай әкімшілік шаралар енгізілсін:

- 5 - 10% - ескерту

- 11 - 15% - сөгіс

- 16-24% - қатаң сөгіс

• Білімалушы ағымдағы үлгеріміне бақылау оқу пәнінің әрбір тақырыбы бойынша өткізіледі.

• Соңғы сабақта пән бойынша жіберу рейтингісінің бағасы (ЖРБ) есептеледі, ЖРБ ведомостіне танысқаны туралы білімалушы өзінің қолын қояды, ал ЖРБ жетекші оқытушымен сынақ кітапшасында ЖРБ қойылады.

• Пәндердің (дәрістердің, практикалық) аудиторлік сабақтардың жалпы көлемінен 25% себепсіз жағдаймен босатқан білімалушы пән бойынша аралық аттестаттауға (емтиханға/дифсынаққа) жіберілмейді және жазғы (ақылы) семестрден өтуге міндетті. Себепсіз жағдаймен босатқан білімалушы жеке кесте бойынша барлық өтеулерді өтеуге міндетті.

• Деканаттан рұқсатнамалар оқу топтары журналдарында сақталады.

• Егер білімалушы себепті жағдай бойынша аралық бақылауды босатқан және оны бір ай бойы өтемеген жағдайда, «бж» орнына журналда «0» қойылады. Және оның рейтингі автоматты түрде төмендейді.

• Егер интеграцияның бір пәні немесе аралас пәндер бойынша «Жалпы медицина» мамандығы 4,5 курстары білімалушысы «F» алса, онда білімалушы жазғы (ақылы) семестр кезінде «F» бар пәнді ғана өтейді. Толық пән бойынша қорытынды баға ақылы семестрді өткеннен кейін қойылады.

• Кафедра әрбір практикалық дағды (ҚКЕБ, ҚПЕБ, науқас төсегі қасындағы мини – клиникалық емтихан және б.) бағасының әдісін анықтауы керек, білімалушылармен дағдылар семестр бойы тапсырылады, оқу журналына қойылады, қосылады, практикалық дағдыларға қорытынды баға сессия кезінде эмтихандық ведомсотіге қойылады.

• Егер емтихан екі және одан да көп кезеңдерден тұрған жағдайда және білімалушы кезеңдердің бірінен «0» алса, онда ол білімалушы үшін емтиханның келесі кезеңіне өту үшін кедергі болып табылмайды, емтихан бағасы әрбір кезеңнің үлес салмағына сәйкес саналады.

• Егер жіберу рейтингісі бойынша және қорытынды бақылаудан да (емтихан/дифф сынақтан) білімалушы оңды баға алса ғана қорытынды баға есептеледі. Сонымен бірге оңды баға болып 50% -дан 100% -ға дейінгі баға болып саналады, қанағаттанарлықсыз баға - 0 -дан 49% -ға дейінгі баға болып саналады.

• Егер емтихан үш кезеңнен тұрған жағдайда, онда тестілік емтихан үлес салмағы 20 % құрайды, практикалық дағдылар 10%, ауызша жауап - 10%. Егер емтихан тек қана ауызша сұраудан және практикалық жағдыдан тұрса онда тиісінше әрбіреуі -20%.

• Ағымдағы сабақтарда және аралық бақылауда алынған қанағаттанарлықсыз бағалар өтелмейді. Қанағаттанарлықсыз бағалар болған жағдайда білмалушылар төмен ЖРБ алады, ол өз кезегінде емтихан рұқсатнамасына әсер етеді.

Аралық аттестаттау бойынша оңды бағаны көтеру мақсатында қайта тапсыруға рұқсат етілмейді.

• ЖРБ сынақ кітапшасының оң жағына қойылады. Дифференциалды сынақ бағасы шәкіртақы тағайындауға әсер етеді.

• Осы семестрдің оқу жоспарымен қарастырылған семестрдің барлық пәндері бойынша оқу бағдарламасын орындау шарттары барлық сынақтарды тапсыру/ алуда білімалушылар аралық және қорытынды аттестаттауға жіберіледі. Емтихан сессиясына жіберу деканат өкімімен рәсімделеді, сонымен қатар білімалушы сынақ кітапшасына «сессияға жіберілді» мөртабаны қойылады.

• Білімалушыны курстан курсқа ауыстыру студенттің үлгерімінің орта баллы (GPA) негізінде жүргізіледі.

• Егер білімалушы қажетті өту баллының GPA санын ала алмаса, білім грантынан айрылуымен қайталау курсын өтеді немес өз еркімен оқудан шығарылады.

• Толық көлемде курс бағдарламасын орындаған білімалушы, бірақ өту баллын (GPA) жинай алмаған, өзінің үлгерімінің орта баллын көтеру мақсатында ақылы негізде пәнді қайта жазғы (ақылы) семестрде оқуға мүмкіндік беріледі («Қазақстан тарихы» пәнінен басқа, ол бойынша мемлекеттік емтихан тапсырылады) және және қайта емтихан тапсырады.

Қайта тапсырғанда алынған оңды баға шәкіртақыны тағайындауға әсер етпейді.

Академиялық демалыстан кейін оқуға келген немесе бір мамандықтан екінші мамандыққа ауысқан кезде білімалушы барлық курсты толық өтуі және емтихан тапсыруы қажет.

• «Қазақстан тарихы» пәні бойынша мемлекеттік емтиханнан студент «қанағаттанарлықсыз» баға алған жағдайда, ол ақылы негізде осы пәнге қайта жазылады, қайтадан келесі академиялық мерзімде немес жазғы семестрде оқу сабақтарының барлық түрлеріне қатысады, ағымдағы бақылаудың талаптарын орындайды, рұқсатнама алады және мемлекеттік емтиханды қайтадан тапсырады. (ҚР білім және ғылым Министрінің №125 бұйрығы 85т. 18 наурыз 2008ж.)

• «Қазақстан тарихы» пәні бойынша мемлекеттік емтихан оңды бағасын оны көтеру мақсатында қайта тапсыруға рұқсат етілмейді. (ҚР білім және ғылым Министрінің №125 бұйрығы 85т. 18 наурыз 2008ж.)

• Жұмыс және жеке оқу жоспарының және жұмыс оқу бағдарламаларының талаптарын орындамаған бітіруші курс студенті жазғы семестрді өтпей оқытудың қайталау курсына қалады. (ҚР білім және ғылым Министрінің №125 бұйрығы 85т. 18 наурыз 2008ж.)

 

 

 

Тема 11. Деятельность коммерческих банков.

1. Место коммерческих банков в кредитной системе;

2. Типы коммерческих банков;

3. Структура управления.

 

1. Значительное место в кредитной системе занимают коммер­ческие банки.

Слово «банк» происходит от итальянского слова «banko», что означает «стол». Трудно установить, в какой именно стране впер­вые появились зачатки банковской деятельности. Доказано, что за 2300 лет до н. э. у халдеян существовали торговые товарище­ства, занимавшиеся выдачей ссуд и переводной денежной опе­рацией. По словам Капелли, у китайцев за 2000 лет до н. э. су­ществовало даже чековое обращение. Не подлежит сомнению, что в Вавилоне, где, по-видимому, нужно искать истоки появ­ления денег и денежного хозяйства в мировой истории, в VI в. до н. э. уже существовали банкиры, принимавшие процентные денежные вклады и выдававшие ссуды под письменные обяза­тельства и под залог разных ценностей.

Первоначально банки играли роль «хранилища денежных средств», а затем с развитием экономики и самой банковской сис­темы произошло значительное расширение их функций и опера­ций, выделение из их числа универсальных и специализирован­ных банков, таких, как ипотечные, инвестиционные, сберегатель­ные банки.

Однако для появления современных банков потребовался дос­таточно длительный период развития. Выделяют четыре основ­ных этапа развития банковской деятельности:

I этап — от античности до возникновения Венецианского
банка;

II этап — с 1156 г. до учреждения Английского банка — 1694 г.;

III этап — с 1694 г. до конца XVIII в.;

IV этап — с начала XIX в. до настоящего времени.

Современные коммерческие банки — это кредитные органи­зации, которые имеют исключительное право осуществлять в со­вокупности привлечение во вклады средств юридических и фи­зических лиц и размещение денежных средств от своего имени и за свой счет на условиях возвратности, платности, срочности.

Однако этим не ограничивается деятельность универсального коммерческого банка, насчитывающего в настоящее время до 300 видов операций. Они проводят операции с ценными бума­гами и валютой, оказывают различные консалтинговые услуги экономического характера, выполняют разнообразные финансо­вые услуги. Коммерческие банки стали основой как кредитной системы, так и экономики в целом.

Особенностью современного коммерческого банка является то, что он прежде всего выступает как самостоятельный хозяй­ствующий субъект, имеет статус юридического лица и осуществ­ляет посредническую деятельность в реализации специфических продуктов — кредита, ценных бумаг и валюты на основе полу­ченной от центрального банка лицензии. Именно это и сфор­мировало принципы его деятельности и основные функции.

2. Коммерческие банки можно классифицировать: 1. По форме собственности. В зависимости от принадлежно­сти капитала выделяют:

• государственные банки, когда капитал коммерческого банка принадлежит государству. Различают два вида государственных банков: центральные банки и государственные коммерческие банки. Центральные банки многих стран являются государст­венными банками, их капитал принадлежит государству, что по­зволяет им осуществлять свою политику и операции в соответ­ствии с требованиями экономики, а не с целью получения при­были. Государственные коммерческие банки обеспечивают про­ведение политики государства в области кредитования хозяйст­ва, оказывают влияние на инвестиционные, посреднические и расчетные операции, а через них и на экономическое состояние клиентуры. Они обслуживают важнейшие отрасли хозяйства, оп­ределяющие положение страны в системе международных эконо­мических отношений, кредитование которых недостаточно вы­годно частному капиталу. В настоящее время такие банки встре­чаются достаточно редко;

• акционерные банки — самая распространенная форма соб­ственности банков на данный момент. Собственный капитал та­ких банков формируется за счет продажи акций. Акционерные коммерческие банки подразделяются на открытое акционерное общество, когда происходит открытая продажа акций всем желающим, и закрытое акционерное общество, акции которого распределяются только среди его учредителей или иного заранее определенного круга лиц. Такая форма прогрессивна, поскольку дает возможность расширения банка посредством дополнитель­ного привлечения денежных средств за счет выпуска акций и соответствующего увеличения собственного капитала. Основным учредительским документом подобных банков выступает Устав. В нем фиксируются организационно-правовая форма банка, ве­личина капитала, количество акций (долей), номинал одной ак­ции (денежный размер доли),.органы управления, контроля, ме­ханизмы принятия основных управленческих решений и их реа­лизации, а также другие важнейшие положения;

• кооперативные (паевые) банки, капитал которых форми­руется за счет реализации паев. Это, как правило, небольшие по размерам банки и поэтому они встречаются в банковской прак­тике довольно редко;

• муниципальные банки, формируемые за счет муниципаль­ной (городской) собственности или находящиеся в управлении города. Основной задачей таких банков является обслуживание потребностей города в банковских услугах;

• смешанные банки, когда собственный капитал банка объ­единяет разные формы собственности, например акционерные банки с участием государственной собственности;

• совместные банки, или банки с участием иностранного капитала, т.е. их уставный капитал принадлежит иностранным участникам или филиалам банков других стран.

Как уже отмечалось, основным типом банков по форме соб­ственности выступают акционерные банки, позволяющие в боль­шей степени выполнять возложенные на них функции и опера­ции. В Российской Федерации банки могут создаваться на осно­ве любой формы собственности как хозяйственное общество, т.е. в виде обществ с ограниченной (ст. 87—94 ГК РФ) и допол­нительной (ст. 95 ГК РФ) ответственностью и акционерных (от­крытых и закрытых) обществ (ст. 96—104 ГК РФ, Закон «Об ак­ционерных обществах»).

3. Особенностью современного коммерческого банка является то, что он прежде всего выступает как самостоятельный хозяй­ствующий субъект, имеет статус юридического лица и осуществ­ляет посредническую деятельность в реализации специфических продуктов — кредита, ценных бумаг и валюты на основе полу­ченной от центрального банка лицензии.

Организационная структура коммерческого банка определя­ется его Уставом, в котором содержатся положения об органах управления банка, их полномочиях, ответственности и взаимо­вязи при осуществлении банковских операций.

Управляет акционерным банком общее собрание акционеров, которое созывается не реже одного раза в год, при этом возможны случаи внеочередного собрания акционеров по требованию учредителей, Совета директоров, ревизионной комиссии или акционеров банка. На собрании акционеров присутствуют все акционеры, однако право голоса имеют лишь владельцы обыкновенных акций. Решения принимаются простым большинством голосов. Общее собрание акционеров утверждает и вносит изменения в Устав банка, положения о Совете директоров, управлении банка, ревизионной комиссии, принимает решение расширении числа участников или их выходе из банка, утверждает годовой отчет, распределяет прибыль банка, принимает решения о формировании его фондов, создании и ликвидации его филиальной сети, а также решает другие важные для банка вопросы.