Экологиялық факторлар және олардың ағзаға әсерінің негізгі жалпы заңдылықтары

3. Оқыту мақсаты:

– Пән туралы білімін, мақсатын, негізгі міндеттері және экологияда қолданылатын зерттеу әдістері туралы, басқа да пәндермен байланысы туралы білімін қалыптастыру;

– Экология және табиғатты қорғау аумағындағы білімін, табиғатты қорғау және тиімді пайдаланудың теориялық негіздері туралы білімдерін қалыптастыру;

– Б. Коммонердің негізгі заңдылықтары мен принциптері туралы білімдерін қалыптастыру;

– ҚР экология және табиғатты тиімді пайдалану заңы мен кодексін пайдалану туралы білімдерін қалыптастыру;

– Студенттердің жетілдірілген әдебиеттермен жұмыс істеу аналитикалық қабілеттіктерін қалыптастыру және жетілдіру.

– өмір сүру ортасы, экологиялық факторлар және тірі ағзалардың ұйымдастыру деңгейлері туралы білімдерін қалыптастыру.

– тірі ағзалар мен тіршілік ету ортасының байланысын анықтайтын негізгі заңдылықтар туралы білімдерін қалыптастыру.

– шектеуші экологиялық факторларды, «эмердженттілік» принципін және В. Шелфордтың толеранттық заңын анықтай білуін дағдыландыру.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары (білім құзіреттілігі, құқықтық, тәжірибелік комуникативті дағды):

· Экологияның ғылым ретіндегі анықтамасы, мақсаты, зерттеу нысандары мен міндеттері

· Қазіргі заманғы экологияның құрылымы

- Теориялық экология

- Қолданбалы экология

- Жалпы экология

- Жаһандық экология

- Әлеуметтік экология

- Адам экологиясы

· Әдістері және басқа ғылымдармен байланысы

· Экологияның даму тарихы, негізгі уш кезеңі

· Қазіргі заманғы экология және ғылымның қалыптасуы

· Тіршілік ортасы және экологиялық факторлар туралы түсінік (абиоттық, биоттық және антропогенді).

· Экологиялық факторлар және олардың бір бірімен әсерлесу ерекшеліктері.

· Экологиялық факторлардың рөлі мен классификациясы.

· «Экологиялық қуыс» және оның тірі ағзалар арасындағы арақатынасы үшін маңызы.

· Антропогенді факторлар, оның тірі және тірі емес табиғатқа тікелей немесе жанама әсері.

· Ю. Либихтің минимум және В. Шелфордтың толеранттық заңдары.

· Толеранттық диапазоны.

· Шектеуші экологиялық факторлардың маңызы. Толеранттық заңының мәні.

· Периодты және периодтты емес факторлар.

· Периодтты және периодтты емес факторларға үйрену ерекшеліктері.

5. Білім берудің және оқытудың әдістері: кішігірім топтарда жұмыс, тақырыпты талқылау, глоссарий құрастыру.

6. Әдебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақашов Н.Ж. Экология және халық денсаулығы, 2003 – 200 б., 17-23 беттер.

2. Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау, 2007 – 497 б., 15-18 беттер.

3. Бейсенова Ә.С. және т.б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану, 2005 – 1000 б., 14-20 беттер.

4. Қуатбаев А. Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы – 2011. – 350 б., 12-18 беттер.

5. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шәріпова М. Экология және тұрақты даму: оқу құралы – 2012. – 153 б., 17-21 беттер.

6. Учение об окружающей среде: оқу құралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

7. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қазақ университеті, 2012 -133 б., 3-6 беттер.

8. Экология: оқу құралы / В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315б, 5-14 беттер.

7. Бақылау:

Бастапқы білімін ауызша сұрау арқылы (білім құзіреттілігі):

1.Экология ғылымы нені зерттейді және оның негізгі міндеттері?

2.Қазіргі заманғы экологияның ғылым ретіндегі құрылымы?

3.Экологияның даму тарихы?

4.Б. Коммонердің заңдарына анықтама беру

5.Жалпы экология нені зерттейді?

6.Қолданбалы экология нені зерттейді?

7.Адам экология нені зерттейді?

8.Жалпы экологияның негізгі бөлімдері?

9.Экологиялық фактор және тіршілік ортасы дегеніміз не?

3. Оқыту мақсаты:

- Популяцияның түсініктері мен критерийлері туралы білімдерін қалыптастыру.

- Популяцияның статистикасы (саны, тығыздығы, жыныстық және жастық құрамы) туралы білімдерін қалыптастыру.

- Популяцияның динамикасы (тууы, өлімі, өсу жылдамдығы), популяция санының өсуі және реттелуі туралы білімдерін қалыптастыру.

- Популяция гомеостазын, популяция динамикасы мен жастық құрылымын пайдалана отыра бағалауын дағдаландыру.

- Экожүйенің функционалды схемасы туралы білімдерін қалыптастыру;

- Экожүйенің гомеостазы және табиғаттағы тепе теңдігі туралы білімдерін қалыптастыру;

- Экожүйенің нақтылығын бұзатын факторларды анықтай алуын дағдаландыру.

4.Тақырыптың негізгі сұрақтары (білім құзіреттілігі, құқықтық, тәжірибелік комуникативті дағды):

1. Популяция түсінігі мен критерийлері.

2. Популяцияның статистикасы: саны, тығыздығы, жыныстық және жастық құрамы.

3. Популяцияның динамикасы (тууы, өлімі, өсу жылдамдығы).

4. Популяция санының өсуі және реттелуі.

5. Популяцияның биоттық потенциалы және оның табиғи жағдайда іске асырылуы.

6. Популяцияның санына (тығыздығы) әсер ететін факторлар: тығыздыққа (биоттық немесе реттелетін) тәуелді және тәуелсіз (абиоттық немесе модифицирлеуші).

7. Популяция санының түрішілік реттелуінің механизмдері.

8. Экологияда экожүйе түсінігінің орны

9. Экожүйенің трофикалық (функционалды) құрылымы

10. Экожүйенің қасиеттері мен қызметтері және экожүйенің өнімділігі мен энергетикасы

5. Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші-гірім топтарда жұмыс, тақырыпты талқылау, глоссарии құрастыру, жағдайлық есептер шешу.

6. Әдебиет:

1. Экология: учеб. пособие/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 54-59.

2. Экология в вопросах и ответах: учеб. пособие/ В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2009.-378с, стр. 86-105.

3. Учение об окружающей среде: учеб. пособие/ Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153с., стр 45-57.

4. Экология: учеб. пособие/ В.И. Коробкин, Л.В.Предельский: Феникс, 2008.-315с, стр. 5-14.

5. Экология и устойчивое развитие. учеб. пособие/ Колумбаева С.Ж., Бильдебаева Р.М., Шарипова М.А. Алматы, Қазақ университеті, 2012 -133 с., стр. 8-14.

6. Кенесариев У.И., Жакашов Н.Ж. Экология и здоровье населения: учебник для медицинских вузов и колледжей. – Алматы,2002. – 260с