Нче билет. 1.Кием һәм дөрес киенү турында сөйлә

1.Кием һәм дөрес киенү турында сөйлә;.

Бик борынгы заманнарда кешеләр, тәннәрен салкыннан, җылыдан, тузаннан, җилдән һ.б.дан саклау өчен, кием уйлап тапканнар. Димәк, беренчедән, кием ул - тәнне саклау чарасы.

Икенчедән, кием үзенең хуҗасы турында мәгълүмат бирә. Ул хуҗасының зәвыгын һәм эчке культурасын күрсәтә.

Бер үк тукымадан, бер үк төрле фасонда тегелгән кием бөтен кешегә дә бармый. Ул кемгәдер искиткеч килешә, ә кемгәдер бер дә килешми. Сәйлән яки төсле җепләр белән чигелгән яисә җиңел шарф, брошка, каеш кебек өстәмә детальләр белән тулыландырылган кием бәйрәмчә һәм затлы күренә. Шуңа күрә мондый киемне теләсә кайчан һәм теләсә кая кимиләр.

Димәк, өченчедән, кием — кешене бизәү чарасы.

Кием төрле була: калын җылы кием һәм юка җиңел кием, затлы һәм гади кием, өске һәм эчке кием, эш киеме, спорт киеме,... Һәр киемнең үз холкы,- кию урыны һәм вакыты бар. Кышкы киемне җәй көне кимиләр. Эш киемендә бәйрәмнәргә йөрмиләр. Спорт киемендә кунакка бармыйлар. Өй киемен кыйммәтле тукымадан текмиләр. Затлы киемдә савыт-саба юмыйлар. Эчке киемдә урамга чыкмыйлар.

Кыйммәтле, затлы кием дә килешмәскә яки урынсыз булырга мөмкин. Шуңа күрә зәвыклы һәм дөрес итеп киенә белергә кирәк. Мәсәлән, театрга джинсыдан бармау яхшырак. Рәсми очрашуга футболка киеп барсаң, башкалар сине аңламаска мөмкин. Ләкин һәрвакыт шуны истә тотарга кирәк, һәр кием чиста, пөхтә һәм урынлы булырга тиеш.

Мин үзем дөрес киенергә тырышам: спорт белән шөгыльләнгәндә спорт киемен киям, чөнки ул хәрәкәтләнгәндә комачауларга тиеш түгел. Бакчада эшләгәндә эш киемен киям, ул гади һәм уңайлы булырга тиеш. Кунакка барганда мин заманча, модалы киенергә тырышам. Кыйммәтле һәм купшы киемдә мин үземне уңайсыз хис итәм.

Мәктәпкә мин, классташларым кебек үк, мәктәп формасында йөрим. Бүгенге көндә мәктәп киеменең ниндиләре генә юк! Төсе һәм фасоны буенча теләсә ниндиен сайлап алырга була: кесәле яки кесәсез, якалы яки якасыз, кыска яки озын җиңле, сәдәфле -сәдәфсез... Ләкин шунысы мөһим: мәктәп формасы уңайлы. һәм эш стилендә тегелгән булырга тиеш

Әгәр укучылар формадан йөрсәләр:

- алард^а бер-берсеннән көнләшү хисе булмый;

- алар үз>ләктәпләре белән горурланалар;

- дәресләрдә җитди эш белән шөгыльләнәләр;

- зәвык белән киенергә өйрәнәләр.

 

Тема буенча сораулар:

•Кешеләр ни өчен кием уйлап тапканнар?

•Кешеләргә кием ни өчен кирәк? Кием нинди функцияләр үти?

•Кеше ничек киенергә тиеш?

• Нинди кием төрләрен бөләсең?

•Мәктәпкә нинди киемнән йөрисең?

•Ни өчен мәктәпкә мәктәп формасыннан йөрергә кирәк?

•Кием нинди таләпләргә туры килергә тиеш?

2. Текстны сәнгатьле итеп укы һәм биремне үтә;.

Тәрбияле бала

Беркөнне Зиннәт урамнан акча янчыгы табып керде. Аның шатлыгы эченә сыймый иде. Бумажник эчендә байтак кына акча, блокнот һәм бер хәрби кешенең фоторәсеме дә бар.

Зиннәтнең йөзе балкый, күзләре көлә, ә башында - матур хыяллар. Бу акчага тимераяк та, өр-яңа велосипед та алып була. Әле аннан да артып калыр. Малай шатлана-шатлана әнисенә шушы уйларын әйтте.

Әнисе рәсемне кулына алды. «Бу офицер фронтта һәлак булган, ахры. Бәлки ул немецларга каршы әтиең белән бергә сугышкандыр. Бу әйберләрне югалткан кеше хәзер бик кайгыра торгандыр. Бәлки улының соңгы рәсемедер бу», —диде.

Әнисенең бу сүзләреннән соң Зиннәт уйга калды. «Кемнеке икәнен белсәк, илтеп бирер идек», — диде ул.

Әнисе улыннан шушы җавапны кетә иде. Көткән сүзләрне ишеткәч, ул улын кочаклап алды. Шуннан соң алар бу әйберләрнең хуҗасын

эзләргә булдылар. Икенче көнне урамдагы баганаларга белдерү кәгазьләре ябыштырдылар.

Беркөнне аларның ишеген кемдер акрын гына шакыды. Өйгә озын мыеклы бер абый керде. Ул үзенең акча янчыгын югалтканын әйтте һәм аның нинди икәнлеген, аның эчендә нәрсәләр барлыгын аңлатты. Әнисе табылдык бумажникны алып хуҗасына бирде.

Мыеклы кеше бик шатланды, кат-кат рәхмәт әйтте һәм Зиннәтне үзләренә кунакка чакырды. Зиннәт бу абыйларда кунак булды. Саубуллашканда абый аңа бер төргәк биреп җибәрде.

Өйдә Зиннәт белән әнисе төргәкне ачып карадылар. Аның эченә күп конфет һәм бумажниктагы акчалар салынган иде.

(А. Шамовтан)

3. Репликаларны кирәкле тәртиптә урнаштырып, сөйләшү тексты төзе.

____ - Юк, бармадым, өйдә генә булдым. Безгә ел саен Яңа елны

каршыларга Алабугадан, Бөгелмәдән кунаклар килә. Быел да туган- тумачалар күп җыелды, күңелле булды.

___ __ - Яңа ел - гаилә бәйрәме. Шуңа күрә аны туганнар белән бергә

үткәрү -яхшы гадәт.

______ - Рәхмәт, Коля. Мин дә сине котлыйм. Быел Яңа елны ничек

каршыладың? Күңелле булдымы?

______ - Бик күңелле булды. Мин канәгать. Без гаиләбез белән

Мәскәүгә әнинең апаларына кунакка бардык. Каникул буе шунда булдым. Ә син кая да булса бардыңмы?

_______ -Килешәм. Яңа ел бәйрәме бер үк вакытта күңелле дә,

мәшәкатьле дә, чөнки барыбызга да эш җитте. Чыршы бизәү, бәйрәм өстәлен әзерләү, котлаулар һәм бүләкләр...

_______ - Сәлам, Булат. Сине Яңа ел белән котлыйм. Бәхет-шатлык,

сәламәтлек, укуыңда уңышлар телим.