Се класс уҡыусылары өсөн белем кимәленә талаптар.

по учебному предмету «Башкирский язык»

- Башҡортса иҫәнләшеү, хушлашыу, рәхмәт әйтеү, рөхсәт һорау, байрам менән ҡотлай белеү;

- Күршенең исемен, хәлен һорашыу, уға үҙең тураһында һөйләү;

- Эштең, хәрәкәттең урынын, ваҡытын әйтә белеү;

- Кешенең һорауын, һүҙен аңлай алыу, уға яуапр биреү;

- Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен әйтә белеү;

- Ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡыларҙы айыра белеү, һүҙҙәргә тейешле ялғауҙар ҡуша белеү;

- Башҡортса һүҙҙәрҙе баҫма һәм яҙма хәрефтәр менән яҙа белеү;

- Әкиәт, шиғыр, йомаҡ, кескәй хикәйәләрҙе уҡыу һәм аңлау;

- Таныш темалар буйынса һөйләмдәр төҙөү;

- 8-10 шиғырҙы яттан белеү;

- Үтелгән темалар буйынса кескәй текстар төҙөй белеү.

V. Шәхси, предмет-ара һәм предмет буйынса уҡыу предметын үҙләштереү һөҙөмтәләре:

белем алыу (уҡыу-уҡытыу) бурыстарын хәл итеүөсөн төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәт табыу маҡсатында, телде ҡуллана белеү оҫталығы;

- яңғыраған телмәрҙе адекват ҡабул итеү;

- һүҙҙәрҙе, ижектәрҙе, өндәрҙе һәм һөйләмде төҙөү,әйтеү буйынса белем һәм күнекмәләр;

- бирелгән тема буйынса диалог төҙөй белеү, һорауҙарға ҡыҫҡа һәм тулы итеп яуап биреү, диалогты башлай һәм тамамлай белеү;

- өҙерләнеп һәм әҙерләнмәй етеҙ, аңлап һәм тасуири уҡыу;

- таныш булған орфографик ҡағиҙәләрҙе ҡулланып, уҡытыусы ярҙамында һәм үҙ- аллы өйрәнеүҙә контроль характерҙа яҙма эштәрҙе башҡара белеү;

- үҙ аллы эшен тикшерәһәм башҡорт теленән предмет- ара (башҡа предмет дәрестәрендә) үҙ белемеңде анализлай белеү;

- төп предметтан предмет-ара аңлатмаларҙы үҙләштереү;

- мәктәптәһәм мәктәптән тыш ҡыҙыҡһыныуҙарынан сығып, башҡорт телендә аралашыу.

Шәхси һөҙөмтәләр:

- башҡорт теленең БР –да дәүләт теле булыуын аңлау һәм төшөнөү;

- башҡорт теленән алынған белеем һәм күнекмәләрҙе мәктәптәһәм көндәлек тормошта ҡулланыу;

- аралышыуҙа рус теленән алған белемде башҡорт телендә тәржемә итеп ҡуллана белеү;

- башҡорт телен башҡорт халҡының мәҙәни һәм рухи байлығынөйрәнеү сараһы булараҡҡулланыуҙы аңлау;

- төрлө социаль ситуацияларҙа оло кешеләрһәм үҙ тиңдәшәтәрең менән хеҙмәттәшлек күнекмәләрен үҫтереү.

Предмет һөҙөмтәләре:

- уҡыусыларҙы башҡорт әҙәби телендә дөрөҫ һөйләшергә, өйҙә, йәмғиәт урындарында, хеҙмәт процесында башҡорт әҙәби телен практик файҙаланырға өйрәтеү;

- башҡорт теленең фонетик, лексик, грамматик нормалары буйынса белем һәм күнекмәләр биреү;

- башҡорт телендә нәшер ителә торған гәзит-журналдарҙы, әҙәби китаптарҙы үҙ аллы уҡып аңлау күнекмәләрен биреү;

- Үҙ фекереңде билдәле кимәлдә бәйләнешле итеп һөйләй һәм яҙа алыу күнекмәләрен формалаштырыу

- телде өйрәнеү барышында балаларҙы башҡорт халҡының фәһемле тарихы, бай мәҙәниәте, әҙәбиәте, сәнғәте, күренекле шәхестәре, йолалары, тыуған илдең тәбиғәте һ.б. менән таныштырыу, уларҙы башҡорт донъяһына алып инеү, башҡорт халҡына, уның теленә, үҙе йәшәгән төйәккә ихтирам һәм һөйөү тәрбиәләү;

- бөтә һаналғандарға таянып, башҡорт телен, әҙәбиәтен өйрәнеү нигеҙендә, балаларҙа туған телгә ихтирам тәрбиәләү, уларға патриотик һәм интернациональ тәрбиә биреү.

Предмет-ара һөҙөмтәләр:

- белем алыу (уҡыу-уҡытыу) бурыстарын хәл итеү өсөн төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәҡғлүмәт табыу маҡсатында, телде ҡуллана белеү оҫталығы;

- яңғыраған телмәрҙе адекват ҡабул итеү;

- һүҙҙәрҙе, ижектәрҙе, өндәрҙе һәм һөйләмде төҙөү,әйтеү буйынса белем һәм күнекмәләр;

- бирелгән тема буйынса диалог төҙөй белеү, һорауҙарға ҡыҫҡа һәм тулы итеп яуап биреү, диалогты башлай һәм тамамлай белеү;

- өҙерләнеп һәм әҙерләнмәй етеҙ, аңлап һәм тасуири уҡыу, тексты ҡыҫҡа һәм һайлап һөйләй белеү;

- таныш булған орфографик ҡағиҙәләрҙе ҡулланып, уҡытыусы ярҙамында һәм үҙ- аллы өйрәнеүҙә контроль характерҙа яҙма эштәрҙе башҡара белеү;

- үҙ аллы эшен тикшерә һәм башҡорт теленән предмет- ара (башҡа предмет дәрестәрендә) үҙ белемеңде анализлай белеү;

- төп предметтан предмет-ара аңлатмаларҙы үҙләштереү;

- мәктәптә һәм мәктәптән тыш ҡыҙыһыныуҙарынан сығып, башҡорт телендә аралашыу.

 

IV. Уҡыу предметының йөкмәткеһе.

Мәктәп, Ватан (1 сәғәт).

1 сентябрь – Белем байрамы. Ватан, мәктәп, уҡыу, уға мөнәсәбәт тураһында мәҡәләләр, шиғырҙар уҡыу һәм әңгәмәләр үткәреү.

Башҡорт теленең өндәре һәм хәрефтәре (ҡабатлау һәм тәрәнәйтеү). Әҫәрҙең темаһы һәм төп фекере.

Йәйге хәтирәләр (5 сәғәт).

Башҡортостанда йәйге тәбиғәт, балаларҙың йәйге эштәре, ялы тураһында хикәйәләр, шиғырҙар, әкиәттәр, мәҡәләләр уҡыу һәм һөйләү. Темаға ҡарата һүрәттәр төшөрөү. Әңгәмәләр үткәреү.

Башҡорт телендә исем. Уның аңлатҡан мәғәнәләре. Берлек һәм күплек мәғәнәләре. Шул мәғәнәләрҙе белдереүсе саралар(ялғауҙар). Әҫәрҙең темаһын төп фекерен билдәләү күнекмәләре.

Тәбиғәт бүләктәре (4 сәғәт).

Матур әҙәбиәттә көҙҙөң сағылышы. Башҡортостанда көҙгө тәбиғәт, балаларҙың һәм ололарҙың көҙгө эштәре, көҙгө байлыҡ тураһында хикәйәләр, шиғырҙар, мәҡәләләр уҡыу һәм һөйләү. “Көҙ” темаһына ҡарата экскурсиялар ойоштороу, япраҡтарҙан коллекциялар әҙерләү, һүрәттәр төшөрөү, ижади эштәр күргәҙмәһе ойоштороу.

Исем. Уның мәғәнәләре. Исемдең килеш менән үҙгәреше, килеш мәғәнәһен күрһәтеүсе саралар(ялғауҙар). Уҡылған әҫәр буйынса план төҙөү, план буйынса һөйләү һәм яҙыу. Тәьҫораттар буйынса һорауҙар биреү, уларға яуаптар табыу.