Ж таққаотырды-Абылай1773 ж 17-18 қарашада Усиха өзені бойында Пугачевке жолыққан Нұралы ханның арнайы өкілі Зәбір молда 1773-1775 жж Е.Пугачев соғысы кезінде Кіші жүз ханы Нұралының ұстанған бағыты: бейтарап саясатты ұстанып екі жақты бағытта болды 1773-1775 жж орыс шаруалар соғысына қатысқан халықтар: Башқұрт, Татар, Қазақтар 1773-1775 жж патша үкіметіне қарсы күреске белсене атсалықан рулар: Қарауыл, Кенжеғалы, Қыпшақ, Керей 1774 ж қай бекіністің төңірегінде топтасқан қазақтар арасында Пугачев осы маңда тығылып жүр деген лақап тарады- Звериноголовск 1774-1775 жж Сібір шебінде орналасқан тұрақты әскердің саны 3500 адам 1775 ж соңында бекіністерге қызметке қосымша алынған адам саны: 626 1778 ж II Екатерина Абылай ханды Орта жүздің ханы етіп бекітті 1778 ж Орта жүзге тағайындалған хан: Абылай 1783-1797 ж С.Датұлы бастаған көтерілістің қамтыған аймағы Кіші жүз 1783-1797 жж көтеріліс болған аймақ-Кіші жүзде 1784 ж қараша айында Сағыз өзенінің бойында Сырым Датұлының төңірегінде топтасқан көтерілісшілер саны- 1000-ға жуық; 1785 ж генерал майор Смирновтың қолы тұтқындап әкеткен қазақтар саны. 70 ке жуық; 1785 ж жазда Кіші жүз старшындарының съезінде қабылданған шешім Нұралыны тақтан тайдыру туралы 1785 ж наурызда Сахарная бекінісіне шабуыл кезінде тұтқынға түскен сұлтан: Айшуақ; 1786 ж Игельстромныңжобасыменқұрылған Кішіжүздегіәкімшілікбилік: Шекаралықсот 1786 ж Нұралы жер аударылды- Уфаға 1789 ж Омбыда ашылған: Азия мектебі 1790 ж Уфада қайтыс болды- Нұралы хан 1791 ж Орск қаласы маңайында Кіші жүздің ханы болып сайланды Ералы 1796 ж Стамбулдан қымбат тауармен шыққан Бағдат көпестері келген қала- Семей 1797 ж 17 наурызда С.Датұлы тұтқиылдан шабуыл жасады Хан сарайына 1797 ж Айшуақ сұлтан төрағасы болып белгіленген Хан кеңесі мүшелерінің саны- 4 1797 ж Барон Игельстромның ұсынысы бойынша патша үкіметі бекіткен хан Айшуақ; 1797 ж кіші жүздің ханыболыпбекітілді: Айшуақ; 1797 ж Сырым Датұлын қудалаған Кіші жүз билеушісі: Қаратай сұлтан 1797 ж Сырым Датұлының жақтастары хан ордасына шабуыл жасап, Есім ханды өлтіргеннен кейінгі жағдай: Патша өкіметі қазақ даласына жазалаушы отряд жіберді 1799 ж қарашада Орта жүз қазақтарын Ертістің оң жағасына қайта қоныс аударуға рұқсат еткен император: I Павел 1799 ж І Павелдың жарлығына сай Ертістің оң жағасына қоныстануға рұқсат етілген орта жүз қазақтарының отбасы саны. 45 мың; 18 жасар Жәнібек Елеусізов Кеңес Одағының батыры атанды: Днепр үшін шайқаста 1801 ж Еділ мен Жайық аралығында орыс патшасының заңдастыруымен құрылды :Бөкей ордасы 1802 ж С.Датұлы қаза болған жер Хиуа хандығы 1803 ж есепке қарағанда 70 мың түйе,30мың жылқы, 250 мың ірі қара мал,1 миллионнан астам қойы бар хандық: Бөкей Ордасы. 1804-1815 жж атты әскер үшін Бөкей Ордасын сатып алынған жылқы саны- 48 мыңға жуық; 1804-1815 жж Патша үкіметі Кіші Жүз қазақтарынан1мыңнан астам, ал Ішкі Ордадан 48 мыңға жуық сатып алды- Жылқы 1805-1806 жж Головкин елшілігі Қытай астанасына жіберілмей кері қайтарылды: Ургадан (Улан-Ботор) 1805-1806 жж Ресейдің Ю.Головкин бастаған елшілігіне сауда байланыстарын реттеу міндеті жүктелген мемлекет Қытай 1807 ж Ақтөбе облысы, Ойыл ауданында туған ақын- Шернияз Жарылғасұлы 1809 ж Тара қаласынан 5000 сомғаәр түрлі тауарлар жеткізген көпес- Нерпин 1811 ж Ресей үкіметінің шекаралық ауданға ерекше өкілдікпен жіберілген тілмашы Н.Г.Путимцевке жүктелген міндет- Қытайлықтардың Бұқтырма арқылы саудасының мүмкіндіктерін анықтау 1812 ж Бородино шайқасында көрсеткен ерлігі үшін күміс медаль алған қазақ жауынгері: Майлыбайұлы 1812 ж Бөкей хан Беріш руының Жайық бөлімінің старшыны етіп тағайындады- Исатай Тайманұлын(1791-1838) 1812 ж Бөкейхан Беріш руының старшыны етіп тағайындады: Исатай Тайманұлы 1812 ж қазан-қараша айларында қазақ ауылдарына жеткен хабар: Наполеонмен соғыстың қаупі және басталғандығы туралы үндеу 1812 ж құны 1 млн. сомға жуық тауарларын Құлжа базарларында тиімді сатып, пайдамен оралған Ташкент көпестері- Мирқұрбан Ниязов, Ахмади Аширов 1812 ж қыркүйек айында Бородино түбіндегі қанды шайқасқа қатысқан- Ертіс шебінің полктері 1812 ж Орынбор губерниясында құрылған кавалериялық полктің саны 40 1812 ж орыстың атақты қолбасшысы М.И.Кутузовтың қолынан награда алған шоқынған қазақ: Я.Беляков 1812 ж Отансоғысыкезінде хорунжийшеннің алған ержүрек жауынгерлер: Мұрат Құлшоранұлы, Еріш Азаматұлы 1812 ж Отан соғысына қатысқан батыр, қазақ-орыс жігіттерінің ерліктерін жырлаушы ақын: Байбатырұлы 1812 ж Отан соғысына қатысқан қазақ халқының арасында әрі батыр, әрі ақын болған қазақ жауынгері- Әмен Байбатырұлы 1812 ж Отан соғысынақатысқан М.Құлшоранұлы мен Е.Азаматұлы алған әскери шен: хорунжий 1812 ж Отан соғысында 3-дәрежелі «Қасиетті Анна»орденімен марапатталған қазақ жауынгері: Сағит Хамитұлы 1812 ж Отансоғысындаеренерліктіңүлгісінкөрсеткен жасауы: Ы.Әубәкірұлы 1812 ж Отан соғысында ерлігімен «Георгий» орденінің кавалері аталған қазақ Н.Жанжігітұлы 1812 ж Отан соғысында қазақтар шайқасқан құрама Башқұрт полкі 1812 ж Отан соғысындамайданғашикізатпен,ақшаменкөмек көрсеткенШығыс Қазақстандағы кен орындары: Риддер,Зырян 1812 ж Отан соғысының басты оқиғаларына белсене қатысқан шоқынған қазақ Я.Беляков 1812 ж Ресей армиясының шетелдегі жорықтарына қатысқан қазақтар: Жанжігітұлы мен Байбатырұлы 1812 ж Ресейхалқыүшін Наполеонменарадағысоғысатауы: Отансоғысы 1812 ж Ресейдегі Отан соғысы кезінде сан жағынан Орынбор полкы, Орал казактарының полктерінде көп болған: Қазақтар 1812 ж Ресейдегі Отан соғысына Башқұрт полкі құрамында ұрыс қимылдарына Әмен Байбатырұлы кім болып қатысты- жауынгер-ақын 1812 ж Ресейдегі Отан соғысынақатысқан жасауыл- Ықсан Әубәкірұлы 1812 ж Ресейдегі Отан соғысына қатысқан М.Құлшоранұлы мен Е.Азаматұлы алған әскери шен: хорунжий 1812 ж Ресейдегі Отан соғысында айрықша көзге түсіп, Хорунжи атағын алған қазақтар- Мұрат Құлшоранұлы, Еріш Азаматұлы 1812 ж Ресейдегі Отан соғысында қазақтар осы полктердің құрамында соғысты башқұрт. Тептяр 1812 ж Ресейдегі Отан соғысында сан жағынан қазақтар басым болған әскери топтар- Орынбор полктері, Орал казактарының әскери топтары 1812 ж Ресейдегі Отан соғысында француз әскері шебін шабуылдап, олардың жүгін басып алған қазақ жауынгерлері- Боранбай Шуашбайұлы мен Ықсан Әубәкірұлы 1812 ж Ресейдің отан соғысында ерен ерліктің үлгісін көрсеткен жасауыл: Ы.Әубәкірұлы 1812 ж Соғыс кезіндемайданмұқтажына 1 млн. Пұт тұз жібергенкеніш: Елтонкеңіші 1812 ж соғыста қазақтар осы полктердің құрамына соғысты: башқұрт, татар 1812 ж шілденің 6-сы күні Напалеонмен соғыс қаупі туралы І Александрдың манифест-үндеуі мен Орынбор губернаторыны Г.С Волоконскийдің соғыс басталғандығы туралы хабары қазақ ауылдарына жетті: 1812 жылы қазан-қарашада 1812 ж І-ші Наполеонның армиясы басып кірді: Ресей аумағына 1812-1816 жж және 1820 ж қазақ қоныстарның күйзеліске ұшыратқан: Хиуа ханы Мұхаммед Рахым 1813 ж әскери училище ашылған қала: Омбы 1817 ж Ресейдің қоластына өткен жалайырлардың саны- 66 мың; 1817 ж Сүйік Абылайханұлының патша үкіметіне жасаған мәлімдемесі Қарамағындағы рулардың Ресей құрамына өтуді қалауы 1819 ж Орта жүздіңУәлмхнөлгенсоң,патша үкіметініңбасқару жүйесінөзгертутуралы шешімі: хандық басқару жүйесінжою 1820-1887 жж өмірсүргенбелгілікүйші,сазгер: Дәулеткерей Шығайұлы 1821 ж Орта Азия хандықтарына қарсы Ұлы Жүздегі шаруалар көтерілісін басқарған Тентектөре батыр 1821 ж Тентектөре бастаған көтіріліс қамтыған өңірі: Әлиеата, Түркістан, Сайрам, Шымкент 1821 ж Тентектөре бастаған шаруалар көтерілісінің сипаты: азаттық; 1822 ж «Жарғы» аздаған өзгерістерімен қолданылып келді: ХІХ ғ60 ж/ң ортасына дейін 1822 ж «Жарғы» бойынша аға сұлтандарды сайлады: Сұлтандар 1822 ж «Жарғы» бойынша енгізілгенбасқару жүйесі: округтық; 1822 ж «Жарғы» бойынша қылмыстық істер қаралатын орган :округтік приказдар 1822 ж «Жарғы» бойынша отрядымен басқару жүйесі: Округтық; 1822 ж «Жарғы» бойынша шетелдермен келіссөз жүргізу құқығы берілді: шекаралық басқармаға 1822 ж «Сібір қазақтары Жарғысының» авторы Сперанский 1822 ж «Сібір қазақтарын басқарутуралы Жарғының» бастымақсаты: Әкімшілік,солт, саяси жағынан басқаруды өзгерту 1822 ж «Сібір қазақтарының Ережесі» бойынша 12 класқа жататын шенеуніктерге теңелді Болыс сұлтандар 1822 ж «Сібір қазақтарының Ережесі» бойынша аға сұлтанға 10 жылғы еңбегі үшін берілген атақ: Дворян 1822 ж «Сібір қазақтарының Ережесі» бойынша құқықтары жөнінен Ресейдегі селолық старосталармен теңестірілген- Ауыл старшындары 1822 ж «Сібір қазақтарының Ережесі» бойынша сот істері бөлінді- 3-ке(қылмыстық істер, талап ету, болыстық басқармаға шағым айту) 1822 ж «Сібір қазақтарының Ережесі» бойынша Шекаралық басқармалар бағындырылды- Батыс-Сібір генерал-губернаторына 1822 ж «Сібір қазақтарының Жарғысының» басты мақсаты :Елдің солт. шығысында Әкімшілік, сот, саяси жағынан басқаруды өзгерту 1822 ж Ереже бойынша Орта жүз территориясы құрамына кірген генерал-губернаторлық: Батыс-Сібір 1822 ж Жарғы аздаған өзгерістерімен қолданылып келді: ХІХғ 60ж ортасына дейін 1822 ж жарғы бойынша аға сұлтандарды сайлады: сұлтандар
|
