Пилоростеноз

Пилоростеноз балаларда жиі кездесетін туа біткен ауру. Ол асқазанның пилорикалық бөлігінің бұлшық ет қабатының гипертрофиясы және оның талшықтарының гиперплазмасымен өтеді. Осының салдарынан пилорикалық бөлімнің қуысы тарылып, асқазан тамақ эвакуациясы бұзылады.

Механикалық кедергімен қатар асқазанның пилорикалық бөлімінде бұлшық еттердің спазмымен көрінетін функциональді бұзылыстар да болады.

Клиникалық көрінісі тарылу дәрежесіне және спазмның айқындалуына байланысты. Ауру көріністері әртүрлі мерзімде, негізінен жиі өмірінің 2-ші аптасының аяғында 3 аптаның басында білінеді.

Алғашқы және негізгі белгі құсу болып есептеледі. Алғашқыда ол әр тамақтанудан кейінгі лоқсу түрінде, бірақ кейін жиілейді және көп мөлшерде бола бастайды. Құсық массалары қатты ағыс түрінде шығады (фонтан тәрізді). Құсық массасының мөлшері соңғы емізген сүт мөлшерінен көп болады, яғни ол тамақтың асқазанда тұрып қалатындығының белгісі. Құсық массаларының құрамында ірімшік тәрізді сүт болады, өт араласпайды. Егер ауру ұзақ уақытқа созылса, құсық күйген майдың, шіріген жұмыртқаның иісін береді.

Қабылдаған тамақты құсу арқылы бала әрдайым салмағын жоғалтады. Құсқаннан кейін, бірнеше уақыт өткеннен соң іш қату байқалады (“аш іш қату” деп аталады). Зәр бөлу мен несіптің мөлшері азаяды. Жиі 1 - 2 айлық баланың салмағы, туылған кезбен салыстырғанда аз болады. Тұрақты аштықты сезініп науқас қызғанышпен тез-тез емеді. Бірақ жүдегендік бірте-бірте үдеп, маңдай терісі қатпарланып, бала өз жасынан үлкен көрінеді және оның түрі қатаң сипат алады.

Қарағанда гипотрофия және сусыздану белгілері анықталады: әлсіз дамыған тері асты май қабаты, тін тургорының төмендеуі, еңбегі кіріңкі. Дене қызуы қалыпты. Эпигастральді аймақта құрсақ қабырғасының “құм сағат” тәрізденіп томпаюын, асқазанның перистальтикасын және оның сұйықтық ішкенде (сүт, глюкоза) күшейетіндігін байқауға болады. Бұл пилоростеноздың тұрақты және маңызды белгісі. Гипертрофияланған 12-елі ішекті сезіп көру де маңызды, бірақ өкінішке орай сирек анықталатын белгі. Оның проекциясы іштің тік бұлшық етінің сыртқы жиегімен, қабырға доғасынан 1,5 – 2 см төмен жерге сай келеді.

Пилоростенозды танып-білу қиын емес, егер үш негізгі белгі болса: фонтан тәрізді құсу, асқазан перистальтикасының күшеюі және сипап көргенде тығызданған пилорикалық бөлімнің анықталуы. Диагнозды нақтылау үшін контрасты затты (1 ас қасық барий) 75-100 мл ана сүтіне араластырып, ауыз арқылы беріп рентгенологиялық зерттеу өткізу қажет.

Пилоростеноздың рентгенологиялық белгісіне контрасты заттың асқазанда 3 сағаттан артық тұрып қалуы жатады. Кейбір жағдайда барийдің қалдықтары асқазанда 20-24 сағатқа дейін қалып қояды. Рентгенологиялық әдіс әрдайым пилоростеноз диагнозын нақтылауы мүмкін, бірақ мүлдем жоққа шығармайды.

Ажыратпалы диагноз. Диагностикалық қиындықтар пилоростеноздың жеңіл дәрежесінде, әсіресе бастапқы кезеңде болуы мүмкін. Бұл қиындықтар пилоростеноз бен функционалді ауру – пилороспазмның клиникалық көріністерінің ұқсастығына байланысты. Осы ауруларды ажырату кезінде нейроплегиялық заттарды (аминазин, атропин пипольфен, супрастин) қолданудың маңызы жоғары. Нейроплегиялық дәрілерді баланың 1 кг дене салмағына немесе жасына қатынаста тағайындайды. Тәуліктік мөлшерін 3 қабылдауға бөледі. Курстың ұзақтығы 9 – 10 күн. Препаратты бұлшық ет ішіне енгізу тиімді. Сонымен қоса мезгілмен тамақтандыруды тағайындайды. Нейроплегиялық препараттарды қолданғанда пилоростеноз бен пилороспазмның арасындағы ұқсастықтар әртүрлі өзгереді, нақты диагноз қоюға мүмкіндік береді. Пилороспазмы бар науқастарда белгілер жойылады. Төменгі кестеде нейроплегиялық дәрілерді қолданғаннан кейінгі пилоростеноз бен пилороспазм белгілерінің өзгеруі көрсетілген.

Емі: Диагноз қойылғанан соң жасына байланыссыз жедел түрде хирургиялық тәсіл көрсетілген. Пилоростенозды консервативті емдеу дұрыс емес, себебі бала жүдеп, оперативті араласудың нәтижелеріне кері әсер етеді. Емхана хирургінің міндеті науқасты уақытылы ауруханаға жатқызу.