Блиц-тест
1. Шу табиғи туындауына қарай бөлінеді: А) механикалық, аэродинамикалық, электромагниттік Б) гидравликалық, турбулентті В) турбулентті, механикалық
2. Есту қабілеті мына жиілікте нашарлайды: А) 30-40 дБА Б) 85-90 дБА В) 70-80 дБА
3. Шу уақытша мінездемесіне қарай бөлінеді: А) тербелмелі, үзілісті, импулсті Б) импулсті, импульсный, непостоянный В) тональный, широкополосны
4. Спектр мінездемесіне қарай шу түрлері: А)4 Б)2 В)5
5. 350 Гц-ке дейінгі жиілікті шу: А) орташа жиілікті Б) жоғарғы жиілікті В) төменгі жиілікті
6. Шудан қорғану құралдары неше түрге бөлінеді? А) 5 Б) 2 В) 4
7. Адам мен оның ұрпақтарына тура немесе жанама әсер етпейтін конценьрациялар аталады – А) ПДК Б) ИЗА В)ПДКмр
8. Механикалық жүйедегі жүретін тербелмелі үрдістер? А.Діріл Б.Шу В.Оқшаулау (Изоляция) Г.Дыбыстың жұтылуы Д.Дірілді оқшаулау (Виброизоляция)
9. Дыбыстар кешені, мінездемесі мен табиғи түзілуіне қарамастан адамның есту қабілеті қабылдайды? А.Діріл Б.Шу В.Оқшаулау Г.Дыбыстың жұтылуы Д.Дірілді оқшаулау
10. Дыбыс қысымы деңгейі өлшенеді …? А. Дб Б. Гб В. Мб Г. Кб Д. Пб
11. Шудың қандай түрлерін ажыратады? А.Діріл және шу Б. Әуелік және құрылымдық В. Оқшаулағыш және әуелік Г.Құрылымдық Д.Виброизоляция и вибрация
12. Физикалық табиғаты бойынша қандай шулар болады? А. Механикалық пайда болған Б. Аэродинамикалық пайда болған В.Электромагниттік пайда болған Г.Гидродинамикалық пайда болған Д.Барлық пайда болу түрлері
13. Атмосфераның ластануын бақылау қандай параметрлер бойынша жүргізіледі: А. ПДК және АДУ Б. ПДК және ПДУ В. ПДК және ПДС Г. ПДК және ПДВ Д. ПДК және ПДЦ
14. Діріл қандай жүйеде туындайды? А. Физикалық Б. Химиялық В. Механикалық Г. Кинематикалық Д. Физика – механкалық
15. Шаң қанша пайыз еркін Si02-ні құрайды? А. 5 % Б. 10 % В. 15 % Г. 20 % Д. 25 %
16.Металлургиялық, химиялық, құрылыс материалдары зауыттары және жылулық электр станциялары типті кәсіпорындар ластау көзінің қай түріне жатады? А. Қуатты Б. Негізгі В. Үлкен Г. Ұсақ Д. Орташа
17. Қандай шу түрі бақылау орнынан ауада таралады? А. Кәдімгі Б. Құрылымдық В. Дірілдік Г. Қиын Д. Әуелік
Бақылау сұрақтары 1. Өндірістік шуға анықтама беріңіз? 2. Өндірістік шу қандай жағымсыз ауру түрлеріне әкелуі мүмкін? 3. Шудан қорғану мен оның алдын алу шаралары қандай қорғану құралдарына бөлінеді? 4. Өндірістік шуды жою үшін қандай материалдар мен құрылғылар қолданылады? 5. Атмосфераның ластануын бақылаудың қандай жағдайлары қабылданған? 6. «Ауаның ластану көрсеткіші» термині нені білдіреді? 7. «Дыбыс жұту мен дыбысты оқшаулау» терминдерін түсіндіріңіз? 8. Шу дегеніміз не? 9. Шу өлшемі қандай көрсеткіштер бойынша мінезделеді? 10. Жұмыс орнындағы үздіксіз шудың көрсеткіші болып не саналады және ол немен өлшенеді? 11. Діріл дегеніміз не? 12. Практикада діріл қандай параметрлер бойынша мінезделеді?
Әдебиеттер 1. Г.А.Суворов, А.М.Лихницкий “Импульсный шум и его влияние на организм человека”, Ленинград, 1975 2. Михайлов В.А. и др. Борьба с пылью в рудных карьерах. М., "Недра", 1981, с. 188-190 3. Белов С.В, Козьяков А.Ф. И др «Охрана окружающей среды» Москва, «Высшая школа» 1991г. Стр 200 – 234 4. М.Е.Певзнер «Горная экология» Москва, МГГУ 2003г. 5. Кондратьев А. И., Местечкина Н. М. Охрана труда в строительстве 1990 6. Интернет. 7. СӨЖ №5 Тақырыбы: « Тау-кен жұмыстарындағы жер ресурстарын пайдалану және қорғау» Мақсаты: Тау-кен өндіруші және тау-кен өңдеуші өнеркәіптер құрылысы кезіндегі жер бетінің ластануы мен бұзылуы. Жерді рекультивациялау мен бұзылу режимдері. Жерді пайдаланудың көрсеткіштерін бағалау. Тарсырма: 1. Тапсырманы орындаңыз.
2. Толықтырыңыз: Тау-кен өндіру және тау-кен өңдеу өнеркәсіптері учаскелерін таңдағанда учаскелер болу керек… 1)... 2)... 3. Тау кен өндірісі әсернен табиғаттың бұзылуы мен ластануының негізгі техникалық бұзылу формалары?
4. Схеманы толықтырыңыз:
5. Жерасты өндірісінде жер бетін ластайтын заттар түрі
6.
7.Тау кен кәсіпорнының жерге қандай зиянды экологиялық факторлары туындауы мүмкін?
8.Дұрыс жауапты сызыкпен көрсетіңіз. Рекультивация бағыты бойынша рекультивацияланған жерлерді пайдалану.
9.Жер үрдістерінің қандай нәтижелері рекультивацияға жатады? Үрдістер: 1)... 2)... 3)... 4)... 5)... 6)... 10.Схеманы толтырыңыз. Техникалық тұрғыда өнделген жерлер
11. Толықтырыңыз: Жерлер мен минералды ресурстарды тиімді пайдалану нәтижесі келесі бағалаулары қамтиды: 1)... 2)... 3)... 4)... 5)... Глоссарий: Рекультивация – падаланылған жер мен суды экологиялық және экономикалық тұрғыда қалпына келтіру жұмыстарының кешені. Карьерлік құламаны басқару – жерге тікелей әсер етуді азайтуға арналған құралдың бірі. Рекультивациялық жұмыстардың механизациялық құралы – рекультивациялық жұмыстарда қолданылатын сериялық тау-кен транспорттық құрылғы. Табиғи ландшафты қорғау – кәсіпорын территориясына шекаралас жерді қорғау тәсілінің кешені. Ландшафты қорғаудың физика химиялық әдістері – бұл әдіс жердегі топырақтың құрамы мен құрылымын басқыруға негізделген. Қолданылмайтын жерлер – бұл жерлер жер шығарындыларынан тысқары орналасқан, онда ғимараттар мен санитарлық сақтану зонасы және т.б. коммуникациялар орналаспаған. Ластану — адамға және табиғи экожүйеге зиянды әсер ететін физикалық-химиялық және биологиялық заттардың қоршаған ортаға залал келтіруі. Ластанудың салдарынан зиянды және улы заттардың мөлшері көбейіп, қоршаған ортаның экологиялық тепе-теңдігі бұзылады Блиц – тест: 1. РФ-ның «:Жер қойнауы» туралы бабы: а) 8 бап b) 10 бап с) 11 бап d) 13 бап e) 14 бап
2. Рекультивацияның бағытталуының саны: a) 7 b) 8 c) 9 d) 10 e) 11
3. Жер қойнауын М.И. Агошков қанша топқа бөлді: a) 11 b)6 c)3 d)8 e) 3 4. Рекультивация қанша түрге ажыратылады: a) 3 b)4 c)5 d)6 e)1
5. Рекультивациялау түрі: a) ескерту b) қоғамдық с) басымдылық d) дайындық е) бөлімдік
6.Тау-кен өнеркәсібінің жерге тигізітін әсері: А)тура және кері Б)техногенді және биологиялық В)коммуникациялық жәнесызықтық Г) табиғи және шамалы Д) тура және жанама
7. Қате жауапты көрсетіңіз. Жерге тау кен жұмыстарының тікелей немесе жанама әсері салдырынан келесідей экологиялық факторлар туындайды: А)рекультивация Б) топырақ құрылымының кирауы В) антропогенді ландшафттың қысқаруы Г) су және жел эрозиясы Д) кептірілу мен тығыздалу
8. Соңғы он жылдықта қай үш елде табиғи ресурстарды өндірудің зиянды әсері салдарынан жер бетінің опырылып түсуі байқалған? А)Австралия, Япония, Великобритания Б)Казахстан, Япония, Великобритания В)Япония, Китай, Индия Г)Китай, Индия, Австралия Д)Китай, Индия, ЮАР
9. Геомеханикалық бұзылу көзі болып табылатын технологиялық үрдістерге жатады: А) жол мен тірек құрылысы Б) отынды жағы В) су қоймасы деңгейжиегіне үйіндіні көму Г) өнеркәсіптік су ағызу Д) металдарды балқыту
10.Литосфералық ластанудың формасын көрсетіңіз: А) езу Б) езу В) жою Г) қышқылдану Д) су басу
11. Дұрыс жауапты көрсетіңіз. Тау кен кәсіпорыны әсерінен туындайтын ластану? А) Литосфералық Б) Биоморфологиялық В) Гидросфералық Г) Атмосфералық Д)Биоценотикалық
12. Қате жауапты көрсетіңіз. Тау кен кәсіпорыны әсерінен туындайтын ластану? А) Литосфералық Б) Гидросфералық В) Биоморфологиялық Г) Биоценотикалық Д) Атмосфералық
13. Қате жауапты көрсетіңіз:Рекультивацияның негізгі бағыттары: А) Орман шаруашылығы Б) Ауыл шаруашылығы В) Су шаруашылығы Г) Құрылыс Д) Рекультивациялық
14. Жер мен минералды ресурстарды тиімді пайдалану нәтижесі құрамына кірмейтін бағалаулар қандай? А) ауданның геологиялық зерттелуі; Б) қазылым жұмыстарының нәтижелілігі В) қазылымның нәтижесіздігі Г) қазылым кезінде концервация мен үйіндіні көму тиімділігн пайдалану Д) тау кен жұмыстарын рационалды пайдалануды таңдаудың нәтижелілігі
15. Техникалық тұрғыда қай материк жердің өнделуі бойынша жоғарғы пайызға ие? А)Австралия Б)Америка В)Европа Г)Азия Д)Африка Бақылау сұрақтары: 1. Табиғи ресурстарды өндірудің жер қыртысына тигізетін зиянды әсері қандай түрде болады? 2. Үйінді дегеніміз не? 3. Рекультивациялық жұмыстар нені көрсетеді? 4. Тау-кен кәсіпорындарының жерге тигізетін жанама әсерінің мінездемесі қандай негізге сүйене құрылады? 5. Рекультивация қандай шараларға жатады? 6. Рекультивациялау кезінде механизация құрылғысы ретінде жиі қандай техниканы қолданады? 7. Гидроүйінді нені көрсетеді? 8. Жерасты өндірісінде қалдықты не түрінде қолданады? 9. Қандай ауданды үйінділер жоғары бағаланады? 10. Қай американдық маман «Кенорынды өндіру ережелері мен рекультивация ережелерін» ойлап тапты? 11. Тау кен кәсіпорынының құрылысы кезінде және кез келген жұмыстарды атқарған кезде қандай міндеттерді орындау керек? 12. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда аэродинамикалық бұзылулардың негізгі көздеріне нелер жатады? 13. Шахтаның өнеркәсіптік аумағында аэродинамикалық бұзылулардың қандай пішіндері туындауы мүмкін? 14. Фитотоксичный жерлерде «геохимиялық кризистің» алдын алу жолдарын көрсет? 15. Рекультивацияның негізгі бағыттары? 16. Бұзылған жерлерді рекультивациялау тиімділігін қандай принциптер бойынша бағалайды? 17. Рекультивациялау кезінде қандай объектілер аса ауыр болып табылады? 18. Тіліктерді рекультивациялаудың аса тиімді бағыттары? 19. Рекультивациялаудың техникалық кезеңінің мерзімі неден анықталады? 20. Жер қойнауы қорын пайдалану тиімділігін қандай бағалаулар анықтайды?
СӨЖ №6 Тақырыбы:"Тау кен жұмыстары барысында жер қорларын пайдалану және қорғау. Мақсаты:Жерді ұтымды пайдалану барысындағы негізгі технологиялық шешімдер мен бағыттар. Топырақты пайдалану және сақтап қалу. Бүлінген жерлерді рекультивациялау (техникалық,биологиялық). Рекультивациялау бағытын таңдау.
Тапсырма. Жер қорларын ұтымды пайдалану..... орындауларды қарастырады.
Жер қыртысы мен жер қорларын ұтымды пайдалану мен қорғаудың маңызды құралы...... болып табылады.
2. Сұлбаны толтырыңыз: Жерді қорғау бойынша шаралар топтары
3. Сөйлемді толықтырыңыз:
Жер бетін эрозиядан қорғаудың технологиялық тәсілдері мінезделеді... Жер бетін эрозиядан қорғаудың биологиялық әдісі қарастырады... 4. Тау кен өнеркәсібі әсерінен бұзылған жерлерді рекультивациялау келесі техникалық жағдайларға сәйкес орындалуы керек: а)... б)... в)... г)... д)... е)... ж)... 5. Жерлерді рекультивациялау бағытын таңдау келесі факторлады ескере отырып орындалады: а)... б)... в)... г)... д)... е)... ж)... 6. Сұлбаны толтырыңыз.
7. Тапсырманы орындаңыз.
8. Тапсырманы орындаңыз. В.А. Умнов жерасты ғимараттарын пайдаланудың келесідей бағыттарын көрсетеді: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 9. Тапсырманы орындаңыз. Суретке қарап топырақтың типін анықтаңыз:
1.________________________________________________ 2.________________________________________________ 10. Сұлбаны толтырыңыз.
11. Кестені толтырыңыз. Рекультивациялаудың негізгі бағыттары:
|
