ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІ» МОДУЛІ БОЙЫНША МЕРЗІМДІК БАҚЫЛАУ
Мақсаты:
Бақылаудың мақсаты:
Студенттер білімін бақылау сұрақтары: 1. Жүйке жүйесі ауруларының жалпы этиологиясы мен патогенезі 2. Нейрожұқпа туралы түсінік. Менингиттің этиологиясы мен патогенезі. 3. Мый қабықтарының зақымдану синдромының патогенезі. 4. Ишемиялық инсульттың этиологиясы мен патогенезі. 5. Геморрагиялық инсульттың этиологиясы мен патогенез. 6. Инсульт кезінде нейрондардың зақымдалу патогенезі. 7. Жоғарғы жүйке қызметінің бұзылысы, невроздар. 8. Қозғалыстың нейрогенді бұзылыстары. Гипокинездік жағдайлар. Шала салданулар және салданулар, түсінігі, этиологиясы мен патогенезі. 9. Гиперкинездік жағдайлар. Құрысулар, түсінігі. 10. Эпилепсияның этиологиясы мен патогенезі 11. Сезімталдықтың бұзылыстары, түрлері, даму тетіктері 12. Ауыру сезімі, анықтамасы, түрлері, ауыру сезімінің этиологиясы мен патогенезі.
1. СЫНАМАЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАР 1. Жүйке жүйесінің бүлінісін туындататын сыртқы этиологиялық жайт A) әлкогөлдік уыттану B) нейрондардың бауырлық комада зақымдануы C) мый ишемиясы D) гипогликемия E) уремия кезінде нейрондар зақымдануы 2. Жүйкелік өткізгіштермен жүйке жүйесіне түседі A) стрептококктық экзотоксин B) менингококк C) пневмококк D) ішек таяқшасы E) құтыру вирусы 3. Нейрон ішілік қосындылар түзетін вирустар A) цитомегаловирустар B) энтеровирустар C) құтыру вирустары D) ұшық вирусы E) полиомиелит вирусы 4. Жұлындық трансмиссивті энцефалопатия себебі A) цитомегаловирустар B) энтеровирустар C) құтыру вирустары D) ұшық вирусы E) приондар 5. Жүйке жүйесінің төзімділігін қамтамасыз етеді A) қарсы жүйелер B) аэрогемдік тосқауыл C) нейрондардың төмен дәрежедегі жасушаішілік регенерациясы D) жайылмалы қозу E) глиалдық жасушалардың төмен белсенділігі 6. Тежелудің тапшылығы – бұл: A) трофогендер тасымалдануының бұзылуы және патотрофогендердің түзілуі B) нейронға афференттік серпіндер түсуінің азаюы C) ОЖЖ төменгі бөліктерінің ОЖЖ жоғарғы бөліктерінің бақылауынан шығуы D) постсинапстық құрылымдарға жүйкелік ықпалдың төмендеуі E) белсенділігі жоғары нейрондар тобы 7. Денервациялық синдром – бұл: A) трофогендер тасымалдануының бұзылуы және патотрофогендердің түзілуі B) нейронға афференттік серпіндер түсуінің азаюы C) ОЖЖ төменгі бөліктерінің ОЖЖ жоғарғы бөліктерінің бақылауынан шығуы D) постсинапстық құрылымдарға жүйкелік ықпалдардың төмендеуі E) белсенділігі жоғары нейрондар тобы 8. Тежелудің алғашқы тапшылығы дамиды A) жүйке жүйесі тым артық түрткіленгенде B) тежегіш нейрондардың құрылымы мен қызметі бұзылғанда C) қоздырғыш түйіспелердің құрылымы мен қызметі бұзылғанда D) қоздырғыш дәнекерлер түзілуі артқанда E) жүйке жүйесінің бөліктері зақымданғанда төмен бағытталған тежеуші ықпалдардың артықтығында 9. Тежелуден шығу синдромының салдарлары A) нейрондар мен олар жүйкелендіретін құрылымдарда дистрофиялық өзгерістердің дамуы B) ДКҚО-ның (дерттік күшейген қозу ошағының) түзілуі C) денервациялық синдромның дамуы D) ағза атрофиясының дамуы E) деафферентациялық синдромның дамуы 10. Дерттік күшейген қозу ошағы (ДКҚО) – бұл A) бақыланбайтын серпіндер легін өндіретін, белсенділігі жоғары өзара әрекеттесетін нейрондар шоғыры B) мембраналық тізбекті және жасушаішілік үрдістердің жиынтығы C) синапстық құрылымдағы өзгерістер кешені D) жүйкелік ықпалдың болмауына немесе өзгеруіне байланысты нәрленістің бұзылуы E) жүйкелік ықпалдардың түсіп қалуынан соң пайда болатын постсинапстық нейрондар, ағзалар мен тіндердегі өзгерістер кешені 11. ДКҚО түзілуінің маңызы A) жайылмалы тежелудің түзілуіне септеседі B) дерттік жүйенің детерминанты болады және дерттік жүйе түзілуін қамтамасыз етеді C) физиологиялық жүйенің түзілуіне септеседі D) нейронның жүйкеленетін құрылымдарға нәрленістік ықпалын күшейтеді E) нейродерттік үрдістердің дамуын тежейді 12. Шабан гиперкинездерге тән А) діріл B) атетоз C) тиктер D) хорея E) тремор 13. Невроздар, дамуына әкелуі мүмкін A) асқазанның ойық жара ауруы B) менингит C) диффуздық гломерулонефрит D) вирустық гепатит E) пневмония 14.Орталық салдануларға тән емесі A) ерікті қозғалыстардың сақталуы B) ерікті қозғалыстардың жоғалуы C) тарамыстық рефлекстердің күшеюі D) дерттік рефлекстердің пайда болуы E) бұлшықет межеқуатының жоғарылауы 15. Шеткері салдануларға тән A) жұлындық рефлекстердің күшеюі B) дерттік рефлекстердің пайда болуы C) бұлшықеттердің гипертрофиясы D) бұлшықеттің гипотониясы 16. Паралич – салдану - бұл A) ерікті қозғалыстардың толық болмауы B) ерікті қозғалыстардың шегі, жылдамдығы, күші азаюы C) негізінен қолда, әсіресе саусақтарда орналасқан еріксіз, баяу, «құрт тәрізді» қозғалыстар D) қозғалыстар үйлесімділігінің бұзылуы E) дене немесе оның бөліктерінің еріксіз дірілдеуі 17. Атаксия – бұл A) ерікті қозғалыстардың толық болмауы B) ерікті қозғалыстардың шегі, жылдамдығы, күші азаюы C) негізінен қолда, әсіресе саусақтарда орналасқан еріксіз, баяу, «құрт тәрізді» қозғалыстар D) қозғалыстар үйлесімділігінің бұзылуы E) дене немесе оның бөліктерінің еріксіз дірілдеуі 18. Хорея - бұл A) ерікті қозғалыстардың толық болмауы B) ерікті қозғалыстардың шегі, жылдамдығы, күші азаюы C) бұлшықеттердің әртүрлі топтарының (аяқ-қол, бас және дененің) ретсіз, жылдам, еріксіз жиырылулары D) қозғалыстар үйлесімділігінің бұзылуы E) дене немесе оның бөліктерінің еріксіз дірілдеуі 19. Тремор - бұл A) ерікті қозғалыстардың толық болмауы B) ерікті қозғалыстардың шегі, жылдамдығы, күші азаюы C) бұлшықеттердің әртүрлі топтарының (аяқ-қол, бас және дененің) ретсіз, жылдам, еріксіз жиырылулары D) қозғалыстар үйлесімділігінің бұзылуы E) дене немесе оның бөліктерінің еріксіз дірілдеуі 20. Үлкен жарты шар зақымдану кезінде орталықтан кейінгі иірілім және жоғарғы төбе бөлігінің сезімталдығының жоғалуы тән A) бұлшықет-буындық B) түйісулік C) ауырулық D) қызымдық E) сезімталдықтың барлық түрі 21. Айқын дене аймағында ауыру сезімі мен қызым сезімталдығының түсуімен қатар терең және түйісулік сезіталдықтың сақталуы аталады A) гипестезия B) гиперестезия C) диссоциация D) гиперпатия E) дизестезия 22. Сезімталдықты жоғалту аталады A) атаксия B) алексия C) атония D) астения E) анестезия 23. Ауыру сезімінің дәнекерлеріне жататыны A) адреналиннің физиологиялық мөлшері B) энкефалиндер C) эндорфиндер D) брадикинин E) динорфин 24. Ауыру сезімі қалыптасады A) ноцицепторларда B) жүйкелік бағаналарда C) жұлында D) торлы құрылымда E) таламус және үлкен жарты шарлар қыртысы нейрондарында 25.Ауыру сезіміне аса сезімтал A) тері мен шырышты қабықтар B) бауыр C) мый D) жұлын E) миокард 26. Эпикритикалық ауыру сезімі дегеніміз A) бүліндіргіш ықпалдың әсеріне жауап ретінде пайда болатын, айқын орныққан бастапқы ауыруды B) айқын орнықпаған, жайылып тараған кейінгі ауыруды C) ішкі ағзаларда пайда болатын ауыруды D) оталған дене мүшелерінің ауыруын E) ірі жүйке талшықтарының бүліністері кезіндегі ауыруды 27. Протопатиялық (баяу) ауыру сипатталады A) орналасқан жері белгісіз (жайылған ауыру) және ұзақ жасырын кезеңмен B) қабылдау шегінің төмендігімен C) миелиндік жүйке талшықтары бойымен өткізіледі D) тітіркендіргішті алып тастағаннан соң тез басылады E) тері және шырышты қабықтарды тітіркендірген кезде пайда болады 28.Висцералдық ауыру сезімін дамытпайтыны A) артериялық тамырлардың қатты жиырылуы B) тегісет талшықтары қатты жиырылуы C) қуыс ағзалардың керілуі D) іргелік ішастардың қабынуы E) ағза ұлпасының нәрленістік бұзылыстары 29. Құбыжық (фантомдық) ауыру – бұл A) стенокардия ұстамасы кезінде сол қолда және сол жауырындағы ауыру B) жіті гепатит кезінде бұғана үстінде немесе іргелік іш пердені тітіркендіргендегі ауыру C) мый аурулары кезіндегі ауыру D) дененің жоқ бөлігінде, жиі аяқ-қолды алып тастағаннан соңғы, ауыру сезімі E) ұйқы безі қабынуындағы белді орайтын ауыру сезімі 30. Құбыжық (фантомдық) ауыру патогенезінде маңызы зор A) ноцицепторлар сезімталдығы жоғарылауының B) жүйке бағаналары өткізгіштігі жоғарылауының C) мый қыртысы қозгыштығы жоғарылауының D) алып тастаулық неврома түзілуі және жұлында дерттік күшейген қозу ошағы қалыптасуының E) мый бағанасы қозғыштығы тежелуінің 31. Антиноцицепциялық жүйеге жатпайтыны A) орталық сұр заттың, тігіс ядросының, торлы құрылымның энкефалинергиялық нейрондары B) апыйындық қабылдағыштар C) эндорфиндер және энкефалиндер D) серотонин E) Р заты 32. Теріні уқалау және ысқыма (массаж) кезінде ауыру сезімталдығының төмендеуі байланысты A) ноцицепторлар сезімталдығы төмендеуіне B) жүйкелік өткізгіштерді бөгеуге C) торлы құрылым нейрондарының қозғыштығы төмендеуіне D) таламус нейрондарының қозғыштығын тежеуге E) жұлынның желатиналық затын белсенділеуге 33.Команың патогенезінде маңызы жоғы A) гипоксия және мый нейрондарында қажым тапшылығы B) уланулар C) қышқылдық-сілтілік үйлесімнің бұзылуы D) электролиттік гомеостаздың бұзылуы E) гематоэнцефалдық тосқауыл тұтастығының сақталуы 34. Кома кезінде орталық жүйке жүйесінің бұзылыстары дамуының бірізділігі A) психикалық мазасыздық, сананың шатасуы, сопор, сананы терең жоғалту B) сананы терең жоғалту, сопор, сананың шатасуы, психикалық мазасыздық C) сананың шатасуы, сананы терең жоғалту, сопор, психикалық мазасыздық D) психикалық мазасыздық, сопор, сананың шатасуы, сананы терең жоғалту Е) сананы терең жоғалту, сананың шатасуы, сопор, психикалық мазасыздық 35. Гиперосмостық диабеттік команың патогенезінде маңызы жоғы A) гипогликемия B) кетоз C) лактатацидемия D) гипоксия E) гиперазотемия 36. Уремиялық кома патогенезінде маңызы жоғы A) уремиялық уытты заттардың жиналуы B) гипоосмолялды гипергидратация C) ацидоздың дамуы D) гиперкалиемия, гипермагниемия, гиперсульфатемия, гиперфосфатемия E) организмнің дегидратациясы 37. Ишемиялық инсульттің себебі болуы мүмкін A) мый тамырларының тромбозы, эмболиясы B) мый тамырлары аневризмасының жарылуы C) мый тамырларының дистониясы D) мыйдың артериялық гиперемиясы E) мый тамырларының артериялық гипертензиясы 38. Геморрагиялық инсульттің себебі болуы мүмкін A) артериалдық гипертензия B) мый тамырларының атеросклерозы C) мый тамырларының тромбоз, эмболиясы D) мыйдың тамырларының ангиоспазмы E) гематокриттің артуы 39. Ишемиялық инсульттің клиникалық көрінісінде геморрагиялық инсультке қарағанда басым болады A) мый ісінуі B) ошақтық симптомдар C) жұлын сұйықтығында қан болуы D) мый тінінің жаншылуы E) басішілік қысымның жоғарылауы 40. Мишықтық атаксия,ағымдағы жағдайларды тез ұмытуы,нистагм, дизартрия, жұтудың бұзылуы, ықылық ату, бас айналу тән A) омыртқа артериясының (артқы төменгі мишық артериясы) зақымдануына B) алдыңғы мый артериясының зақымдануына C) ортаңғы мый артериясының зақымдануына D) артқы мый артериясының зақымдануына E) пиальды артериялардың зақымдануына 41. Аяқ – қолдардың (қолдардың проксималды және аяқтардың ұштарының) жартылай салдануы немесе спастикалық салдануы, зақымданғаннан қарсы жақта сезімталдықтың жойылуы тән A) омыртқа артериясының (артқы төменгі мишық артериясы) зақымдануына B) алдыңғы мый артериясының зақымдануына C) ортаңғы мый артериясының зақымдануына D) артқы мый артериясының зақымдануына E) пиальды артериялардың зақымдануына 42. Науқас М., 64 жаста, «ишемиялық инсультпен» ауырады, сол жағында «Бабинский» рефлексінің оң болуы,дененің сол бөлігінде сезімталдықтың жойылуы анықталды. Қай артерияның эмболиясы осы өзгерістерді тудырды? A) омыртқа артериясы (артқы төменгі мишық артериясы) B) алдыңғы мый артериясы C) ортаңғы мый артериясы D) артқы мый артериясы E) пиальды артериялар 43. Инсульт кезінде нейрондардың гипоксиялық зақымдануының патогенезінде маңызы жоғы A) нейрондардың жоғары белсенділігі B) глютаматтың жиналуы C) нейрондарда натрий мен кәлцийдің жиналуы D) кәлций-тәуелді ферменттердің белсенділенуі E) глютаматтық қабылдағыштар тежегіштерінің мөлшері артуы 44. Патогенездің жетіспейтін тізбегін қойыңыз Экзогенді және эндогенді этиологиялық жайттар → иондық сораптар қызметінің бұзылуы → натрий мен кәлций енуінің күшеюі, калий шығуының бұзылуы → нейронаралық ортада магний мен кәлцийдің азаюы, калийдің жоғарылауы → қоздырғыш дәнекерлер әсерінің артып, тежегіш дәнекерлер әсерінің әлсіреуі → нейрондардың артық әсерленуі →? → құрысулар A) ДКҚО түзілуі B) иондық теңсіздік C) ГАМҚ белсенділенуі D) мембраналық фосфолипазалардың әсерленуі E) МАТ тежелуі 45. Қояншық ауруының (эпилепсия) туындауына әкелмейтіні A) мый жарақаттары, инсульттер B) сыртқы және ішкі уланулар C) зат алмасуының бұзылыстары D) қабылдағыштар мен сораптардың тұқымқуатын ақаулары E) ГАМҚ –тың жоғары белсенділігі 46. Жаңа туылғандардағы менингиттің жиі себебі болуы мүмкін A) Neisseria meningitides B) пневмококктар (Streptococcus pneumoniae) C) инфлюэнцаның гемофилдік таяқшасы (Haemophilis influenzae) D) стафилококк, көкірің таяқшасы, туберкулез микобактериясы (созылмалы менингит) E) ішек таяқшасы, бета-гемолиздік стрептококк 47. Ересектердегі менингиттің жиі себебі болуы мүмкін A) Neisseria meningitides B) пневмококктар (Streptococcus pneumoniae) C) инфлюэнцаның гемофилдік таяқшасы (Haemophilis influenzae) D) стафилококк, көкірің таяқшасы, туберкулез микобактериясы (созылмалы менингит) E) ішек таяқшасы, бета-гемолиздік стрептококк 48. Менингиттің патогенезіндегі жетіспейтін тізбегін қойыңыз Бактериялардың мұрын-жұтқыншақта жиналуы және шырышты қабықтарға енуі → бактериялардың қанағымына түсуі →? → гематоэнцефалдық тосқауылдың өткізгіштігінің артуы және бактерияның субарахноидалды кеңістікке енуі → қабыну дамуы → мый ісінуі, басішілік қысымның жоғарылауы, мый тамырларының қысылуы және қанайналымының бұзылуы A) бактериемия және мый қылтамырлары эндотелийінің зақымдануы B) өкпе қылтамырлары өткізгіштігінің жоғарылауы C) нефрон шумағының зақымдануы D) жұлын ганглийінің зақымдануы E) мый ишемиясы 49. Менингиттегі бас ауыруының патогенезінің негізінде жататыны A) мый қабықтарын нервтейтін үшкіл жүйке аяқшаларының, парасимпатикалық, симпатикалық талшықтардың тітіркенуі B) ІҮ қарыншаның түбінде орналасқан кезбе жүйке қабылдағыштарының тітіркенуі C) сопақша мыйдың торлы формациясындағы құсу орталығының тітіркенуі D) жұлын-мый түйіндері жасушалары мен артқы түбіртектерінің тітіркенуі E) бұлшықеттердің рефлекторлы тоникалық жиырылуы 50. «Менингеалды қалыптың» патогенезінің негізінде жататыны A) үшкіл жүйке аяқшаларының тітіркенуі B) мый қабықтарын нервтейтін парасимпатикалық, симпатикалық талшықтардың тітіркенуі C) ІҮ қарыншаның түбінде орналасқан кезбе жүйке қабылдағыштарының тітіркенуі D) жұлын-мый түйіндері жасушалары мен артқы түбіртектерінің тітіркенуі E) бұлшықеттердің рефлекторлы тоникалық жиырылуы, шүйде бұлшықетінің қатаюы
СИТУАЦИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕР әр сабақты қараңыз.
ТӘЖІРИБЕЛІК ДАҒДЫЛАР ТІЗІМІ · Ишемиялық және геморрагиялық инсульттің этиологиясы мен патогенезін түсіндіре білу · Тырысу синдромының даму тетіктерін түсіндіре білу · Ми қабығы зақымдану синдромының патогенезін түсіндіре білу
1) Қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде барлық дәрістер тақырыбына мультимедиялық қойылым 2) Дәрістерге және сабақтарға көрсетілімдік материалдар
Ситуациялық есептерге жауаптар Тема «Мый қанайналымы бұзылысының патофизиологиясы. Сезімталдықтың бұзылысы. Ауыру сезімі. Жоғарғы жүйке әрекетінің патологиясы». № 1тапсырма. Кестені толтырыңыз Сезімталдық бұзылыстарының даму тетіктері
|
