Зерттелмеген режимдегі ұңғыларды зерттеу.

Зерттелген режимде ұңғыларды гидравликалық әдіспен зерттеген кезде серпімді режим залына сүйенеді. Қабаттың серпімді қасиеттері және сұйыққа қаныққан және тәуелсіз газ өлшемі қабат жүйесінен байқалады. Мұндай өзгерістер ауытқулар деп аталады, ал жұмыс режимі кезінде жылдам өзгеретін ұңғыларды, ауытқу ұңғыларында немесе ағынды ауытқуда.

Бір ұңғыдағы ауытқуын қарастырайық, ол үлкен тығыз қабатта үздіксіз жұмыс жасайды.

Ұңғы айналасындағы воронка депрессиясын қоректендіру нұсқасы деп аталады, ал воронка радиусы -қоректендіру нұсқасының радиусы. Нұсқаға қысым - әсер етеді, ал ұңғы түбіне орнатылған жұмыс кезінде – қысым Р_с.

Егер ұңғыны бірден тоқтатсақ және жұмыс жасау режимін өзгертсек онда оның айналасында қысымды қайта бөлу процесі басталады. Нақты түсіндіріп айтатын болсақ ол кезде жүретін құбылыс ұңғы айналасындағы сұйық тығыздығының өзгеруін ескеру қажет. Қысым тығыздығының функциясы болып табылады

Мұнай тығыздығының нұсқасы үлкен мәнге ие болады. Ұңғыдағы өндіріліп жатқан мұнайды тоқтату кезінде контурдан мұнайдың саны түсе береді, ұңғыны тоқтатудың алдында ұңғы дебитінде тексертіледі.

Ұңғыны түсіру кезінде көп сондай құбылыстар пайда болады, тоқтату кезіндегідей, қысым түседі, воронка депрессиясы биіктігіне жеткенше өседі, айдау ұңғының жібергіштігі пайдаланумен сай келеді, ал айдау ұңғысының тоқтатылуы пайдалану жіберуіне сай.

Қисықтарды қалпына келтіруді барлық ұңғыларда кездестіруге болады, ол пайдалану мен белгілеуіне тәуелді емес. Қисықтарды қалпына келтіруді алу ұңғыны тоқтатқаннан кейін пайда болады. Оны режимнің жұмыс кезінде дебит төмендеген кезде алуға болады, керісінше дебит жоғарылаған кезде

Қисық қысымның құлауын аламыз. Осылайша қисық қысымды қалпына келтіру үшін ұңғыны тоқтату міндетті емес. Ол үшін келесі формуланы қолданады, ұңғыдағы сұйық тығыздығының ағынын гидродинамикалық жер асты есептеулеріне пада болған онда қисықты қалпына келтіру қысымы алынады.

= + (1)

мұндағы Q-ұңғы дебиті, -тұтқырлық, өтімділік, h-қабат қалыңдығы, өткізгіштік, мұндағы орташа коэффициент тығыздығының көлемі, t-ұңғыны тоқтатқанда немесе жіберген кездегі уақыт.

У= а= ln

x=ln t, b= 1-ші теңдікті қайтадан былай жазамыз яғни бұл түзу теңдігі болып табылады.

Сондықтан, ұңғы түбіндегі қисық қысымды қалпына келтіреді , жартылай графикалық координат: x=ln t, у және осіндегі ісінетін түзу түрінде болады; мағынасын 2-ші формула бойынша анықтаймыз, b бұрыштық коффициент, 3-ші формула бойынша анықталады.

RBD ұңғы түбіне ұңғыны белгілейтін монометір орналастырады. Мұндай монометр ұңғы түбіне түсіріледі ол өзгеру көрсеткіші t уақыт функциясында байқалады. Сондықтан шынында қисығын -ны кординатасына қайтадан өзгертеміз де а және в күнделікті коэффициент табамыз. Бастапқы КВD аймағы түзуге тиісті болмайды ол соңғы ағынға байланысты болады және сұйық маскасының инерциясы ол 1-ші формулада мүлде қарастырылмайды.

Қайтадан салынған қисығында түзу сызқықты аймақ қарастырылады ол екі нүктелі коэффициент арқылы анықталады.

= (4)

b-анықтап, 3-ші формуладан сұйық өткізгіштікті Е= -ды анықтауға болады.

Е= (5)

Енді белгілі болған Е -нан өткізгіштік анықталады.

(6)

1-ші формуладан ұңғыдағы анықталмаған радиусын анықталған.

(7)

Арықталмаған режимде ұқсас әдіспен айдау ұңғыларын зерттеген. КВD-дан айдау ұңғыларын алу үшін дебитпен Q ұзақ уақыт жұмыс жасаған ол үшін саға басында ысырманы жауып айдауды және қисық құлауды тоқтату керек.Ұзындық қысыммен сағадағы орнатылған айдау режимін және т.б айдау қысымы,сағадағы ағынды қысым.

Аналитикалық апарат айдау ұңғыларымен анықталмаған режим үшін арналған,ол ұзындық дебитіндегі сатылы өзгерісін өңдеу үшін тиімді.Дебиттің сатылы өзгерісі штуцермен ысырманы өзгерткен кезде жүзеге асуы мүмкін.Бұл жағдайда ұңғы манометірінде КВД (t) байқалады сонда бастапқы дебит Q жаңа дебитке Q ұзындық өзгерісі Q=Q -Q тәуелді.Берілген формуладағы Q –ға Q-ды қою керек.Нәтижесі өзгеріссіз қалады.

Анықталмаған режимдегі қабат айналасындағы өткізбейтін немесе өткізетін қасиетінің қаншалықты тиімді екені анықталады. Бұрышты коэффицент b аяғында өткізгіштік төменде, онда b өткізгіштігі жоғарылайды

Негізгі: 1 1 1. [197-203],3.[117-127]

Бақылау сұрақтары:

1. Ұңғы зерттеу қандай мақсатпен орындалады?
2. Дебитометрлік зерттеулер ұңғыда қандай информациялар береді?
3. Уақыт өнімділік коэффиценті дегеніміз не?
4. Қандай себептер индикатор сызығын қысым өзіне қарай майыстырады?
5. Соңғы ағын қандай шартты топтарға бөлінеді?
6. Қисық қысымды қалпына келтірудің үлкею коэффиценті неге тең?
7. Қисық қысымды қалпына келтірудің кішірею коэффиценті неге тең?