Абатты гидравликалық жолмен жару

Қабатты гидравликалық жару –(ҚГЖ) түп зонасындағы жаңа сынақтарды жасанды әдіспен жасу үшін қабаттқа жоғарғы қысыммен сұйық айдау арқылы жасау. Алынған ойықтардың жағалауы болмас үшін, операциядан кейін және қысымның төмендеуінен кейін, бірінші қабатқа сұйықпен бірге түйіршікті материял-кварцты құм айдалады. Жарудан болған сынықтар қабат тереңдігіне өтіп, ұңғыны түп аймағынан алыстаған қабаттың өнімді бөлшектермен қосады.

ҚГЖ келесі операциялардан тұрады:

1. Қабатқа жару сұйығын онда сынықтардың болуы үшін айдау.

2. Сұйықты құм аталас айдау, ол сынықтарды толтыру үшін арналған.

3. Құмды сынықтарға толтыру үшін оны сұйықпен итеру.

Жару кезінде жасау механизімін келесі жолмен елестетуге болады. Түп тау жыныстарында табиғи микроаймақтар бар, бірақ олар тау қысымымен сығылып тұрады. Бұндай сынықтарлдың өткізгіштігі өте төмен. Сораптың қысысмымен қабатқа айдалған сұйық фильтрацияланып, бірінші өткізгіштігі жоғары қабатшалардан өтеді, сонымен бірге жаңағы табиғи ойықтарға да әсерін тигізеді. Осының салдарынан қабатшалар арасындағы бірыңғайлық болмайды.

ҚГЖ-дың аса маңызды параметрі қысым болып табылады, ол жыныс материалында ойықтар пайда болады. Идеалдық жағдайда ойықты жару қысымы Р_р тау қысымы Р_г-дан төмен болмауы керек. Бірақ жалпы жағдайларда әдетте жару қысымы тау қысымынан аз болатын кездер болады. Бұл ұңғыны бұрғылаған кезде тау жыныстарының қуаты диформацияланып (қабашалар, мұнайлы қабат). Осы диформациялар салдарынан қабат зонасында бұзылу аймақтары көбейіп, нәтижесінде тау жыныс қысымы ұңғы аймағында төмен болады. Сондықтан гидрождау қысымы төмен болады.

Практикада анықталғандай ұңғы түбінде жару қысымы Р_р 1,5 тан 2,5 дейінгі аралықта болады, мұндағы -қабат тығыздығы, һ-ұңғы тереңдігі.

Гидро жару сұйығы ретінде әртүрлі сұйықтар, олардың химия-физикалық құрылысы әр түрлі қолданылады. Олар екі топқа бөлінеді: көмірсутек негізіндегі сұйық және су негізіндегі сұйық. Барлық атқаратын жұмыстарына байланысты сұйықтар үш категорияға бөлінеді:жару сұйығы, құмтасушы сұйық және итеру сұйығы.

Көмірсутек сұйығы мұнай ұңғыларында қолданылады, оған жоғары тұрақтылықты мұнай кіреді, мазут, дизнльді сұйық, керосин мұнай сабындарымен қоюландырылған сұйықтар т.б. Ал су айдау ұңғыларында қолданылады, олардың қатарына кіретіндер: сульфитспиртті қоспалы су, тұщы немесе тұзды су, тұзды немесе HF қышқылдар, реагенттер қосылған сулар т.б. Гидро жарушы сұйық ретінде әртүрлі эмульсиялар кең қолданылады (гидрефобты) сулы мұнай (гидрофильді) және қышқылды керосин.

Эмульсиялар механикалық жолмен дайындалады. Оған ортадан тепкіш сорап немесе алты сатылы сораптар химиялық реогенттер қолданылады.

Гидро жаруда барлық сұйықтар келесі талаптарда орындалуы тиіс:

1. Жұмысшы сұйық абсалютті қабаттың жынысы өткізгіштігін азайтпауы керек. Көмірсутек негізіндегі сұйықпен суға қаныққан жынысты фильтрациялағанда оның өткізгіштігі біршама төмендейді, сонымен мұнайға қаныққан жыныстардың фазалы өткізгіштігі төмендейді. Сондықтан гидрожаруда жұмысшы сұйық ретінде мұнай ұңғымаларына көмірсутек негізіндегі, ал айдау ұңғыларына су қолданылады.

2. Жұмысшы сұйық толығымен шығаруда қабат өткізгіштігін өзгертпейтін ондағы кеуекті жыныстарынан өнімді толығымен ала-алатын қасиетке ие болуы керек.

3. Тұтқырлығы жоғары сұйықтарды қолданғанда қабатты өңдегенде тұтқырлық тұрақты болуы керек;

4. Қыс мезгілінде қолданғанда жұмысшы сұйық төмен температурада қатпауы керек;

5. Ол қымбат емес және дифицит болмауы керек;

6. Жару сұйығының анықталған тұрақты тұтқырлығы болуы керек;

Құм тасушы сұйыққа айтылған талаптардан басқа келесілері қойылады: ол минималды фильтрацияланатын, яғни құрамындағы топырақты бастапқы күйде сақтау үшін. Жоғарғы ұстағышты қасиет құмтасушы сұйық үшін тиімсіз, яғни топырақтың тұнуы, түпке құ тасушы сұйықты ұңғы түбіне дейін жеткізу үшін айдалады. Осыдан игеру сұйығының айдалатын көлемін НКТ көлеміне тең болады. Игеру сұйығы барлық жағдайларда да минималды тұтқырлық мәніне ие болуы керек. Көбіне жай су қолданылады.

Толтырушылар- пайда болған сынықтарды толтыру үшін және олардың (смыкания) ны алдын – алады. Олар келесі талаптарды қанағаттандыруға тиіс:

- біршама қажетті қуатқа ие болуы керек

- жоғары өткізгіштік қасиетін сақтау керек

Бұл талаптарды біртекті кварцты құм жақсы қанағаттандырады. Бірақ құм өте жоғары тығыздыққа ие, ол сұйық тығыздығынан қатты ерекшеленеді. Осыған байланысты әлем практикасында толтырушы ретінде шөлмекті шариктер қолданылуда, сонымен бірге боксит түйіршіктері т. б.

 

ҚГЖ технологиясы:

Гидравликалық жару келесі ұңғыларды таңдайды:

- аз өнімді

- жоғары қабат қысымды, төмен өткізгішті коллекторлы ұңғы

- түп зонасы ластанған

- аз айдайтын айдау ұңғылары

- жұтылу интервалын кеңітуші айдау ұңғылары

Гидрожару техникалы жарамсыз ұңғыда және сулы контур немесе шапкасы жақын орналасқан ұңғыларында қолданбаған дұрыс.

Жұмысшы бастар алдында ұңғы түбін тазалап алу, яғни жуу жүргізген дұрыс. Бөлек жағдайларда қабаттағы фильтарция қасиетін жақсарту үшін ұңғыда тұзқышқылды немесе башмакты өңдеу және қосымша перфорация операциялары жүргізіледі. Бұл шаралар жару қысымын төмендетіп, оның тиімділігін жоғарылатады. Аса тиімді нәтижені гидропескоструй перфорациясы береді.

Тазалудан кейін ұңғыға НКТ лар түсіріледі, яғни игеру кезінде қысымды аз жоғалтудан сақтау үшін. Шегендеу құбырларын берілген жоғарғы қысымдардан сақтау үшін кейде пакерлер орнатылады. Жоғары қысымды гидрожару кезінде пакерге астынан өте көп күштер әсер етеді. Пакердің ығысып кетпеуі үшін тізбекте пакерден сәл жоғарырақ гидравликалық якорлер орнатылады.

Құбыр, пакер, якорь түсіріліп болғасын ұңғы сағасында головка орнатылады, оған айдау үшін сорапты агрегат жалғанады.

Басында жару сұйығын сорапты агрегатпен айдайды. Айдау барысында қысым жайымен жоғарылай береді. Түп зонасында қысым арнайы бір шамаға ие болған моментінде қабат жарылып, осыдан ойықтар пайда болады. Жарылу моменті манометрлердегі қысым көрсеткіштерінің күрт құлауынан анықталады. Жару қысымынан кей сағада айдау сұйығы біршама өседі-ойықтар іске қосылғандықтан, ұңғы сұйықты жару алдына қарағанда көп көлемде алады.

Қабатты жарудан кейін құм тасушы сұйығын айдау басталады. Аса тиімді нәтиже жоғары жылдамдықпен айдағандаболады.

Содан кейін қабатқа сұйықты игеру сұйығымен айдайды. Оның қысымы да, жылдамдығы до максималды болады. Игеру сұйығы мұнай ұңғысында, мұнай айдау ұңғысында су болып табылады. Игеру поцесінен кейін сағаны жауып, ұңғыны демалдырады. Сосын ұңғыны жауып, топырақтардан тазалап оны меңгеруге кіріседі.

Қабатты гидравликалық жару және оның кең теориялық, осы облыста жүргізілген эксперименталды зерттеулері, кенорынды игеру және пайдалануда әртүрлі технологиялық жүйелерді тапты.

Мұнай қабатының геомеханикалық және пайдалану мінездемесіне байланысты, немесе бөлек өнімді қабаттар үшін, одан басқа өнімді қабаттың рентабельді технологиялық жүйесіне байланысты қаббаты гидравликалық жару әдісінен бір түрі таңдалады.

ҚГЖ түрлері бағытымен және оның санымен анықталады. Бағыты –ол ойықтардың көлденең немесе тік болуы, ал ойық саны өте көп (селективті) немесе интервал аралық.

Бұдан басқа гидрожарудың келесі түрлері бар: магнимен гидравликалық жару, пескоструйный перфорация мен біріктірілген ГЖ, қышқылды пайдаланып, ойыққа құм айдамай, көп сатылы жару.

ҚГЖ үшін жабдық.

ГЖ жабдықтар комплексі қолданылады. Сорап агрегаттары, құм салғыш машиналар, жару сұйығын тасушы автоцестерналар, ұңғы саға арматурасы, пакерлер, якорлар және т.б. көмекші жабдықтар. Негізгі жабдық сорапты агрегат. Олар ауыр, қуатты, көтергіштігі 10-12 т машина шамасына орнатылады.