Духовная жизнь и культура бел земель в период раннего феодализма

Аб высоким узроуни сац.-эк. и культ. развицця усходних славян сведчыць «Аповесць минулых гадоу». У ей азначаецца, што шмат гарадоу у Полацкай Руси узникали да дастаткова высоким узроуни як матэрыяльнай, так и дух.й культуры. Византыйския аутары таксама адзначали высоки узровень культуры усходних славян. Значную ролю у культурным развицци усходних славян адыграла хрысциянская рэлигия. 988 быу пачаткам хрысциянизацыии, Але на яе распаусюджванне спатрэбилася яшчэ шмат часу. Аднак вядома, што Рагнеда была хрысциянкай, и нават прыняла хрысциянски пострыг пад имем Анастасия, яе сын Изяслау быу хрысциянинам и пры им у Полацку ужо быу адзин хрысциянски храм. Рэлигия аказала уплыу на распаусюджв. письменства и адукацыи. Пераклад. на стараславянскую мову шматликия павучэнни, у 11 ст. пачалося летаписанне. «Аповесць минулых гадоу» была написана манахам Киева-Пячорскага манастыра Нестарам. Аб распауюджв. письменства на тэр-ыи Б. сведчаць знойдзеныя ва многих гарадах писала—прадметы, якия выкарыст. для письма. Знойдзены таксама берасцяныя граматы. У полацку пры Сафийским саборы иснавала библиятэка, у якой захоувалися рукаписныя книги. Вяршыняй мастацкай лит. личыцца усим вядомае «Слова пра паход Игаравы».

Перапискай царкоуных книг займалася сярод иншых княжна Прадслава, вядомая у гисторыи пад имеем Ефрасинни Полацкай. Нарадзилася, як личуць у 1104. У юнацтве стала манашкай, прыняушы имя Ефрасиння. Яна заснавала каля Полацка жаночы манастыр, пры яким адкрыла школу для навучання дзяцей письменнасци. Яна падаравала Спаскай царкве жаночага манастыра крыж, зроблены Лазарам Богшам па яе заказу и эскизу. Памерла Яна у 1167, ажыццявиушы падарожжа у Иерусалим.

Таксама вядомым чалавекам з’яуляецца Кирыла Турауски. Ен нарадзиуся у Тураве каля 1130 у багатай сям’и. Ен быу прызначаны епискапам у сваим горадзе, ен быу вядомым письменникам, асветниками и аратарам.

Выдатным царкоуным дзеячам з’яуляецца Климент Смаляцич, на працягу 7 гадоу быу киеуским митрапалитам.

Актыуна развивалася дойлидства. На Беларуси было тры школы дойлидства—полацка-вицебская, гродзенская, смаленская. Вядомы пабудовы гэтых школ: Барысаглебская царква у Бельчыцах, Спаса-ефрасиннеуская царква у Полацку, Сафийски сабор,Барысаглебская царква або Каложская у Гродне.

Высокага узроуню дасягнула выяуленчае и дэкаратыуна-прыкладное мастацтва. Галоуными жанрами были манументальны жывапис (фрэска, мазаика), иканапис, книжная минияцюра.

Таким чынам, матэрыяльна-дух. культура старажытных беларусау вылучалася высоким узроунем развицця. Яна захоувала свае уласцивыя Тольки ей звычаи и вераванни. Прыняцце хрысциянства падняло на новы узровень культуру крывичоу, радзимичау и иншых пляменау, якия жыли на тэрыторыи Беларуси.