ЧIАЛАН ЧЧАРА-ЧЧАРА ПАЯРИН ГЬАКЪИНДАЙ 2 страница

АЛКОГОЛИЗМ мн. нет алкоголизм (гзаф ички хъун, пиянискавал).

АЛКОГОЛИК алкоголик, пияниска

АЛКОГОЛЬ м алкоголь (спирт; спирт квай ичкияр).

АЛЛЕГОРИЧЕСКИЙ аллегория квай; аллегориядин; аллегориядалди лагьанвай, айгьамдалди лагьанвай.

АЛЛЕГОРИЯ 1. лит. аллегория (са фикир тайин шикилда ттуна айгьамдалди, къаб алаз лугьун). 2. пер. айгьам квай, къаб алай гаф, айгьамдалди лугьун.

АЛЛЕЯ аллея (кьве патайни жергеда ттарар акIурнавай рехъ).

АЛЛИЛУЙЩИК ялтах сувагъчи (яни, са кардин кимивилерал руг алахиз кьадардилай артух тариф ийидай кас).

АЛЛИЛУЙЩИНА мн. нет ялтах сувагъчивал (яни крарин кимивилерал руг алахиз кьадардилай артух тариф ийидай хесет).

АЛЛИТЕРАЦИЯ лит. аллитерация (шиирда садхьтин ачух тушир сесер тикрарун).

АЛЛО! межд. алло! (телефондай рахадайла ишлемишда: яб гузва! яб це!).

АЛЛЮР аллюр (балкIандин къекъуьнин жуьреяр: ибей, ериш, хъурц, юргъа ва мсб).

АЛМАЗ алмас (1. багьа къаш, къван. 2. шуьшеяр атIун патал гьа къванцикай раснавай хци кIус).

АЛМАЗНЫЙ алмасдин, алмасдикай авур; алмасрин; алмазное бурение алмасдин буравдалди буругъ эгъуьнун.

АЛО см. алло

АЛТАРЬ м 1. алтарь, мигьраб (клисадин къене кешиш жедай асул кьилин чка). 2. пер. клиса, дин. ♦ на алтарь возложить ва я принести къурбанд авун, багъишун.

АЛФАВИТ алфавит (са чIалан вири гьарфар; а гьарфар сад садан гуьгъуьнлай туькIуьрнавай къайда).

АЛФАВИТНЫЙ алфавитдин.

АЛХИМИК ист. алхимик (тапан химиядал машгъул тир кас).

АЛХИМИЯ мн. нет, ист. алхимия (юкьван виш йисара гьакIан металлар багьа металлриз, къизилдиз, гимишдиз элкъуьрдай рехъ жугъуриз алахъай тапан чIуру илим).

АЛЧНЫЙ къаних, азгъун, темягькар, вил пичIи.

АЛЧУЩИЙ уст. къаних, тамарзу тир.

АЛЫЧА бот. 1. алучаяр. 2. алучадин ттар.

АЛЬ см. али.

АЛЬБАТРОС зоол. альбатрос (гьуьлуьн са чIехи къуш).

АЛЬБОМ альбом (1. шиирар кхьидай ва суьретар чIугвадай дафтар. 2. маркаяр, шикилар твадай дафтар).

АЛЬБУМИН биол., хим. альбумин (ччан алай затIарин ва ччиляй экъечIдай затIарин организмдик квай еке метлеб авай затI-ладз).

АЛЬКОВ 1. цла кровать эцигиз авунвай кьацI. 2. пер. мес; къаткидай чка.

АЛЬМАНАХ лит. альманах (жуьреба-жуьре писателрин произведенияр ттуна туькIуьрнаван кIватIал).

АЛЬПИЙСКИЙ 1. Альп дагъларин. 2. кьакьан дагъларин; альпийские луга кьакьан дагъларин векьин чкаяр.

АЛЬПИНИЗМ мн. нет альпинизм (кьакьан дагълара къекъведай туриствал).

АЛЬПИНИСТ альпинист (кьакьан дагълара къекъведай турист).

АЛЬТ муз. альт (1. дишегьлилин я аялдин хьтин аскIан, шуькIуь ван. 2. скрипкадилай жизви чIехи музыкадин инструмент).

АЛЬТЕРНАТИВА альтернатива (мумкин тир кьве къарардикай сад хкягъун).

АЛЬТИМЕТР альтиметр (кьакьанвал алцумдай инструмент).

АЛЬТРУИЗМ мн. нет альтруизм (вичин нефсинихъ ял тийиз масабурун менфят вилив хуьн, эгоизмдин акси я).

АЛЬТРУИСТИЧЕСКИЙ альтруиствилин, альтруизмдин, альтруизм квай.

АЛЬФА альфа (грек алфавитдин эвелимжи гьарфунии тIвар). ♦ альфа и омега эвел ва эхир, вири; от альфы до омеги эвелдилай эхирдал кьван.

АЛЬЯНС альянс (союз; икьрар).

АЛЮМИНИЕВЫЙ алюминийдин; алюминийдикай авур.

АЛЮМИНИЙ мн. нет. алюминий (гимишдин ранг алай кьезил металл).

АЛЯПОВАТЫЙ мешребсуз, кIалубсуз; усалдиз, мешребар алачиз раснавай.

АМАЗОНКА амазонка (1. къадим грекрин мифологияда дявекар, викIегь дишегьлийрин тайифадикай тир дишегьли. 2. балкIандал алай дишегьли. 3. дишегьлиди балкIандал акьахдайла алукIдай яргъи партал).

АМАЛЬГАМА 1. хим. амальгама (бязи металларни живе акадарнавай къаришугъ). 2. пер. къарма-къариш затI, чIиргъин (яни чIиргъин хьтин акахьай кар, месэла).

АМБАР гьамбар, гьамбархана.

АМБИЦИЯ дамах; кьуру дамах; задеть чью-нибудь амбицию садан дамахдик хкIурун; вломиться в амбицию хкIун, дамахдик хкIун.

АМБРА 1. амбра, анбер (кашалотри, яни китдин жинсиникай тир гьайванри къецел гадардай хуш ни къведай затI яз парфюмерияда ишлемишда). 2. атир (этир), атирдин ни, хуш ни.

АМБРАЗУРА амбразура (1. воен. къеледин ва дяведин гимидин цла туп, тфенг ягъун патал раснавай тIекв. 2. архит. цла ракIарин ва пенжердин чка).

АМБУЛАТОРИЯ амбулатория (къвез хъфидай азарлуйрин патахъай азархана).

АМБУЛАТОРНЫЙ 1. амбулаториядин. 2. амбулаторияда сагъардай (сагъарзавай); амбулаторный больной амбулаторияда сагъарзавай азарлу.

АМЕБА зоол. амёба (са клетка авай лап простой, анжах микроскопдай аквадай организм-гьайван).

АМЕРИКАНСКИЙ 1. америкадин. 2. американрин, америкавийрин.

АМЕТИСТ мин. аметист (вили ва я беневш рангунин къаш, багьа къван).

АМЕТИСТОВЫЙ 1. аметистдин, аметистдикай авур. 2. аметист къаш авай (мес. тупIал).

АММИАК мн. нет, хим. аммиак (азотдикайни водороддикай ибарат пис туьнт ни галай рангсуз газ).

АММОНАЛ хим. аммонал (чархар, рагар кукIварунин ва дяведин крара ишлемишдай хъиткьиндай шей).

АМНИСТИРОВАТЬ сов. и несов амнистиядик (менефисдик) кутун, тахсирдилай гъил къачун.

АМНИСТИЯ амнистия (менефис, яни государстводин чIехи властди са кар атIанвайдан тахсирдилай гъил къачун, жаза кьезилрун, жазадикай азад авун).

АМОРАЛЬНЫЙ ахлакьсуз, эдебсуз (вичихъ эдеб, ягь, ахлакь амачир, рекьяй акъатнавай).

АМОРТИЗАТОР тех. амортизатор (самолётда, автомобилда абур гьалдайла зарбунин эсер, эцягъунар тIимилардай алат).

АМОРТИЗАЦИОННЫЙ амортизациядин; амортизациядиз талукь тир.

АМОРТИЗАЦИЯ амортизация (1. машин ва ихьтин маса затIар ишлемишуналди куьгьне хьуникди, абурун къимет яваш-явашди агъуз хьун. 2. буржунин документ вичел амал аламачирди гьисабун. 3. бурж вахкун. 4. автомобиль ва самолёт гьалдайла абурун эцягъунар явашрун).

АМОРТИЗИРОВАТЬ сов. и несов. амортизация авун.

АМОРФНЫЙ аморфный, формасуз; кIалубсуз.

АМПЕР физ, ампер (электротокдин къуват уьлчмишун патал ишлемишдай уьлчме, единица-тек).

АМПЕРМЕТР амперметр (электротокдин къуват алцумдай алат).

АМПЛИТУДА физ. амплитуда (са затI галтад хьунин, юзунин мензилдин кьве кьилин ара); амплитуда колебания маятника маятник галтад жезвай мензилдин кьве кьилин ара.

АМПЛУА ср. нескл. амплуа (артистди къугъвазвай ролрин тегьер, жуьре).

АМПУЛА ампула (раб ягъун патал ишлемишдай дарман хуьдай кIуфай тIеквен авачир бицIи шуьше).

АМПУТАЦИЯ мед. ампутация, операция авуна атIун (бедендин чка, гъил, кIвач ва мсб).

АМПУТИРОВАТЬ сов. и несов. мед. ампутация авун, атIун, атIана галудун.

АМУЛЕТ гьайкал; запаб (питик).

АМУНИЦИЯ мн. нет, воен. амуниция (аскердин яракьдилайни парталрилай гъейри амай адаз герек тир затIар).

АМФИБИЯ амфибия (1. зоол. цени къураматдани яшамиш жедай гьайван. 2. бот. цинни къураматдин набатат. 3. воен. къураматдайни ва цяйни фидай танк. 4. къураматдални ва целни эвичIиз хкаж жедай самолет).

АМФИТЕАТР амфитеатр (1. къадим замандин грекрин ва римлуйрин тамашаяр къалурдай театр хьтин дарамат. 2. театрда партердин кьулухь ва я ложайрин винел сад садалай тIимил вине аваз раснавай ацукьдай чкаяр).

АНАЛИЗ анализ (са затI паяриз ччара авуна ахтармишунин, чирунин къайда; паяриз ччара авуна чирун, ахтармишун).

АНАЛИЗИРОВАТЬ несов. анализ авун.

АНАЛИТИЧЕСКИЙ аналитический, анализдин; анализдалди чирунин; анализдалди ийидай; аналитический метод анализдин (анализдалди чирунин) метод; аналитическая химия аналитический химия.

АНАЛОГИЧНЫЙ ухшар тир, тешпигь тир.

АНАЛОГИЯ аналогия, тешпигьвал, ухшарвал.

АНАНАС ананас (1. тропикадин чими уьлквейра жедай хуш ни галай ва дадлу емиш гудай ттар. 2. гьа ттаран емиш).

АНАРХИЗМ мн. нет анархизм (куьлуь буржуазиядин марксизмдиз акси течение; государстводин лазимвал инкар авун, пролетариатдин диктатура инкар авун, капитализмдиз акси тешкиллу женг, пролетариатдин тешкиллувал, дисциплина вa адан партиядин рехъ къалурдай роль инкар авун).

АНАРХИСТ анархист (анархизмдин терефдар).

АНАРХИЯ мн. нет анархия (1. политический власть къачун патал женг тухун тавуна, пролетариатдин диктатура эциг тавуна государство гьасятда терг авунин фикир вилик кутадай реакционный куьлуь буржуазиядин теория. 2. пер. къаришугъвал, ким-кимевал, гьарда вичиз кIандайвал).

АНАРХОСИНДИКАЛИЗМ мн. нет анархосиндикализм (анархизмдин са жуьре яз, синдикатра, профсоюзра, сад хьанвай рабочий массайри масад арада авачиз чпи профсоюзралди кар авуна капитализмдин кьурулуш алудна гадриз жеда лугьудай ва рабочийрин гьерекатдиз политический руководство герек туш лугьуз рабочийрин партия инкар ийидай куьлуь буржуазный течение я).

АНАТОМ анатом (анатомиядин специалист, антомиядин алим).

АНАТОМИРОВАТЬ сов. и несов. къазунун (кьейи мейит).

АНАТОМИЯ мн. нет анатомия (ччан алай организмдин къурулушдикай раханвай илим).

АНАФЕМА 1. килисадивай къерех авун, лянетдалди негь авун (диндиз акси хьуниз килигна). 2. уст. разг. лянет.

АНАХРОНИЗМ анахронизм (1. са девирда хьайи кар маca девирдин кIвачихъ гилигуналди авур гъалатI. 2. гъиле авай вахтунин шартIарив кьан тийизвай, куьгьне хьанвай са адет, са гьал).

АНГАР ав. ангар (самолётар хуьдай, кIевнавай чка).

АНГЕЛ малаик.

АНГЕЛЬСКИЙ малаикдин; малаикдин хьтин.

АНГИНА ангина (туьтер тIадай хума).

АНГЛИЙСКИЙ 1. Англиядин. 2. инглис; инглисрин, англичанрин; английский язык инглис чIал. ♦ английская соль английский кьел (къен ракъурдай сафрадин дарман); английская болезнь см. рахит.

АНГЛИЧАНЕ инглисар, англичанар.

АНЕКДОТ анекдот, къаравели (хъуьруьнар квай, туькIуьрнавай куьруь эхтилат, нагъил).

АНЕКДОТИЧЕСКИЙ 1. анекдотдин. 2. анекдотдиз ухшар авай, анекдот хьтин, хъуьруьн къведай.

АНЕКДОТИЧНЫЙ см. анекдотический 2-манада.

АНЕМИЧЕСКИЙ, АНЕМИЧНЫЙ иви тIимил квай.

АНЕМИЯ мн. нет, мед. анемия, (иви тIимил квайвилин зайифвал).

АНЕСТЕЗИРОВАТЬ мед. анестезияламишун, гьисс тийирвал авун, тIар хьуникай хабар тежервал авун (месела, атIузвай хер алай чкадиз).

АНЕСТЕЗИЯ мн. нет, мед. анестезия, гьисс тийирвал, тIар хьуникай хабар тежервал.

АНИЛИН анилин (къванци цIивиндикай хкуддай, рангар расуна ишлемишдай рангсуз ва я хъипивал алай жими ягъ хьтин затI).

АНИМИЗМ мн. нет анимизм (вири затIариз руьгь ава лугьуз инанмиш тир лап сифте яшайишдин инсанрин фикир).

АНИС мн. нет анис (1. вичин тумуникай хуш ни галай ягъ хкуддай са набатат. 2. ичерин са жинс).

АНКЕР анкер (1. сятинин къене маятник къайдада твадай регулятор. 2. къванци цал кIевиз кьун патал ракьун банд).

АНКЕТА анкета (тайин малуматар кIватIун патал суалар авай чар).

АННЕКСИРОВАТЬ сов. и несов. аннексия авун, гужалди кьун, къакъудун (маса пачагьлугъдин уьлкве).

АННЕКСИЯ аннексия (са пачагьлугъдин уьлкве ва я уьлкведин са пай гужалди маса пачагьлугъди кьуна вичин уьлкведихъ гилигун).

АННОТАЦИЯ аннотация (са ктабдин винел патан ва къене авай метлебдин гьакъиндай лап куьруь малумат).

АННОТИРОВАТЬ сов. и несов. аннотация гун, аннотация кхьин.

АННУЛИРОВАТЬ сов. и несов. къуват амачирди яз гьисабун, амал аламачирди яз гьисабун, пуч акъудун (мес. договор, са закон).

АНОМАЛИЯ аномалия (гьаларин умуми къайдадивай, къанундивай къерех хьун, абурув дуьз татун, дуьз тушир гьал).

АНОНИМ аноним (вичин тIвар чуьнуьхнавай, къалур тавунвай автор; автордин тIвар къалур тавунвай чар, ктаб ва мсб).

АНОНИМНЫЙ аноним, тIвар къалур тавунвай; анонимное письмо аноним чар, кхьейдан тIвар къалур тавунвай чар.

АНОНС анонс (халкьдиз малумарун, чирун).

АНОНСИРОВАТЬ сов. и несов. анонс гун, малумрун, чирун.

АНОРМАЛЬНЫЙ анормальный (нормальный тушир, нормадилай къерехдиз акъатнавай).

АНОФЕЛЕС анофелес ветI (къиздирма чукIурдай ветI).

АНСАМБЛЬ м ансамбль (1. сагъ са затIунин, мес. дараматдин паярин сад садав кьадайвал туькIуьрнавайдуьзгуьнвал, кьурвал. 2. актеррин коллектив).

АНТАГОНИЗМ мн. нет антагонизм (баришмиш тежер зидвал, аксивал).

АНТАГОНИСТИЧЕСКИЙ антагониствилин; антагонизмдин; арада антагонизм авай.

АНТАРКТИКА геогр. Антарктика (ччилин шардин кьибле патан полюсдин кругдилай анихъ полюсдихъ галай чка).

АНТАРКТИЧЕСКИЙ геогр. Антарктикадин.

АНТЕЙ Антей (къадим замандин грекрин мифологияда «вичин диде» тир ччилик хкIурла къуват къачудай пагьливан).

АНТЕННА 1. рад. антенна (радиодин лепеяр кьун патал мачтадилай куьрсдай сим). 2. зоол. спелар (пепеяр хьтин бязи гьашаратрин).

АНТИВОЕННЫЙ дяведин аксина тир, дяведиз акси тир.

АНТИГИГИЕНИЧЕСКИЙ, АНТИГИГИЕНИЧНЫЙ гигиенадин истемишунриз акси тир, михьивилин къайдайриз акси тир.

АНТИГОСУДАРСТВЕННЫЙ государстводиз акси тир; государстводин интересриз акси тир.

АНТИИМПЕРИАЛИСТИЧЕСКИЙ антиимпериалистический, империализмдиз акси тир (зид тир).

АНТИК уст. энтикъа (къадим замандилай амай искусстводин шей; куьгьне гуьрчег шей).

АНТИКВАР антиквар (1. энтикъа шейэрал рикI алайди ва абур кIватIдайди. 2. энтикъа шейэр маса къачуз гудайди).

АНТИКВАРНЫЙ 1. энтикъа, энтикъа тир (шей). 2. энтикъа шейэрин, энтикъа шейэр маса гудай (магазин).

АНТИЛОПА антилопа (миргив мукьва, гьа жуьредин гьайван).

АНТИМАРКСИСТСКИЙ марксизмдиз акси тир.

АНТИМИЛИТАРИЗМ мн. нет антимилитаризм (милитаризмдиз, яни яракьламиш хьуниз ва дяведин гьазурвал авуниз акси тир гьерекат).

АНТИНАУЧНЫЙ илимдиз акси тир, илимдив кьан тийизвай.

АНТИОБЩЕСТВЕННЫЙ антиобщественный, обществодиз акси тир, обществодиз зарар гудай.

АНТИПАТИЧНЫЙ вич хуш текъвер, такIан къведай, рикIиз къайи (мес. инсан).

АНТИПАТИЯ антипатия, хуш тахьун, такIан хьун, такIанвал, рикIиз къайивал.

АНТИПОДЫ 1. мн. чпин къилихралди, фикирралди сад садаз акси инсанар. 2. ед. нет. геогр. антиподар (ччилин шардин сад садаз къарши паяра яшамиш жезвай инсанар).

АНТИРЕЛИГИОЗНЫЙ антирелигиозный, диндиз акси.

АНТИСАНИТАРНЫЙ санитариядин къайдайриз акси тир, михьивилин къайдайрив кьан тийизвай (акси тир).

АНТИСЕМИТ антисемит (чувудар такIан, абуруз душманвал ийидай кас).

АНТИСЕМИТИЗМ мн. нет антисемитизм (чувудриз душманвал авун, абур такIан хьун, абуруз дарвилер гун).

АНТИСОВЕТСКИЙ антисоветский, совет властдиз акси тир.

АНТИТЕЗА антитеза (1. лит. сад садаз къаншарвал, аксивал; таъсир гужлу авун патал кьве зид тир фикир сад садаз къаншар эцигун. 2. филос. см. антитезис).

АНТИТЕЗИС филос. антитезис (тезисдиз зид тир, къаншар тир фикир).

АНТИФАШИСТСКИЙ полит. антифашистский, фашизмдиз акси тир, фашистриз акси тир.

АНТИХРИСТ рел: дажжал (1. христианрин динда Иса пайгъамбардин эхиримжи ва асул душман яз, ам эхирзаман жедайла дуьньядал акъатда лугьуда. 2. виликди экъуьгъдай гаф тир: фасикь, фасад, имансуз хьтин).

АНТИХУДОЖЕСТВЕННЫЙ художественнывал авачир, художественный тушир.

АНТИЦИКЛОН антициклон (атмосферадин кьакьан дережадин чуькьуьн авай чка, адан центрда циф алачир цав, секин гьава жеда, циклондин акси).

АНТИЧНЫЙ античный (къадим заманадин грекрин ва римлуйрин историядиз ва культурадиз талукь тир).

АНТОЛОГИЯ лит. антология (хкягъай эсеррин ва шииррин кIватIал).

АНТОНИМЫ лингв, антонимар (манадин жигьетдай сад садаз къарши гафар, мес. чIулаввал - лацувал, мичIивал - экуьвал, кIан - кIукI).

АНТОНОВКА антоновка (ичерин са сорт).

АНТОНОВ ОГОНЬ см. огонь.

АНТРАКТ антракт (1. ара атIун, театрда кьве пердедин, концертда кьве паюнин арада акъвазун. 2. гьахьтин ара атIай чIавуз ядай музыкадин гъвечIи произведение).

АНТРАЦИТ мн. нет, мин. антрацит (къванци цIивиндин са жуьре).

АНТРЕПРЕНЁР уст. антрепренёр (капиталист уьлквейра театр, цирк хуьз, гьадалди къазанмишдай, гьадан иеси).

АНТРЕСОЛИ антресоли (кIвалерин винел алай зур мертеба).

АНТРОПОЛОГ антрополог (антропологиядин специалист алим).

АНТРОПОЛОГИЧЕСКИЙ антропологиядин.

АНТРОПОЛОГИЯ антропология (инсан тIебиатда адан гьалдин, бедендин формайрин, кIалубрин ва маса хсусивилерин жигьетдай ахтармишдай илим).

АНФАС нареч. анфас (ччиниз вилик патай дуьмдуьз килигайла аквадай тегьер).

АНФИЛАДА анфилада (1. вирибуруз са кIваляй муькуь кIвализ дуьз са цIарцIик кваз ракIарар авай сад садан гуьгъуьнлай яргъи цIиргъина авай кIвалер. 2. душмандин фрондин цIарцIин яргъивилихъди гуьлле гун).

АНЧАР бот. анчар (вичикай зегьерлу кьеж - шире хкатдай са ттар).

АНШЛАГ аншлаг (халкьдиз аквадай чкадал янавай малумарунин чар; гзафни гзаф, театрдин билетар маса ганвайвилин гьакъиндай малумардай чар).

АОРТА анат. аорта (рикIин чапла патай башламишнавай лап кьилин ивидин дамар).

АПАРТАМЕНТЫ мн. утагъар (еке тавханаяр, кIвалер).

АПАТИТ мин. апатит (минерал я, ччил гужлу авун патал кьуквадин еринда ишлемишда).

АПАТИЧНЫЙ суствал квай, гуьгьуьлсузвал квай.

АПАТИЯ апатия, суствал, къайгъусузвал, гуьгьуьлсузвал.

АПЕЛЛИРОВАТЬ сов. и несов. апелляция гун, арза гун.

АПЕЛЛЯЦИОННЫЙ апелляциядин.

АПЕЛЛЯЦИЯ 1. см. апеллировать. 2. юр. апелляция (суддин къарардал рази тахьана адалай чIехи чкадиз гудай арза).

АПЕЛЬСИН партахал.

АПЕЛЬСИНОВЫЙ партахалдин; партахалрин.

АПЛОДИРОВАТЬ несов. капар ягъун (тебрик авунин ва я разивилин лишан яз).

АПЛОДИСМЕНТЫ мн. аплодисментар, капар ягъунар (тебрик авунин ва я разивал малумрунин лишан яз).

АПЛОМБ мн. нет апломб, жув-жувахъ агъун (рахунрин ва крарин къене).

АПОГЕЙ мн. нет 1. астр. апогей (вацран орбитадин ччиливай виридалайни гзаф яргъа авай нукьтIа, точка). 2. пер. лап вини дережа, лап кIукI, лап вини кьил, акьалтIай чIехи дережа.

АПОЛИТИЗМ мн. нет аполитизм (политический уьмуьрда иштирак авуникай кьил къакъажун; им гзаф вахтара вичин политический инанмишвилер чуьнуьхун патал жеда).

АПОЛИТИЧНЫЙ политикадин крара иштирак тийир, политикадивай къерехда акъваздай.

АПОЛОГЕТ апологет (са касдин, са идеядин тариф ийиз, тереф хуьз экъечIдай кас).

АПОЛОГИЯ апология, тариф (са касдин, са идеядин тариф авун, тереф хуьн).

АПОПЛЕКСИЯ мн. нет, мед. апоплексия (кьилин мефтIедиз иви авахьун ва идакди фалужди ягъай гьал хьун).

АПОСТОЛ апостол (1. рел. Иса пайгъамбардин лап мукьва 12 шагьиддикай сад. 2. пер. са идея халкьдин арада чукIурунал машгъул тир кас).

АПОСТРОФ апостроф (гафара гьарфунин винелай арада эцигдай ишара).

АПОФЕОЗ апофеоз (1. са касдин ва я са вакъиадин лап вини дережадин тариф авун. 2. са вакъиа шадвилелди ва агалкьунралди куьтягь хьун. 3. театрдин бязи тамашайра эхирда авай гурлу шикил).

АППАРАТ аппарат (1. алат, прибор, механизм, мес. телефон. 2. организмда са тайин везифа кьиле тухузвай органар. 3. идара, учреждение; са идарадин, учреждениедин къуллугъчияр, штат).

АППАРАТУРА мн. нет, тех. аппаратура, аппаратар (аппаратрин, алатрин жем-вири).

АППЕНДИЦИТ мед. аппендицит (буьркьуь ратунин кьил тIа хьун).

АППЕТИТ 1. иштагь. 2. темягь, гьевес. ♦ приятного аппетита нуш хьуй.

АППЕТИТНЫЙ иштагь ачух ийидай, иштагьлу ийидай, иштагь хкаждай.

АППЛИКАЦИЯ аппликация рангунин чарчикай аа я парчадикай хкатIай кIусаралди парталдал нехиш, шикил ягъун. 2. гьа тегьерда расай шикил).

АППРОБАЦИЯ см. апробация.

АППРОБИРОВАТЬ см. апробировать.

АПРЕЛЬ м апрель.

АПРЕЛЬСКИЙ апрелдин; апрелда

АПРИОРИ нареч. априори (тежрибадилай аслу тушиз).

АПРИОРНЫЙ априори тир (тежрибадилай аслу тушир, тежрибадилай вилик авазвай).

АПРОБАЦИЯ апробация (1. хъсан яз гьисабун, кьабул яз гьисабун. 2. агр. тумунин магьсулар цадай совхозра ва колхозра тумариз ва тум патал цайи чкайрин къацариз, магьсулриз къимет эцигун, абурун хъсан-писвал тайинрун).

АПРОБИРОВАТЬ сов. и несов. апробация авун, апробироватун, хъсан яз гьисабун.

АПТЕКА аптека (1. дарманхана, дарманар расдай ва гудай чка. 2. эвелимжи куьмек гун патал герек тир дарманрин кIватIал).

АПТЕКАРСКИЙ 1. аптекадин. 2. аптекардин.

АПТЕКАРЬ м аптекарь (аптекадин заведующий, аптекада дарманар расиз кIвалахзавайди).

АПТЕЧКА разг. аптечка ( см. аптека 2-манада).

АПТЕЧНЫЙ аптекадин.

АР ар (100 квадратный метрдив барабар, ччил алцумдай уьлчме).

АРАБИЗМ арабизм (са чIала араб чIалан тегьерда туькIуьрнавай ибара, предложение; араб чIалай къачур гаф).

АРАБИСТ арабист (араб чIалан ва я литературадин специалист алим).

АРАБСКИЙ арабрин; араб; арабский язык араб чIал; арабские сказки арабрин махар. ♦ арабские цифры араб цифраяр (1, 2. 3. 4…)

АРАП 1. уст. негр, чIулав инсан. 2. разг. гьарамзада, луту.

АРАПНИК къамчи (гъуьрче кицIер гьалдай).

АРБА араба.

АРБИТР арбитр (суддиз вугун тийир гьуьжет алай крара, кьве терефдин гьуьжет гьял ийидай судья-арачи).

АРБИТРАЖ арбитраж (кьведан арада гьуьжет алай месэлаяр арачи-судьядин иштираквилелди гьял авун).

АРБУЗ къарпуз, хъуьтIуьн хали.

АРГАМАК уст. аргамак

АРГО нескл. арго (са пешедин инсанри, са кружокдин членри масабур гъавурда гьат тийир гафар кваз туькIуьрнавай чпиз махсус нугъат.

АРГУМЕНТ 1. аргумент, делил, субут. 2. мат. аргумент (масадалай аслу тушиз дегиш жедай чIехивал ).

АРГУМЕНТАЦИЯ мн. нет 1. делилар гъун, делилламишун. 2. делилар.

АРГУМЕНТИРОВАТЬ сов. и несов. делилламишун, делилар гъун.

АРГУС миф. Aргуc (грекрин мифологияда виш вил авай къаравул). 2. пер. гьамиша уях къаравул, гзаф мукъаят къаравул.

АРЕНА майдан (циркинин юкьвал элкъвей къугъвадай майдан; са кар тухузвай чка): арена политической борьбы политический женгинин майдан.

АРЕНДА 1. аренда, ижара, кири; сдать дом в аренду кIвалер арендада (ижарада, кирида) вугун. 2. ижарадин гьакъи, кири

АРЕНДАТОР арендатор, ижарада (кирида) кьунвайди.

АРЕНДНЫЙ арендадин, ижарадин, киридин.

АРЕНДОВАТЬ сов. и несов. арендада, ижарада, кирида кьун.

АРЕСТ 1. дустагъ; дустагъ авун; сидеть под арестом дустагъ яз ацукьун, дустагъ яз хьун: посадить под арест дустагъ авун. 2. къадагъа, дустагъ; наложить арест на имущество малдал-шейэрал къадагъа эцигун (мес. судди маса гуниз ихтияр тагун).

АРЕСТАНТ дустагъ (дустагъ авун).

АРЕСТАНТСКИЙ дустагърин; дустагъдин.

АРЕСТОВАННЫЙ 1. дустагъ авунвайди. 2. дустагъ.

АРЕСТОВАТЬ сов. и несов. кьун, дустагъ авун.

АРЕСТОВЫВАТЬ несов., см. арестовать.

АРИЕРГАРД см. арьергард.

АРИСТОКРАТ аристократ (1. дворянрин, буржуазиядин классдин лап вини дережадин инсанрикай тир кас. 2. массайривай яргъаз акъваздай, вич виниз кьадай касдизни ягьанатдалди гьакI лугьуда).

АРИСТОКРАТИЧЕСКИЙ аристократдин; аристократрин.

АРИСТОКРАТИЯ мн. нет 1. аристократия (гьукумат, власть девлетлуйрин, вини дережада авай ксарин гъиле авай государстводин къурулуш. 2. аристократар (см. аристократ).

АРИФМЕТИКА мн. нет арифметика (гьисабрин илим).

АРИФМЕТИЧЕСКИЙ арифметикадин.

АРИФМОМЕТР арифмометр (гьисабунар ийидай машин).

АРИЯария (операда музыкадихъ галаз санал тек сесиналди лугьудай мани, гьава).

АРКА арка, тагъ (мес. пенжердин, къапудин ярумчух къекъвей цIарцIин шикилда эцигнавай кьил; муькъуьн кьве цлан арадал къекъвей чIемерукдин шикилда эцигнавай кьил -тагъ).

AРKAДA аркада (тагъарин жерге, са жергеда авай аркаяр, тагъар).

АРКАН кемен (балкIанар кьадай кьилихъ гьалкъа галай яргъи еб).

АРКАНИТЬ несов. кемен вигьин, кемендалди кьун.

АРКТИКА Арктика (ччилин шардин северда - кеферпата авай полярный область.

АРКТИЧЕСКИЙ Арктикадин.

АРЛЕКИН уст. 1. теат. арлекин (комедияда хъуьруьнардай роль къугъвадай артист). 2. пер. къабачи, делхек, кваса (зарафатар ийидай, хъуьруьрдай).

АРМАТУРА арматура (1. электрикдин экв гъун патал герек тир шейэр. 2. дараматар эцигдайла гуьгъуьнлай бетондив ацIурдай ракьун тIваларикай туькIуьрнавай чали хьтинди, диб ракьукай ибарат тир паяр. 3. са машиндал эцигдай куьлуь прибор ва алатар. 4. аскердиз гудай шейэр кхьидай карточка. 5. гимидин аваданлух).

АРМЕЕЦ армияда къуллугъ ийизвайди.

АРМЕЙСКИЙ армиядин, кьушундин.

АРМИЯ армия (1. кьушун. 2. пер. гуругь, зурба кIеретI); Советская армия Советрин армия; действующая армия дяве ийизвай армия.

АРМЯК армяк (яцIу магьутдикай, шалдикай цвайи, лежберрин валчагъ хьтинди, юкь агажай чухва).

АРМЯНИН эрмени; армяне эрменияр.

АРМЯНСКИЙ 1. армениядин. 2. эрменийрин; эрмени; армянский язык эрмени чIал.

АРОМАТ атир (этир), хъсан ни, хуш ни.

АРОМАТИЧНЫЙ, АРОМАТНЫЙ атирдин ни галай, хъсан ни галай, хуш ни галай.

АРСЕНАЛ 1. арсенал (1. жебехана, яракьрин гьамбархана. 2. яракьар ийидай чка. 3. жуьреба-жуьре девиррин яракьар авай музей). 2. пер. хазина, запас.

АРТАЧИТЬСЯ несов. разг. терсвал авун, кьиле ял атIумун; кьилиз ялун; кегькир къачун (балкIанди).

АРТЕЗИАНСКИЙ КОЛОДЕЦ см. колодец.

АРТЕЛЬ м артель (къведай доход гьардан зегьметдиз килигна виридаз яз ва жавабдарвални виридан хиве аваз санал кIвалах авун патал сад хьун, садхьанвайбур).

АРТЕЛЬНЫЙ 1. артелдин. 2. уртах. санал тир.

АРТЕЛЬЩИК артелчи, артелдин член.

АРТЕРИАЛЬНЫЙ артериальный, артериядин.

АРТЕРИЯ артерия (1. ивидин дамарар. 2. пер. уьлкведин патахъай еке метлеб авай алакъадин ракьун рекьер ва я вацIун гимийрин рекьер).

АРТИКУЛИРОВАТЬ несов. лингв. артикуляция авун.

АРТИКУЛЯЦИЯ лингв. артикуляция (рахунрин сесер акъудун патал рахунин органри ийидай кIвалах).

АРТИЛЛЕРИЙСКИЙ артиллерийский, артиллериядин.

АРТИЛЛЕРИСТ артиллерист, тупчи.

АРТИЛЛЕРИЯ артиллерия (1. тупар. 2. тупчийрин десте. 3. тупчивилин илим).

АРТИСТ 1. теат. артист. 2. пep. артист, еке yстIap (ca кар гзаф устIарвилелди, зирингвилелди ийидай кас).

АРТИСТИЧЕСКИЙ 1. артистдин; артиствилин. 2. артистдин хьтин, артистди хьтин (зиринг, устIарвал авай).

АРТИСТКА артистка (артист дишегьли).

АРФА арфа (музыкадин алат).

АРХАИЗМ архаизм (1. куьгьне хьанвай, ишлемиш тийизмай гаф ва я ибара, са шумуд гаф. 2. куьгьне замандилай амай са гьал, адет).

АРХАИЧЕСКИЙ куьгьне хьанвай, къадим заманрин, архаизм тир.

АРХЕОЛОГ археолог (археологиядин илим кIелнавай специалист).

АРХЕОЛОГИЧЕСКИЙ археологиядин.

АРХЕОЛОГИЯ мн. нет археология (къадим замандилай чахъ агакьнавай затIаралди, куьгьне харапIаяр ва мсб. эгъуьнна хкудай затIаралди къадим замандин яшайиш ва культура ахтармишдай, чирдай илим).

АРХИВ архив (1. куьгьне документар, кхьей чарар хуьдай учреждение. 2. гьа куьгьне документар ва чарар чеб). ♦ сдать в архив михьиз рикIелай ракъурун, виже къвезмачирди яз гьисабун, саймиш тахвун.

АРХИВАРИУС архивариус (архивдин заведующий).

АРХИВНЫЙ архивдин; архиврин.

АРХИЕПИСКОП архиепископ (лап чIехи кешиш).

АРХИПЕЛАГ геогр. архипелаг (сад садав мукьва островрин группа).

АРХИТЕКТОНИКА мн. нет архитектоника (1. геологияда ччилин чкалдин къурулушдикай рахазвай пай. 2. са эсердин, произведениедин, са имаратдин паяр сад садахъ кьадайвал гилигна сад авун).

АРХИТЕКТОР архитектор (дараматрин, имаратрин проектар туькIуьрдай специалист).

АРХИТЕКТУРА мн. нет архитектура (1. архитекторвилин устадвал, пеше: архитекторвилин илим. 2. дараматдин стил, кIалуб, эцигунин тегьер).

АРШИН урус юкI (0,711 метрдив барабар куьгьне уьлчме). ♦ мерить на свой аршин вичин юкIунал ялцумун, вичин къапарай килигун.

АРЫК къубу; хвал; арх.

АРЬЕРГАРД арьергард (кьушундин кьулухъ галай десте).

АРЬЕРГАРДНЫЙ арьергарддин, кьулухъ галай дестейрин.

АСБЕСТ мин. см. азбест.

АСИММЕТРИЧЕСКИЙ, АСИММЕТРИЧНЫЙ симметриясуз, симметрия авачир.

АСИММЕТРИЯ мн. нет симметриясузвал (кIалубсузвал, вири паяр сад садав кутугайвал дуьз тахьун).

АСКЕТ аскет (терги-дуьнья, вири лезетрикай, вири затIарикай пегьриз яз, кьулухъ хьана, са кардикни акахь тийиз яшамиш жезвай инсан).

АСКЕТИЗМ мн, нет аскетвал (см. аскет).

АСПЕКТ аспект (са кардиз, са шейиниз гьи жуьредалди, гьи фикирдалди килигзаватIа, гьа килигунин тегьер).

АСПИД¹ 1. аспид (зегьерлу гъуьлягърин са шумуд жинсинин тIвар). 2. пер. туькьуьл агъу, ажугълу инсан.

АСПИД² мин. аспид (кхьидай кьулар расдай чIулав чепрекьан - къванцин жинс).

АСПИДНЫЙ мин. аспиддин, аспиддикай авур.

АСПИРАНТ аспирант (чIехи школада-институтда ва я научно-исследовательский институтда кIелуналди вич илимдин кIвалахдиз гьазурзавай кас).

АСПИРАНТУРА 1. аспирантура (аспирантвал, аспирантвилин кIелун). 2. аспирантар.