Студопедия — Лемнің физикалық бейнесінің дамуы
Студопедия Главная Случайная страница Обратная связь

Разделы: Автомобили Астрономия Биология География Дом и сад Другие языки Другое Информатика История Культура Литература Логика Математика Медицина Металлургия Механика Образование Охрана труда Педагогика Политика Право Психология Религия Риторика Социология Спорт Строительство Технология Туризм Физика Философия Финансы Химия Черчение Экология Экономика Электроника

Лемнің физикалық бейнесінің дамуы






Физиканың дамуындағы барлық кезеңдер әлемнің физикалық бейнесінің дамуы мен қалыптасуының үрдісі болып табылады. Оның алғашқысы – дүниенің механикалық бейнесі (ӘМБ). Әлемнің механикалық бейнесінің басы өте ертедегі атомистерден, соның ішінде, грек философы Демокриттен басталады.

Демокрит атом туралы үлкен болжамдар айтты. Барлық денелер өте көп, бөлінбейтін атомдардан тұрады деп есептеді.

Ертедегі атомистер вакуумда жеңіл денелерге қарағанда, ауыр денелер тезірек түседі деп санады, бірақ олар қозғалыс заңдарын шеше алмады.

Мысалы, грек оқымыстылары Аристотель: «Денеге әсер етуші күш өзінің әсерін тоқтатса, онда дене қозғалысын тоқтады» - деп есептеген. Г.Галилей бұл тұжырымның қате екенін дәлелдеп, инерция мен салымтырмалық принциптерін ұсынды.

Әлемнің механикалық бейнесін жасауда Ньютонның үлесі зор болды. Ол өзінің 1, 2, 3 динамика заңдарын ашты. Ньютонның дүниенің механикалық бейнесін жасаудағы еңбегінің зор екендігі сондай, ХІХ ғасырдың ортасында Г.Гельмгольц: «Барлық физик ғалымдардың алдына қойған мақсаты физикалық құбылыстарды тартылу және тебілу уүштерімен түсіндіру керек» - деді.

Әлемнің механикалық бейнесі шеңберінде электромагниттік құбылыстарды түсіндіре алмады, сондықтан да оның орнына әлемнің электродинамикалық бейнесі (ӘЭБ) келді. Электродинамиканың дамуы әлемнің электромагниттік бейнесінің жасалуына әкелді. Бұл көрініс бойынша әлемдегі барлық оқиғалар өзара әсерлердің электромагниттік заңдарына бағынады.

Әлемнің электромагниттік бейнесі Г.Х. Эрстедтің тәжірибесіне басталып, А Ампердің дөңгелек тоқтардың магнит өрісін туғызатынын дәлелдегеннен кейін, Фарадейдің электромагниттік индукция заңын ашуы көртеген эксперименттік фактілерді түсіндіруге мүмкіндік туғызады.

Осының негізінде Максвелл электрмагниттік өрістің математикалық теориясын жасады, яғни электрмагниттік ұйытқулар кеңістікте электрмагниттік толқын түрінде тарайды, ал Г. Герц оны эксперимент түрінде дәлелдеді.

Максвелл электрмагниттік толқынның жылдамдығына тең екенін тағайындады, яғни жарықтың электрмагниттік толқын екенін дәлелдеді.

Әлемнің электродинамикалық бейнесінің дамуы ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында көптеген ғалымдардың еңбектерінде, әсіресе зат құрылысының классикалық электрондық теориясын жасаушы Х. Лоренцтің еңбектері шықты. Бұл теория көптеген құбылыстарды (қозғалыстағы зарядқа магнит өрісінің әсерін, металдардың электрөткізгіштігі мен жылу өткізгіштігін, жарық дисперсиясын, Зееман эффектісін және тағы басқаларын) түсіндіреді. Сол кездегі әлемнің электрдинамикалық бейнесі бойынша электрмагнитизм мен гравитациялық құбылыстарын түсіндіруге болатындай көзқарас қалыптасты.

Әлемнің электрдинамикалық теориясының аяқталуы Эйнштейн жасаған салыстырмалылық теориясының шығуымен анықталды. Бұл теория бойынша: барлық физикалық заңдылықтар инерциялық санақ жүйесінде бірдей орындалады. Арнаулы салыстырмалылық теориясы кеңістік пен уақыт, материя және қозғалыс туралы механикалық түсініктерді қайта қарауға әкелді. Оның Ньютон механикасынан айырмашылығы: уақыт, кеңістік абсолют емес, өзгеріп отырады. Себебі, эксперементте жарық жылдамдығының тұрақтылығы дәлелденгеннен кейін, уақыттың абсолюттілігінен бас тартуға тура келді.

Х. Лоренц, А. Пуанкаре еңбектерін оден әрі дамыта отырып, 1905 ж. А. Эйнштейн салыстырмалылық теориясының негізін жасады.

Алыстан әсер ету теориясындағы электрмагниттік өзара әсер мен бүкіл әлемдік тартылыс қалай берілетіні әлі де түсініксіз болып қалды. Бұл қарама – қайшылықты 1915-1916 ж.ж. А.Эйнштейн тартылыстың релятивистік теориясын, яғни жалпы салыстырмалылық теориясын жасау арқылы шешті.

ХІХ ғасыр мен ХХ ғасырдың басында теориялық проблемалар мен эксперименттік фактілер де әлемнің электрмагниттік бейнесі арқылы түсіндіруге болмайтын еді. Олардың ең негізгілері: “заряд-өріс”, спектрлік заңдылықтар, радиактивтілік, атомның тұрақтылығы, жылулық сәуле шығару мәселелеріболатын.

Осыдан барып, кванттық – өрістік бейнесі дүниеге келді. Әлемнің электрмагниттік бейнесінен кванттық – өрістік бейнеге өтуі 1900 жылғы Планктың болжамымен (гипотезасымен) байланысты болды. Ол атомдар электрмагниттік энергияны жеке порциялармен шығарады деп болжаған және әрбір порцияның энергиясы оны шығару жиілігі - ге тура пропорционал:

Кейінірек 1905 ж. Эйнштейн құрылымы үздікті екендігінің және жеке порциялармен тарайтынын ұсынды. Бор атомның моделін жасап, оның стационар күйлерде болатынын айтты.

1924 ж. Луи де Бройль корпускулалық толқындық (дуализм) принципті ұсынды, яғни әрбір толқындық процесс корпускулалық қасиетпен байланысты, ал әрбір корпускуланың қозғалысын толқындық қасиетпен түсіндіруге болады. Осы идея эксперементте дәлелденіп және кванттық мехениканың негізі болып табылды.

Ядроның құрылысының ашылуы күшті ядролық күштердің әсерін ашты. Осы үлгі арқылы ядроның құрылысы мен қасиеттерін, радиоактивтілікті, ядролық реакцияларды, радиактивті ыдырауды, байланыс энергиясын түсіндірді.

1947 ж. күшті әсерлесу теориясының нәтижесінде элементар бөлшектер мезондар ашылды.

Кванттық – өрістік бейне бойынша үш әсер қарастырылды: гравитациялық, электрмагниттік, күшті ядролық әсер.

1960 ж. негізгі әсердің төртінші түрі – әлсіз әсер ету ашылды. Осы әсерлесу - ыдырауды және сол сияқты құбылыстарды сипаттайды.

1983 ж. эксперементте әлсіз әсер негізінде элементар бөлшектер векторлық бозогдар ашылды.

Қазіргі кезде әлсіз әсер және электрмагниттік әсердің біріккен үлгісі жасалуда, яғни барлық өзара әсерлердің біріккен теориясы дайындалуда. Сонымен бірге барлық элементар бөлшектердің жалпы жүйесін беру қарастырылуда.







Дата добавления: 2015-09-19; просмотров: 6639. Нарушение авторских прав; Мы поможем в написании вашей работы!



Вычисление основной дактилоскопической формулы Вычислением основной дактоформулы обычно занимается следователь. Для этого все десять пальцев разбиваются на пять пар...

Расчетные и графические задания Равновесный объем - это объем, определяемый равенством спроса и предложения...

Кардиналистский и ординалистский подходы Кардиналистский (количественный подход) к анализу полезности основан на представлении о возможности измерения различных благ в условных единицах полезности...

Обзор компонентов Multisim Компоненты – это основа любой схемы, это все элементы, из которых она состоит. Multisim оперирует с двумя категориями...

Тема 2: Анатомо-топографическое строение полостей зубов верхней и нижней челюстей. Полость зуба — это сложная система разветвлений, имеющая разнообразную конфигурацию...

Виды и жанры театрализованных представлений   Проживание бронируется и оплачивается слушателями самостоятельно...

Что происходит при встрече с близнецовым пламенем   Если встреча с родственной душой может произойти достаточно спокойно – то встреча с близнецовым пламенем всегда подобна вспышке...

Классификация потерь населения в очагах поражения в военное время Ядерное, химическое и бактериологическое (биологическое) оружие является оружием массового поражения...

Факторы, влияющие на степень электролитической диссоциации Степень диссоциации зависит от природы электролита и растворителя, концентрации раствора, температуры, присутствия одноименного иона и других факторов...

Йодометрия. Характеристика метода Метод йодометрии основан на ОВ-реакциях, связанных с превращением I2 в ионы I- и обратно...

Studopedia.info - Студопедия - 2014-2024 год . (0.011 сек.) русская версия | украинская версия