күн. ҮйдеВ. Суперечності в системі “людина — держава” С. Суперечності в системі “наука — виробництво”. D. Суперечності в системі “техніка — мораль”.
23. В якому році засновано Римський клуб? А. 1948 р. В. 1968 р. С. 1988 р.
24. Хто був засновником Римського клубу? а) Альберт Айнштайн; б) Альбер Швайцер; в) Етьєн Фермеерс; г) Ауреліо Печчеї; ґ) Семюель Гантінґтон.
25. Який напрям досліджень започаткував Римський клуб? А. Криміналістику. В. Глобалістику. С. Статистику.
26. Виберіть членів Римського клубу: а) Е. Ласло; б) В. Ленін; в) К. Попер; г) А. Печеї; ґ) Д. Медовз.
27. Хто автором праці “Людські якості”? а) Альберт Айнштайн; б) Альбер Швайцер; в) Етьєн Фермеерс; г) Ауреліо Печчеї; ґ) Семюель Гантінґтон.
28. Хто підготував першу доповідь Римському клубові “Межі зростання”? а) Е. Ласло; б) А. Печеї; в) Д. Медовз; г) Б. Гаврилишин.
29. Де і коли відбувся перший Саміт Землі зі сталого розвитку? А. Женева, 1968 р. В. Париж, 1985 р. С. Ріо-де-Жанейро, 1992 р.
30. Який принцип становить суть ідеї сталого розвитку суспільства: а) незмінність параметрів соціального поступу; б) здатність задовольнити потреби сучасних та наступних поколінь; в) можливість невпинно нарощувати економічний потенціал суспільства; г) невпинне поглиблення пізнання світу людиною.
31. Який основний імператив (вимога) до сталого розвитку? А. Екологічна безпека. В. Інформаційна безпека. С. Технологічна безпека.
32. Які пріоритети сталого розвитку в Україні? А. Державотворення. В. Соціальна справедливість. С. Культуротворення. D. Збереження довкілля.
ЖОБА
Тақырыбы: 2 апта ауылда Орындаған: Ешентай Жадыра Сынып: 10Е
2015 жыл Кіріспе: Көзді ашып жұмғанша жаз да келіп қалды.Әрине,алғашқы күндері үйде жақсылап демалып,ұйықтадым.Одан соң,көп кідірмей 2 апта ауылда атты жобамды іске асыруға ауылға атттандым. Үйден көлікке отырып,2 сағаттай жол жүрдік.Көлікті әкем жүргізді.Мен еліміздің табиғатына сүйісініп отырып,келіпте қалыппыз. Менің ауылым - Қазығұрт жоталарынан аса бергендегі үлкен,айналасы жасыл шөпке толы өте әдемі жер.Шіркін,көліктен түскен кездегі сезімім ерекше сезілді:таза ауа,кең жерлер,бір-бірінен асқан жоталар мен қырлар,биік-биік терек -ағаштар,құлпырып жайнап тұрған гүлдер көздің жауын алады...
Жоспар:
Негізгі бөлім: 1-күн. Хал-жағдай білісу Әжем мен тағам мені есік алдынан қарсы алды. Әжеме қарап оны қатты сағынғанымды түсіндім.Үйге кіре бере тағамның балалары,яғни нағашыларым қарсы алды.Осылай у шу боп жүргенде жиіншем дастарқан жайып үлгеріпті.Осылайша дастарқан басына отырдық.Жиіншем дастарқанды жайнатып жіберіпті.Дастарқанда қазір ғана піскен,иісі аңқып тұрған бауырсақ,әжемнің өз қолынан жасалған майын айтсаңшы,тары мен талқан,қазы-қарта сілекейіңді шұбыртады.Онымен қоймай әжем маған қымызын ұсынды.Онысы тіптен керемет екен.Шынымды айтсам қаладан гөрі ауыл бірден ұнай кетті.Тамағымызды ішіп болған соң інілерім мен бауға бардық.Бау иісінің өзі бір ерекше.Онда алма,шие,алқоры,алмұрт,шабдалы ағаштарыжайылып өсайтсаңшы.Үлкен-үлкен алмалар,тәттілігі сонша бірден біразын жедім. Осылай ауылдың табиғатына тәнті болып жүргенде түсте болып қапты.Үйге кіріп,демалып алдық.Шамамен 5-терге қарай сыртқа шығып,тапшанда әңгіме айтып отырып, қымыз іштік.Сосын нағашы ініммен қырға шықтық.Ол тай мен жылқыларын үйге қарай айдауда,ал мен болсам оған көмектесуге тырысудамын.Сөйтіп жүріп оларды қораға кіргіздік.Одан соң тананы адырдан әкелді.Інім қолына шыбық ұстап алыпты.Әреңдегенде үйге жетіп,дастарқан басына кешкі асымызды ішуге отырдық.Жиіншем кешкі асқа мен келді деген соң ет асыпты.Дастарқандағы қазы-қарта,жал-жаяны көріп-ақ қарным тойып қалғандай.Тамақтанып алған соң теледидардан әжеммен бірге қосылып отырып үнді телехикаяларын көрдік.Сөйтіп отырып сағатқа қарасақ сағат он бірге таяп қалыпты.Барлығымыз төсегімізді салып,ұйқыға бата кеттік.
2-күн. Математика - ғылымдар патшасы Математика (грек - білім, ғылым) - ақиқат дүниенің сандық қатынастары мен кеңістіктегі пішіндер жайлы ғылым. Математиканың даму тарихы шартты түрде төрт кезеңге бөлінеді. Бірінші кезең математика, білім дағдылардың қолдану, жинақтау дәуірі. Ол ерте кезден басталып, б.з.б. 7 - 6 ғасырларына дейін созылады. Бұл дәуірде математика адамзаттың өмір тәжірібисіне тікелей тәуеді болды, солардан қорытылған ережелер жинағынан құралды. Екінші кезең математиканың өз алдына дербес теория, ғылым болып тууы, қалыптасу кезеңі. Мұнда, көбінесе, сандар, скамярлық шамалар және қарапайым геометриялық фигуралар қарастырылды. Математика зерттейтін шамалар (ұзындық, аудан, көлем т.б.) тұрақты болып келді. Осы уақыттарда арефметика, геометрия, алгебра, тригонометрия және математикалық анализдің кейбір элементтері пайда болып, айрықша теория пән ретінде қалыптасты. Міне,осы мәліметті мен өзімнің жанымда жүрген балаларға айтып,оларды қызықтыра отырып таныстырдым. Одан соң барлығымыз отырып,есептер шығардық.Мен өзіммен бір-екі-үш кітабымды ала келгем.Бірақ апамның жеке кітапханасында оданда қызықты есептер бар екен.Шығарған сайые қызығып отырып,кеште батып қалыпты.Біз өз үйімізге тарап,кешкі асымызды ішіп,ұйықтадық.
3-күн. Дені саудың жаны сау Алғашында мен оларға басты денсаулыққа қатысты ережелермен таныстырдым: Адамның денсаулығы – қоғам байлығы. Әрбір адам өз денсаулығы ның мықты болу жолдарын қарастыру керек. Дені сау адамның көңіл-күйі көтеріңкі болып, еңбекке әрқашан құлшына кіріседі. Халқымыз «Дені саудың – жаны сау» деп орынды айтқан. Отанымыздың келешегі, көркеюі – салауатты өмір салтын сақтау қолдауда. Одан соң түрлі қазақтың ұлттық ойындарын ойнап,бойымызды жаздық.Сонымен күніміз өз мәресіне де жеттті. 4-күн Өнер алды - қызыл тіл Өнер — көркем образдар жүйесі арқылы адамның дүниетанымын, ішкі сезімін, жандүниесіндегі құбылыстарды бейнелейтін қоғамдық сана мен адам танымының формасы. Өнер өмірде болған оқиғалардықаз-қалпында алмай, өзгертіп, түрлендіріп, көркем образдарды типтендіру арқылы сомдайтын эстетикалық құбылыс. Оны қоғамдық сананың өзге формаларынан даралайтын белгісі де адамның шындыққа деген эстетикалық қатынасы болып табылады. Өнердің мақсаты – дүниені, адам өмірін, қоршаған ортаны көркемдік-эстетикалық тұрғыдан игеру. Көркем шығарманың бел ортасында нақты бір тарихи жағдайда алынған жеке адам тағдыры, адамдардың қоғамдық қатынастары мен қызметтері тұрады. Олар суреткер қиялы арқылы өңделіп, көркем образдар түрінде беріледі. Шығарманың суреттеу тәсілі, құрылымдық келбеті, көркем бейне жасаудың материялдық арқауы өнер түрлерінің ерекшеліктерін айқындайды. Осыған сай өнердің: 5-күн. Language is a bridge of a friendship Ағылшын тілі- әлемдегі ең дамып кеткен тілдедің бірі болып саналады. Бұл тілді үйрену, әрине, оңай болып келмейді. Қазіргі кезде ағылшын тілін білмесең ешқандай университет қабылдамайды. Ал, университетке түспесең, барлық болашағың құртылады. Ауылда барлығы ағылшын тілін біле бермейді. Тіпті, ауылда ағылшын тілінен сабақ беретін мұғалімдердің өзіне қосымша сабақтарға қатысуы жөн деп ойлаймын. Менің сіңілім ағылшын тілін түсінбейтініне, оқи алмайтынына, жазу жаза алмайтынына қатты қайғырады. Бұл жайды барлығымыға түсінікті болып келеді. Сол себепті мен осы күнді ағылшын тіліне арнадым. Біз азанда тұрғаннан бастап ағылшыша сөйлеуді бастадық. Азанда «Good morning» деп үйретуді бастадым. Ол азда болсын сөздерді үйренуді де бастады. Түске қарай ағылшын тіліндегі кішігірім грамматиканы да үйрете бастадым. Мен мектепте жүрген кезде үйренген барлық грамматиканы, білетіндерімді де қағаз бетіне жазып, көрсеттім. Және де грамматикадан бөлек, аңһғылшындармен қалай сөйлесетіндігін, қалай танысу керектігін, сөйлесу барысында өз-өзін қалай ұстау керектігін барлығын біліп маған алғысын білдірді. Ол менің үйреткенімнің ешқайсысын мектепте өтпегені жайлы айтты, бірақ-та өтсе де ол тақырыптарды түсінбеген екен. Жалпы, бұл күні біз ағылшынша сөйлеп, аз болсын да ағылшынша таза және сауатты сөйлеуді үйренді. Мен оған қосымша ағылшынша сөздерді, олардың қазақша мағынасын жазып бердім. Бұл күнді біз босқа кетірмей, ағылшын тілін жақсылап үйреніп алдық. Қорытындылай келе, ағылшын тілі күні нде біз біраз нарселер үйрендік
6-күн. Табиғатсыз күнің жоқ,оны айтуға табиғаттың үні жоқ Табиғат-адамның үйі болып саналады және табиғаттың сұлулығын ештенемен ауыстыра да, алмастыра да алмаймыз және де табиғаттың сұлулығы ештенемен тең болып келмейді. Сол себепті бұл күнді табиғатқа бөлгенді дұрыс деп ойлаймын. Біз әдеттегінше тұрып, таңғы асымызды ішіп, қыр жақа қарай аттандық. Қыр жақта табиғаттың бейнесі өте әдемі көрінеді және таудан қырға қарай ағып жатқан мөлдір бұлақ көздің жауын алады. Әрине табиғаттың сұлулығын сөзбек айтып жеткізу мүмкін емес, бірақ-та барлығы суретпен-ақ көрінеді деп ойлаймын.Бұл күні біз ауылдың әдемі де көрікті жерлеріне барып, тамашалап қайттық. Сағат 13-дейін араладық. Сосын үйге келіп, басқада үй шаруаларымен айналысып жүрдік. Кешке дейін демалып, сосын кешке таман тағы да табиғатқа қарай бет бұрдық. Жаңаталап ауылы, қайың және терек ағаштарына бай болып келеді. Қай жерде болмасын, осы ағаштарады кездестіруге болдады. Ал алысқа көз тастасақ, сары, жасыл егістік алқабын көруге боллады. Олар көк аспанмен кездескендей болып, көздің жауын алады. Және де алыстан тауды да көрге болады. Бұл жер тауға жақын орналасқандықтан, кешке таман өте суық болады. Бірақ-та қанша суық болғанымен, ауасы өте таз екенін тез сезуге болады. Сонымен қоса, бұл жерде ақ,қара тұт ағаштары көптеп орытғызылған. Ағашқа өрмелеп, осы тұттардың дәмін татпай қайту мүлдем емес. Біз осылайша тұт ағаштарына да барып қайттық. Және де тек тұт ағаштары ғана емес, алма, алмұрт, шабдалы ағаштары да көптеп кездеседі. Бір таңғалғандығым ауыл адамдары белгілі бір уақытта барлығы келісіп, ағаштарды баптайды екен. Мысалыға, ағаштарда құмырсқалар көбейіп кетресін деп, ағаштарды әктейді. Ал олар жеміс беріп жатқан кезде, барлығы барып оларды теріп алады екен. Осылайша ауыл тұрғындары барлық ағашқа қарап, баптайды екен. Және де бір байқағандығым, кез-келген ауыл тұрғындарының үйлерінде өздерінің кішігірім бау-бақшасы болдаы екен. Олар кызанақ, қияр, тіпті бүлдіргенге дейін егеді. Ал жазда қайын,қарбыз егіп,оларды қалаға қарай алып барады. 7-күн. ЭКСПО-2017. Бұл күн мен үшін ерекше.Себебі,мен ауылдағы біраз адамды жинап,конференция өткіздім. Азақ елі Тәуелсіздігін алғаннан бері қуатты мемлекет ретінде қалыптасып, әлемнің алдыңғы қатарлы еліне айналу жолында талай белестерді бағындырды, тамыры тереңде жатқан төл тарихымыздың жаңа беттері ашылды. Осы қысқа ғана уақыт ішінде экономикалық және әлеуметтік маңызы зор жобаларды қолға алып, әлемдік деңгейдегі іс-шаралардың өтуіне ұйытқы бола білдік. Жаһандық мәселелер талқыға түскен кешегі ЕҚЫҰ-ның саммиті, Астана экономикалық форумы, Инвестициялық форум, Дүниежүзілік ислам экономикалық форумы жас мемлекетіміздің мерейін үстем етіп, абыройын асқақтатты. Ең бастысы, даму бағытын айқындап берді. Осындай көшелі істердің жалғасы ретінде Қазақстан былтырдан бері 166 жылдық тарихы бар EXPO-2017 көрмесін өткізу құқығы үшін күресіп келеді. EXPO-2017 халықаралық көрмесін өткізуге ниетті Қазақстан әлемдік қауымдастыққа «Болашақ энергиясы» тақырыбын ұсынғаны белгілі. Қалай дегенде де, EXPO сияқты халықаралық көрмелерге қатысу қай елдің болса да әлеуетін дүниежүзіне паш етуге берілген тамаша мүмкіндік деуге болады. Оның үстіне, әлем алдында өзіңнің даму деңгейіңді іс жүзінде дәлелдей отырып, шараны жоғары жауапкершілікпен өткізу – өте зор құрмет. Өйткені елдерді достастыру, ауызбірлікке шақыру, инфрақұрылымдарды лайықты деңгейде дамыту – жоғары дәрежеде өтетін кез келген іс-шараның мақтанышы. Әрине, бұл оңай шаруа емес.
Барлық құқығы қорғалған. BNews.kz материалдарын жеке мақсаттан басқа, кез келген жағдайда пайдалану кезінде BNews.kz веб-сайтына гиперсілтеме жасау міндетті. BNews.kz материалдарын пайдалану кезінде: - басылым беттерінде немесе қағаз, таспа және т.б. секілді материал тасығыштардың өзге де түрлерінде пайдаланушы әр кез материалдардың www.bnews.kz веб-сайтынан алынғанын көрсетіп отыруы міндетті. - Интернетте немесе электронды түрде пайдаланудың өзге де түрлерінде пайдаланушы әр кез «www.bnews.kz» веб-сайтының басты бетіне гиперсілтеме беруге міндетті.
8-күн. Кітап- білім бұлағы Мен әрдайым бос уақытымда кітап оқимын және кітап оқуды өте жақсы көремін. Мен көбінесе көркем әдебиетін оқимын және ешқашан уақытымды бос кетірмеймін. Кітап арқылы мен өз-өзімді өзгерте аламын және кейіпкерлерге сүйсініп, уақытымды солармен өткіземін. Сол себепті мен кітап күнін арнадым. Біз азаннан түске дейін әдеттегідей үй шаруасын істеп жүрдік. Сосын түске қарай сіңілімнің кұрбылары үйге келе бастады. Біз бұл күнді кітапқа арнаған соң, ешқандай нәрселермен айналыспауды ұйғардық. Біз керекті кітаптармен орнымызға жайғасып, кітап оқуды бастадық. Олар көптеген қызықты кітаптарды жинауды, оларды оқуды жақсы көреді екен. Ол да бос уақытысын кітаппен өткізеді. Ол көбінесе қызықты таңғажайып ертегілерді, атақты авторлардың өлеңдері мен шығармаларын оқуды ұйғарады екен. Және де ауылдың өзге балалары да осындай кітаптарға қызығады. Ал,мен орыс тіліндегі шетелдік авторлардың романдары мен шығармаларын оқуды жөн көремін. Қазір Гүлзат «Аладин және сиқырлы шам» атты ертегісін сүйсініп оқып жатыр, ал оның құрбысы «Симбадтың сапарлары» атты ертегісіне кіріп кетті. Ал, мен қазір Гиллиан Флинн авторының «Темные тайны» атты бестселлер кітабын оқып жатырмын. Біз кітапты кешке дейін оқыдық. Оқып болған соң, кітап жайлы өзіміздің ойымызбен бөлісіп, қысқаша мазмұнын бір-бірімізге айтып бердік. Кешке қарай ағам бізді ауыл шетіндегі кітапханаға алып барды. Ол жақта әртүрлі кітаптар сақталып жатыр екен. Өкінішке орай біз ол жақта көп аялдай алмадық. Себебі, біз барған соң кітапхана 20 минуттан соң жабылатынын ескертті. Біз 20 минут ішінде көптеген кітаптармен танысып, үйге қимай қайттық. Сонымен үйге келген кезде жеңшеммен кітап жайлы көп сөйлестік. Ол да жас кезінде кітапты сүйсініп оқиды екен. Оның ең жақсы көретін авторы Алмас Нүсіптің «Барлау» кітабы екен. Ол маған кітап жайлы мәліметтер айтып, мені бұл кітапқа қызықтырып жіберді. Қорытындылай келе, кітап күні өте қызықты өтті. Кітап арқылы біз жасырынып жатқан көптеген құпияларды ашуға болатынына көзіміз жетті. Және де кітап оқуға ешқашан ерінбеу керек екен.
9-күн. Соңғы уақыттарда Интернет жылдам дамып келе жатқанына қарамастан, жер бетіндегі адамдардың көп бөлігі, әлі де болса, сиқырлы қобдишадағы кинодан бастарталар емес.Оған дәлел Мемлекетімізде жыл санап кинотеатрлар санының артуы. Әлемде Халықаралық кино күнін 28 желтоқсанда атап өтеді. Себебі дәл осы күні, 1895 жылы ағайынды Луи және Огюст Люмьерлер киноны ойлап тапқан. Жалпы кино (гр. kіneo – жылжытамын, жылжимын)- өнердің бір саласы, кинематографияның техникалық негізде қалыптасқан көркем шығармашылық түрі.
Әлемдік киноның даму жолын үлкен 4 кезеңге бөліп қарауға болады. Алғашқы кезеңі – тұңғыш киноның шыққан жылы. Әрине, кино пайда болысымен түрлі түсті, дыбысты болып шыққан жоқ. Ол көптеген асулардан өтіп, дәл қазіргі қалпына келді. Оның дүниеге келуімен, «театрлар жабылады» дегендер де болды. Алғаш кино “жанды фотография” түрінде пайда болып, көп кешікпей көркем фильм, деректі кино және ғылыми-көпшілік кино деп аталатын үш салаға бөлінді. Тұңғыш фильмдерде баяндалатын оқиға таспаға ірі бөлшектермен түсіріліп, бір-бірімен астына жазылған мәтіндер арқылы ғана жалғасты. Кинода дыбыс болмағандықтан, актерлер сөйлейтін сөздің орнын театрлық шебер ойынымен, бейнелі ыммен толықтырды 10-күн. Жас дарындар Әр адамның өзінің жасырын дарыны боллады және көбісібұл дарыннын көрсетуге ұялады деп ойлаймын. Бұл күні кез-келген адам өзінің денесінде тығылып жатқан музыкалық, табиға немесе актерлік дарындарын көрсете алады және оны дамыту мақсатында жұмыс істейді. Бұл күн әдеттегідей басталды. Сағат 9-да тұрып, біз үй шаруаларымен айналыстық. Бүгін біз бау-бақшада пісіп жетілген қызанақтар мен қиярларды жинап, таңғы асқа салат істеп тамақтандық. Жеңшем азанымен тұрып, ыстық тандыр нан пісіріп, дайындап қойыпты. Қанша дегенімен ауылдың, яғни қолдың наны ерекше дәмді болады. Әсіресе оны қолдың қаймағы мен сары майымен жеген кезде. Ал менің ағаларым әдеттегідей ірі қара малды жайлауға қарай айдап алып кетті. Сонымен біз осылайша таңғы асымызды ішіп, дастарханды жинастырып және де біраз жеңшеме көмектесіп, жұмыстарды бітірдік. Сосын дарвндарымызды көрсетуге ұмтылдық. Гүлзат сіңілім билеуді ұнатады екен және де оның кұрбысы да биді жақсы көреді екен. Екеуі маған қазақтың ұлттық биі «қамажайды» билеп берді. Қазақтың ұлттық билері шетелдердің билерінен 100 есе әдемі болып келетініне әрбір қазақ балалары келіседі. Сосын, біз шетелдің биімен салыстыру мақсатында «Opa Gangam Style» биіне де билеп көрдік. Қанша қазақ биін кез-келген шетелдік бимен салыстырсақ-та, ешқандай-да би жетпейтініне көзім жетті. Сонымен қоса, біз тек билеп қана қоймай, қазақтын бірнеше әсем өлеңдерін айттық. Мысалыға «Менің отаным-Қазақстан», «Сегіз аяқ» және т.б. Бұл өлеідер мен билердің барлығы қазақтың салт-дәстүрлерімен тығыз байланысты болып келеді. Әрбіз қазақ баласы өзінің салт-дәстүрін біліп жүру маңызды. Бұл күні тек би билеп, өлең айтудан басқа, сүттен кұрт жасауды және қамыр илеуді үйреніп алдым. Осының барлығын қалада үйренуден қарағанда, ауылда үйренген оңайырақ болып келді мен үшін. Сонымен мен бұл күні көптеген нәрселерді үйрендім және де көптеген нәрселерді түсіндім. Және де дарындар күні өте қызықты өтті. 11-күн.
12-күн. Үлкенге - құрмет, кішіге - ізет Қазіргі заманда кейбір жастар сыйлау дегенді не екені түсінбейді. Мысалыға, көпшілік ортада отырған кезде кейбір жастар музыканы барлық дауысымен тындап, үлкен адамдардың тыныштықтарын бұзатын жағдайлар да кездесіп отырады немесе ата-анаға көптеп өарсы шығып отырады. Осының барлығы өзімізден басталады. Сол себепті біз өзімізді өзгертсек, басқаларды да өзгерте аламыз. Осыған байланысты бұл күн «Сыйластық күні» болып келеді. Бұл күн әдеттегіше басталды. Мен азаные тұрып жеішеме нан пісіруге көмектестім және кешегі күні қамыр илеу тәсілі арқылы нан пісірдім. Сонымен қатар, ауылда көбінесе азанымен тұрып, сүт ішуді әдетке айналдырған. Сол себепті, жеңшем сиырды саууға аттанды. Әрине, бұл жұмыс менің әлі қолымнан келмеді, бірақ-та бұл жұмысты бақылап отырдым. Сонымен, барлығымыз әдеттегінше таңғы асымызды ішіп, өз жұмыстарымызбен айналысып кеттік. Бұл күні сыйластық күні болғандықтан, кез-келген адамға, мейлі ол менің жасымнан үлкен болса да, мейлі кіші болсада барлығына «сіз» деп сыпайы түрде жүгіндік. Бұл сөз адамның жасына қарап емес, ол адамға деген сыйластығыныі дәлелі ретінде айтып, арластық. Бұл күні жеңшеме ешқандай да ауыр жұмыстарды істетпедік. Ол барынша демалсын деп, біз сіңілім екеуміз үй шаруаларын барлығын істеп қойдық. Түскі асқа шәй қойып, кішігірім тамақ жасап қойдық, ал кешкі асты жеңшем өзім істеймін дегендіктен, сіңілім екеуміз қасында көмектесіп жүрдік. Күніміз тек бұл жайттармен шектеліп қалмай, көшеде өтіп бара жатқан кез-келген адаммен амандасып, күнді жақсылап өткізсін деп, жақсы тілектер айтып отырдық. Сонымен,осылайша ауылдағы 12 күнім өтті. Бұл күні түсінгенім, қандай да қиын жағдайда болсақ-та оны сыпайлығымызбен және сыйластығымызбен шеше аламыз. Сыйластық-адамның қандай екенін көрсетеді. Сыйластық адамның қандай екенін көрсетіп қана қоймай, бұл тәрбиені беріп отырған ата-анасының қандай мейірімді жандар екенін де көрсетеді. Сол себепті адамды жасына қарап емес, тірлігіне қарай да сыйлауды білу керек екен. 13-күн. Табиғат күні Табиғат-адамның үйі болып саналады және табиғаттың сұлулығын ештенемен ауыстыра да, алмастыра да алмаймыз және де табиғаттың сұлулығы ештенемен тең болып келмейді. Сол себепті бұл күнді табиғатқа бөлгенді дұрыс деп ойлаймын. Біз әдеттегінше тұрып, таңғы асымызды ішіп, қыр жақа қарай аттандық. Қыр жақта табиғаттың бейнесі өте әдемі көрінеді және таудан қырға қарай ағып жатқан мөлдір бұлақ көздің жауын алады. Әрине табиғаттың сұлулығын сөзбек айтып жеткізу мүмкін емес, бірақ-та барлығы суретпен-ақ көрінеді деп ойлаймын.Бұл күні біз ауылдың әдемі де көрікті жерлеріне барып, тамашалап қайттық. Сағат 13-дейін араладық. Сосын үйге келіп, басқада үй шаруаларымен айналысып жүрдік. Кешке дейін демалып, сосын кешке таман тағы да табиғатқа қарай бет бұрдық. Жаңаталап ауылы, қайың және терек ағаштарына бай болып келеді. Қай жерде болмасын, осы ағаштарады кездестіруге болдады. Ал алысқа көз тастасақ, сары, жасыл егістік алқабын көруге боллады. Олар көк аспанмен кездескендей болып, көздің жауын алады. Және де алыстан тауды да көрге болады. Бұл жер тауға жақын орналасқандықтан, кешке таман өте суық болады. Бірақ-та қанша суық болғанымен, ауасы өте таз екенін тез сезуге болады. Сонымен қоса, бұл жерде ақ,қара тұт ағаштары көптеп орытғызылған. Ағашқа өрмелеп, осы тұттардың дәмін татпай қайту мүлдем емес. Біз осылайша тұт ағаштарына да барып қайттық. Және де тек тұт ағаштары ғана емес, алма, алмұрт, шабдалы ағаштары да көптеп кездеседі. Бір таңғалғандығым ауыл адамдары белгілі бір уақытта барлығы келісіп, ағаштарды баптайды екен. Мысалыға, ағаштарда құмырсқалар көбейіп кетресін деп, ағаштарды әктейді. Ал олар жеміс беріп жатқан кезде, барлығы барып оларды теріп алады екен. Осылайша ауыл тұрғындары барлық ағашқа қарап, баптайды екен. Және де бір байқағандығым, кез-келген ауыл тұрғындарының үйлерінде өздерінің кішігірім бау-бақшасы болдаы екен. Олар кызанақ, қияр, тіпті бүлдіргенге дейін егеді. Ал жазда қайын,қарбыз егіп,оларды қалаға қарай алып барады. Соынмен,бұл күнді қорытындылай келе, мен көптеп ауыл жайлы ақпараттар жинадым және де бұл ақпараттар мені таңқалдырды. Және де менің ауылымның табиғатына не жетсін!
14-күн. Қоштасу күні Міне,менің ауылдағы ең соңғы күнімде келіп қалды. Мен осы 2 аптаның ішінде ауылға да үйреніп қалыппын. Бұл күн әддеттегінше басталды. Мен әдеткі уақыт бойныша тұрып, заттарымды жинай бастадым. Маған берген бөлменің барлығын жианп, реттестіріп қойдым. Астынғы тамға түсен кезде жеңшем шәй дайындап қойыпты. Үстел үстінде менің де әкем келіп қалыпьы. Мені сағынғандықтан ба ерте келіп отыр екен. Асықпай барлығымыз ағанғы шәйімізді де ішіп алдық. Әкем менен ауыл жалы сұрақтар қойды. Мен барлығына жауап беріп отырдым. Және де барлығымыз әңгімелесіп отырдық. Сонымен, шәй ішіп болғаннан соң біз жолға аттандық. Мені жеңшем,ағам,2 ағаларым және де сіңілім барлығы шығарып салды. Мен бір жағанан кеткім де келмеді, ал бір жағынан отбасымды сағындым. Сонымен, барлығымен қоштасып, бізде жолға шықтық. Осылайша, менің ауылдағы 14 күнім өтті.
Қорытынды: Мен ауылда 11.07-24.07.2015 уақыт аарлығында ауылда болыдм жіне бұл уақыт аралығында меп көптеген нырселерді үйрендім, білмеген ақпараттарымды алдым. Жіен де ең бастысы қаладағы әбдігерден демалдым. 2 апта көзді-ашып жұмғанша өтіп кетті. Және де бұл уақыт ең қызықты өтті. Мен көптеген достармен таныстым, ауылдағы өмірдің қандай болатынын көрдім, ақпараттар алдым. Және де мені ең таңқалдырғаны, кішкентай балдар 5-6 жасар, атқа мініп, шауып жүреді екен. Ола ешқандай қорқынышты да білмейді екен. Және де мен енді әр жазғы демалыста ауылға 1 апта болсын дем алуға баып тұрамын,
ЖОБА
Тақырыбы: 2 апта ауылда Орындаған: Ешентай Жадыра Сынып: 10Е
2015 жыл Кіріспе: Көзді ашып жұмғанша жаз да келіп қалды.Әрине,алғашқы күндері үйде жақсылап демалып,ұйықтадым.Одан соң,көп кідірмей 2 апта ауылда атты жобамды іске асыруға ауылға атттандым. Үйден көлікке отырып,2 сағаттай жол жүрдік.Көлікті әкем жүргізді.Мен еліміздің табиғатына сүйісініп отырып,келіпте қалыппыз. Менің ауылым - Қазығұрт жоталарынан аса бергендегі үлкен,айналасы жасыл шөпке толы өте әдемі жер.Шіркін,көліктен түскен кездегі сезімім ерекше сезілді:таза ауа,кең жерлер,бір-бірінен асқан жоталар мен қырлар,биік-биік терек -ағаштар,құлпырып жайнап тұрған гүлдер көздің жауын алады...
Жоспар:
Негізгі бөлім: 1-күн. Хал-жағдай білісу Әжем мен тағам мені есік алдынан қарсы алды. Әжеме қарап оны қатты сағынғанымды түсіндім.Үйге кіре бере тағамның балалары,яғни нағашыларым қарсы алды.Осылай у шу боп жүргенде жиіншем дастарқан жайып үлгеріпті.Осылайша дастарқан басына отырдық.Жиіншем дастарқанды жайнатып жіберіпті.Дастарқанда қазір ғана піскен,иісі аңқып тұрған бауырсақ,әжемнің өз қолынан жасалған майын айтсаңшы,тары мен талқан,қазы-қарта сілекейіңді шұбыртады.Онымен қоймай әжем маған қымызын ұсынды.Онысы тіптен керемет екен.Шынымды айтсам қаладан гөрі ауыл бірден ұнай кетті.Тамағымызды ішіп болған соң інілерім мен бауға бардық.Бау иісінің өзі бір ерекше.Онда алма,шие,алқоры,алмұрт,шабдалы ағаштарыжайылып өсайтсаңшы.Үлкен-үлкен алмалар,тәттілігі сонша бірден біразын жедім. Осылай ауылдың табиғатына тәнті болып жүргенде түсте болып қапты.Үйге кіріп,демалып алдық.Шамамен 5-терге қарай сыртқа шығып,тапшанда әңгіме айтып отырып, қымыз іштік.Сосын нағашы ініммен қырға шықтық.Ол тай мен жылқыларын үйге қарай айдауда,ал мен болсам оған көмектесуге тырысудамын.Сөйтіп жүріп оларды қораға кіргіздік.Одан соң тананы адырдан әкелді.Інім қолына шыбық ұстап алыпты.Әреңдегенде үйге жетіп,дастарқан басына кешкі асымызды ішуге отырдық.Жиіншем кешкі асқа мен келді деген соң ет асыпты.Дастарқандағы қазы-қарта,жал-жаяны көріп-ақ қарным тойып қалғандай.Тамақтанып алған соң теледидардан әжеммен бірге қосылып отырып үнді телехикаяларын көрдік.Сөйтіп отырып сағатқа қарасақ сағат он бірге таяп қалыпты.Барлығымыз төсегімізді салып,ұйқыға бата кеттік.
2-күн. Математика - ғылымдар патшасы Математика (грек - білім, ғылым) - ақиқат дүниенің сандық қатынастары мен кеңістіктегі пішіндер жайлы ғылым. Математиканың даму тарихы шартты түрде төрт кезеңге бөлінеді. Бірінші кезең математика, білім дағдылардың қолдану, жинақтау дәуірі. Ол ерте кезден басталып, б.з.б. 7 - 6 ғасырларына дейін созылады. Бұл дәуірде математика адамзаттың өмі
|
