Тема 4. Теория познания

Авангардизм – авангардшылдық (франц. Avantgardime – алғы шептегілер)

Қалыптасқан қағидалар мен дәстүрлерден, өмір бірқалыптылығынан алшақтай

Отырып, көркем мәдениетті жаңғыртпақ болған мәдени ағым.

Аполонийлік және Дионийсилік мәдениет-Ф. Ницшенің адамдық болмыстың екі бастауы мен мәдениетті типтерді сипаттауға байланысты енгізген ұғымдары.

Артерикт (лат. Artefactum- жасанды істелген)-табиғилықтан тыс қолдан жасалған нәрсе,мәдениеттің жемісі.

Архетип (грек.arche-бастау,tupos-бейне)-алғашқы үлгі, түп нұсқа.

Әлем картинасы, әлем суреті – тарихи кезеңдерді мәдени типология бойынша бейнелеу үлгілеріне қатысты ұғым.

Виртуалды шындық(лат.virtas –ақиқат-компютерлік техниканың негізінде кеңістіктік- уақыттың континиумды тілектеріне сай өзгертіп, жаңа әлемді, шындықты-қолдан жасалған құрылымдықалыптастыру нәтижесі.

Декаданс (франц.dekadence-түңілу)-ХХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басындағы өмірден түңілу, келешектен үмітсіздікке бой алдыру сарындары, дара тұлғалардың жекеленуі байқалғанын білдіретін, еуропа мәдениетінде тапқан тоқырау құбылысының жалпы атауы.

Депрессия (лат.depressio –көңілсіздік, жабырқаңқылық)- көңіл күйдің қаяулығы, зарығын сарғаюы, әртүрлі ауруларда кездесетін күй немесе психологиялық жағдай.

Маргиналдық;(лат. Marginalis-шет, жиектегі, шекарадағы)- қоғамдағы әр түрлі

Процесстердің нәтижесінде (көшіқон,этномәдени әрекеттестіктер, қоғамдық жүйелердің модернизациялануы және басқа) пайда болатын өзге мәдениет.

Мәтін – бұл жалпы бір тақырып төңірегіндегі біріккен,сабақтастық пен тұтастық,ақпаратты жеткізетін мазмұнды (мәнді) сөйлемдердің тізімі.

Мифология – қоғамдық сананың түрі, қоғамның бастапқы кездегі табиғатын және әлеуметтік шындығын түсіну тәсілі.

Менталитет – тіл (лат.menta – жан құрылымы) - әлем картинасын жасайтын және мәдени дәстүр немесе қауымдастық бірлігін нығайтатын жалпы рухани көңіл – күй,наным – иланым,рух дағдысы, ойдың біртұтас жиынтығы.

Модернизм (фр. Moderme – ең жаңа,қазіргі) – ХІХ ғ-дың соңы ХХ ғ-дың ортасында әдебиет пен өнерде, мәдениетте қалыптасқан философиялық – эстетикалық қозғалыс.

Ойын, ойын теориясы – дәлел – дәйегі нәтижесінде емес, процесстің өзінде болтын, қимыл - әрекет түрі.

Пассионарлық; (құштарлық, сезімдік)-қимыл-әрекетті аңсаған құштарлық, жекелеген адамдар да, топтарда да болуы мүмкін шектен тыс-қуатқа қабілеттілік.

Постмадернизм -дәл мағынасында модернен кейінгі, қазіргі заман дегенді білдіреді.

Постструктурализм - структурализмнің екінші толқыны, структурализмді сынаумен байланысты және оның алдынғы шектеушіліктерінен арылуға бағытталған ағым.

Психоанализ -ХХғ. Мәдениетіне зор әсер ететін австриалық ғалым З.Фрейд қалыптастырған психологиялық ілім.

Синкретизм (гр. Synkretismos - біріктіру)-«жігі ашылмаған», «біте қайнасқан» деген сөз тіркестерінің синонимы болып табылатын бұл ұғым қандайда болмасын құбылыстың жетілмеген, дамымаған,өзара жіктеле қоймаған бастапқы күйін білдіреді.

Стурктурализм - (лат.structura-құрылым, байланыс, рет)-ХХғ. 20-жылынан бастап гуманитарлық білімдер(лингвистика, әдебиеттану тарих этнография және т.б.) саласында, қалыпытасып кележатқан бағыт.

Субмәдениет (лат.sub- төменгі,нем. kultur-мәдениет)-дәлме-дәл аудармад «астынғы мәдениет»,ірімәдени құрылым ішіндегі белгілі бір топтар,бірлестіктер мәдениетті дегенді білдіреді.

 

ФИЛОСОФИЯ

 

 

Учебно-методическое пособие для аспирантов

Института философии РАН

Оглавление

Предисловие

Тема 1. Что такое философия

1. Мировоззрение

2. Обыденное мировоззрение

3. Религиозно-мифологическое мировоззрение

4. Философское мировоззрение

5. Сосуществование типов мировоззрения

6. Философия – теория мировоззрения

7. Философия: мнение или знание?

8. Философские проблемы и области философского исследования

Вопросы

Основная литература

Дополнительная литература

 

Тема 2. Онтология: что есть мир?

1. Субстанция

2. Пространство и время

3. Движение

4. Причина и следствие

5. Необходимость и случайность

Вопросы

Основная литература

Дополнительная литература

Тема 3. Социальная онтология: общество

1. Общество, нация, семья

2. Деятельность. Виды деятельности

3. Собственность

4. Власть и государство

5. Общественный прогресс

Вопросы

Основная литература

Дополнительная литература

 

Тема 4. Теория познания

1. Познавательные способности: чувства и разум

2. Знание

3. Эмпиризм и рационализм

4. Первичные и вторичные качества

5. Агностицизм

6. Истина

Вопросы

Основная литература

Дополнительная литература