Модуль бойынша ОСӨЖ-дың аталуы мен нөмірі.

1-модуль

1.ОСӨЖ тақырыбы:Көне түркілік мұралар мен М.Қашқаридің «Дивани лұғат-ит түрк», Ж.Баласағұнидың «Құтты білік» және «Кодекс Куманикус» т.б. тарихи ескерткіштері

ОСӨЖ мақсаты: Көне түркілік мұралар мен М.Қашқаридің «Дивани лұғат-ит түрк», Ж.Баласағұнидың «Құтты білік» және «Кодекс Куманикус» т.б. тарихи ескерткіштері деректеріне сүйене отырып, қазақ тілінің негізгі лексикалық қоры мен құрамының баю, толығу сипаты мен жаңа сөз жасалуына мән беру.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы:Пікір-сайыс (Зерттеулерді талдау)

Тапсырма сұрақтар:

-Қазақ тіліндегі жалпы түркі тілдеріне тән ортақ лексикалық қабат

- М.Қашқаридің «Дивани лұғат-ит түрк»зерттеулері

- Ж.Баласағұнидың «Құтты білік» және «Кодекс Куманикус» т.б. тарихи ескерткіштері туралы

- Қазақ тілінің негізгі сөздік қоры мен құрамын салыстыру.

Әдебиеттер: 1.Қашқари М. Түбі бір түркі тілі.-А.,1993

2.Айдаров Ғ,Құрышжанов Ә.Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі. А., 1971

3.Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. А.,1988

2.ОСӨЖ тақырыбы Сөздің тарихи жасалу жолы мен жүйесі-номинация теориясы.

ОСӨЖ мақсаты: М. Қашқари, Ж.Баласағұни, А.Иассауи,Қ.Жалаири, Э.Бахадур еңбектеріндегі тұрақты тіркестердің қалыптасу жолының ізі, сипаты.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: Пікір-сайыс

Тапсырма сұрақтар

- Тұрақты сөз тіркестерінің қалыптасу тарихы.

- Тұрақты сөз тіркесі мен еркін сөзө тіркесі туралы.

- М. Қашқари, Ж.Баласағұни еңбектері

- А.Иассауи,Қ.Жалаири, Э.Бахадур тұрақты сөз тіркестері туралы зерттеулері.

Әдебиеттер: 1.Қашқари М. Түбі бір түркі тілі.-А.,1993

3.ОСӨЖ тақырыбы Түркітануда, қазақ тіл білімінде дыбыстардың зерттелу тарихы.

ОСӨЖ мақсаты:Өзбек тілі дыбыстық жүйесінің негізгі ерекшеліктері.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: Кітаппен жұмыс

Тапсырма сұрақтар

-Дыбыс, әріп, фонема.

-Фонеманың мәні мен тарихи жіктелуі.

-Аллафондардың тарихи дамуы мен фонемалық түрге дейін даму сатысы.

-Силлабофонемалық туралы ұғым. Дыбыстардың артикуляциялық сипаты.

-Дауысты, дауыссыз фонемаларды топтастырудың тарихи принциптері.

4. ОСӨЖ тақырыбы: Сингорманизм заңы. Буындар мен дыбыстардың үндесуі туралы түсінік.

ОСӨЖ мақсаты:Үндестік тілдің ішкі даму заңдылығынан туындауы.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: интернетпен жұмыс

Тапсырма сұрақтар

-Сингорманизм түрлері, зерттелуі.

-Көне түркі тіліндегі үндестік заңының деңгейі қандай?

- Ерін үндестігі мен тіл үндестігі.

-Өзбек тіліндегі буын үндестігі мен мағына жасаушылық қызметі.

- Ықпалдың түрлері, тарихи себебі.

-Фузиядағы дыбыстардың бір-біріне ықпалы, үндесуі.

- Аккомодация құбылысының тарихи сипаты.

5. ОСӨЖ тақырыбы: Буын. Буынның жасалуы, дыбыстық құрамы, өзгеру жүйесі.

ОСӨЖ мақсаты:Ежелгі бір буынды тұлғалардың сипаты туралы ғылыми пікірлер.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: кітаппен жұмыс

Тапсырма сұрақтар

-Буын дегеніміз не.

-Буынның түрлерін ата.

-Көне түркі тілдеріндегі буын туралы зерттеулер.

-Ежелгі бір буынды тұлғалардың сипаты туралы ғылыми пікірлер.

-Қазақ тіліндегі буын туралы ой-пікірлер.

6.ОСӨЖ тақырыбы:Тарихи сөзжасамның зерттеу нысаны, мақсаты мен міндеті, сөздік құрамды дамытудағы маңызы мен ролі.

ОСӨЖ мақсаты:Сөзжасамның негізгі заңдылықтары. Сөзжасамның түркі тіл біліміндегі және өзбек тіл біліміндегі зерттелуі жайы.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы:реферат

Тапсырма сұрақтар

-Тарихи сөзжасамның негізгі ұғымдары, әдістері.

-Туынды сөздің жасалуы.

- Туынды сөз мағынасының қалыптасуындағы уәждеме мәселесі.

-Атау теориясы туралы. Сөзжасамдық ұя мен сөзжасамдық мағына.

-Этимон түбірлер – сөзжасамдық тұлға.

-Сөзжасамдық макро және микросемалар.

-Сөзжасамдық мағынаның дамуындағы көп мағыналық пен синонимияның, антонимияның өзіндік ролі.

Түбір мен негіз сөздер.

- Түбірдің архисемасы, түбірлес сөздер мағынасындағы ортақ сема, өзек сема, негізгі сема, арнайы сема.

-Атау мағынасы, семалық дәрежесі.

-Туынды сөздегі номинативтік белгі.

7. ОСӨЖ тақырыбы: Тарихи морфологияның зерттеу нысаны, мақсаты, мәні

ОСӨЖ мақсаты:Зерттеу тарихы.. Лексикалық мағына мен грамматикалық мағынаның тарихи қарым-қатынасы, даму сипаты, өзбек тілінің грамматикалық құрылымы, дамуы.

Тапсырма сұрақтар

-Тіл дамуындағы заңдылықтардың, сөздің морфологиялық құрамына тигізетін әсері.

-Түркітанудағы зерттелуі.

- Түркі түбірлерінің феномендік қасиеті

-.Морфемалар.Қосымша морфемалардың пайда болу жолдары, мағыналық сипаты, грамматикалануы.

-Көне түркі жазба ескерткіштеріндегі морфемалар, олардың түрлеріЗерттеу тарихы.

-. Лексикалық мағына мен грамматикалық мағынаның тарихи қарым-қатынасы, даму сипаты,қазақ тілінің грамматикалық құрылымы, дамуы.

-Тіл дамуындағы заңдылықтардың, сөздің морфологиялық құрамына тигізетін әсері.

- Көне түркі жазба ескерткіштеріндегі морфемалар, олардың түрлері

2-модуль

8.ОСӨЖ тақырыбы: Көне түркі жазба ескерткіштеріндегі бір буынды түбірлердің мағыналық, тұлғалық сипаты.

ОСӨЖ мақсаты: Қазіргі өзбек тілінің деректерімен салыстырғандағы ерекшеліктері,бірлігі,дамуы.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: әңгіме

Тапсырма сұрақтар

-Көне мұралардағы негіздердің номинативтілігі.

-М.Қашқари еңбегіндегі бір буынды түбірлердің мағыналық дамуы.

-Қазіргі қазақ тілідегі бір буынды түбірлермен салыстыру.

-Бір буынды түбір дегеніміз не, мысал келтір.

-өзбек тіл біліміндегі зерттеулер туралы

9. ОСӨЖ тақырыбы: Зат есімнің грамматикалық категориялары.

ОСӨЖ мақсаты:Септік, көптік,тәуелдік,жіктік жалғау. Олардың зерттелуі мен даму тарихы.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: Кітаппен жұмыс

Тапсырма сұрақтар

-Қазақ тіліндегі жалғаудың түрлері.

-Көне түркі тілдеріндегі септік жалғауының зерттелуі

-Көне тіркі тілдерінде көптік, септік жалғауары туралы.

- Көне түркі тілінде тәуелдік жалғаудың қалыптасу тарихы.

-Жалғаулардың тарихы туралы жаңа ғылыми көзқарастар.

-Қазіргі қазақ тілімен салыстыру.

10.ОСӨЖ тақырыбы Сын есімнің зерттелу тарихы.

ОСӨЖ мақсаты:М.Қашқари сын есім туралы.Сын есімнің құрамы,қалыптасу жолы,дамуы.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: дөңгелек үстел

Тапсырма сұрақтар

-Қазақтілінде сын есімнің зерттелуі.

-Қанша шырай бар?

-Шырай түрлері,шырай туралы ғылыми пікірлер.

-Қазіргі қазақ тілімен салыстыру.Қазақ тіліндегі шырайлардың жасалу жолдары

-Көне түркі тілдерінде шырайлардың қалыптасу тарихы.

11. ОСӨЖ тақырыбы:Етістіктің дербес грамматикалық топ ретінде жіктелу тарихы.

ОСӨЖ мақсаты:Түбір етістіктің тұлғалық және мағыналық дамуы.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: пікір-сайыс

Тапсырма сұрақтар

-Зат есім мен етістіктің гегетикалық тектестігі.

-Көне түркі тілдеріндегі етістік жүйесі мен ерекшелігі.

-М.Қашқари еңбегіндегі бір буынды түбірлер мен негіздердің көрінісі, грамматикалық құрылымы.

-Қазіргі қазақ тілімен салыстыру.

-Күрделі етістікдегеніміз не, мысал келтір.

-.Салт және сабақты етістіктер.

-Орхон-Енисей жазбаларындағы болымды-болымсыздық мағынаның көрінісі.

-Етістіктің грамматикалық және функциялық категориялары.

-Қимыл есім тұлғаларының даму жүйесі.

-Есімше және көсемше тарихы.Рай тұлғаларының тарихы.

-Шақ тұлғаларының тарихы.

-Етіс тұлғаларының грамматикалық және мағыналық құрылысы.

-М.Қашқаридің етіс туралы зерттеуі.

12.ОСӨЖ тақырыбы: Үстеу – негізгі белгілері,сипаты,ерекшелігі.

ОСӨЖ мақсатыҮстеудің сөз табы ретіндегі қалыптасу жолын түсіндіру.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: әңгіме

Тапсырма сұрақтар

-Үстеу – екіншілік атау.

-Негізгі үстеу мен туынды үстеу.

-Үстеудің арғы негізі туралы ғылыми пікірлер

-Қазақ тілі мен көне түркі тілдеріндегі зерттеуші ғалымдардың ой-пікірлері.

Үстеудің синтаксистік қызметі.

13.ОСӨЖ тақырыбы: Тарихи синтаксис зерттеу нысаны.Синтаксистік тұлғалардың дамуы, түрлері.

ОСӨЖ мақсаты:Қазақ тілі синтаксистік жүйесінің басқа түркі тілі синтаксистік жүйесімен ұқсастығы, айырмашылығы туралы.

Тапсырма сұрақтар

-Синтаксистің зерттеу обьектісі.

- Синтаксистік жүйені айқындаудағы негізгі принциптер.

-Түркітанудағы және қазақ тіл білміндегі тарихи синтаксистің зерттелуі.

-Сөз тіркесі, ондағы өзгерістер.

-Орхон-Енисей жазбаларындағы сөз тіркесінің құрылымдық, мағыналық сипаты.

- Сөз тіркесінің даму

-Есім, етістік сөз тіркесінің дамуы.

-Сөздердің байланысу формалары.

Көне түркі тілдеріндегі сөздердің байланысу формаларының зерттелуі.

14. ОСӨЖ тақырыбы: Жай сөйлемнің дамуы.

ОСӨЖ мақсаты:Тілдік элементтердің номинативтік, коммуникативтік қызметтердің сараланбаған көне көздері, атаулы сөйлемнің көнелік сипаты туралы түсінік беру.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: интернетпен жұмыс

Тапсырма сұрақтар

-Қазақ тіліндегі жай сөйлемнің зерттелуі.

-Жай сөйлемнің мағыналық түрлері.

-Жай сөйлем құрылысына қарай бөлінуі

-Көне түркі тілдерінде жай сөйлемнің зерттелу тарихы.

-Есімді сөйлемдер,олардағы бастауыш пен баяндауышты байланыстыратын көмекші етістіктің болуы не болмауы туралы пікірлер.

-Баяндауыш сөйлемнің негізгі тұтқасы.

-Есімді, етістікті жай сөйлемдердің дамуы.

-Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі.

-Көне түркі ескерткіштеріндегі сөздердің орын тәртібі

-.Көне қазақ тіліндегі сөйлем құрылымының сипаты,сөйлемнің жинақтылығы,қарапайымдылығы.

-18-19ғғ жазба нұсқаларындағы сөйлемнің сипаты.

15. ОСӨЖ тақырыбы Құрмалас сөйлемнің грамматикалық және семантикалық сипаты.

ОСӨЖ мақсаты:Көне түркі жазба мұралары тіліндегі құрмалас сөйлемнің көрінісі.

ОСӨЖ-ты өткізу формасы: пікір-сайыс

Тапсырма сұрақтар

- Құрмалас сөйлемнің зерттелу тарихы.

-Құрмалас сөйлем жүйесіндегі предикативтілік.

- Құрмалас сөйлемнің пайда болу,қалыптасу тарихы туралы пікірлер.

-Сөйлемді құрастырушы грамматикалық тәсілдердің қалыптасуы, сөйлем жүйесінін дамытудағы рөлі.

-Құрмалас сөйлем түрлері,дамуы.

-Құрмалас сөйлем дамуындағы жазба әдеби тілдің рөлі.

-Сабақтас құрмалас сөйлемдер.

-Салалас құрмалас сөйлемдер.

3.4. курстық жұмыстардың тапсырмалары және варианттары.

 

Оқу жоспарында көрсетілмеген.