Дәлелденген жағдайКелесі мәліметтердің біреуі болған кезде қойылады: - вирусты бөліп алу; - «оң» нәтижелі ПТР; - ИФА әдісімен IgM немесе IgG класына жататын антиделерді анықтау; - патологоанатомиялық материалдан вирус антигенін иммуногистохимиялық әдісімен анықтау. Емдеуі. Науқасты жеке бокста оқшалау керек. Науқастан зерттеуге қанды вакутейнер арқылы алу керек. Медициналық қызметкерлер көзілдірік, перчатки, маска, халат киіп жұмыс істеу тиісті. Этиотропты емі толық зерттелмеген. Вирусқа қарсы рибавирин тиімді болуы мүмкін. Иммунды сарысу немесе гипериммунды иммуноглобулин жақсы әсер көрсетеді. Патогенетикалық емін интоксикациямен, геморрагиялық синдроммен күресу барысында жүргізіледі. Шокпен кұресу мақсатымен глюкокортикостероидатр енгізіледі. Алдын алу шаралары. ҚГҚ ошақтарында дератизация, дезинфекция шаралары, кенелердің шағуынан сақтау жұмыстары жүргізіледі. Медицина мекемелерінде гемоконтакты жолдың алдын алу шараларын жүзеге асыру керек. Эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша вакцинация жүргізіледі, арнайы глобулин тағайындалады.
ОМБЫЛЫҚ ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ ҚЫЗБА (ОГҚ) Анықтамасы. Омбылық геморрагиялық қызба – интоксикация, қызба, геморрагиялық синдромдармен сипатталатын трансмиссивті, табиғи–ошақты, жедел вирусты ауру. Аурудың клиникалық көріністері Қырымдық геморрагиялық қызбаға ұқсайды, бірақ ағымы қатерсіз болады, жиі тыныс алу жүйесі зақымдалады. Тақырыптың өзектілігі. ОГҚ Ресейде (Новосибирск, Омск, Тюмень, Курган, Орынбор облыстарында) және Сол түстік Қазақстан облычтарында таралған. Тарихи мәліметтер. Омбылық геморрагиялық қызба алғаш рет 1945-48 ж. Омбы және Новосибирск облыстарында пайда болған. 1958 жылдан бастап, инфекция көзі санының қысқаруына байланысты сирек кездеседі. Омбылық геморрагиялық қызбатаралуы шектелген сирек инфекцияларға жатады. Этиологиясы. ОГҚ қоздырғышы флавовирус түріне, тогавирустар туыстастығына жатады, арбовирус, кенелік энцефалит вирусының антигендік қасиеттеріне ұқсас. Ақ тышқандарда пассаж жасағанда жеңіл адаптацияланады, маймыл, теңіз шошқасы, мысықтар үшін патогенді, жоғары троптылығымен ерекшеленеді, тышқандар мен маймылдардың миына енгізгенде менингоэнцефалит тудырады. Эпидемиологиясы. ОГҚ – табиғи–ошақты зооноз. Аурудың көзі және резервуары – ондатра, су егеу құйрықтары, басқа кеміргіштер. Аурудың тасымалдаушылары – Dermacenter marginatus, Dermacenter pictus, гамаз кенелері, ьүргелер. Кененің личинкалары мен нимфасы кеміргіштер, құстарда тіршілік етеді, ересек кенелер адамдар мен жануарларға шабуыл жасайды. Адамға ауру котактілі кеміргіштермен жанасқанда, трансмиссивті кенелер шаққанда, ауа-шаң зертханалардың ішінде жұғуы мүмкін. Аурудың өршуі көктем-жаз айларында болады, кенелердің активті кезеңімен сәйкес келеді. Кенелер ұрпағына вирусты трансовариалді беруге қабілетті. Негізінен ауылшаруашылық және ормандала аймақтарының тұрғындары ауырады. Аурудан соң тұрақты иммунитет қалыптасады, қайталап ауыру байқалмайды. Патогенез және патологиялық анатомиясы. Организмге енген вирус қан арқылы таралып, бірінші тамыр капиллярларының эндотелийін, жүйке жүйесін, бүйрек үсті бездерін зақымдайды. Капилляротоксикоз дамиды. Капиллярлар өткізгіштігінің жоғарылауы әсерінен вирустың әр түрлі тіндер мен ағзаларға, сүйек кемігіне өтуі жеңілдейді. Әр түрлі ағзалар мен жүйелерде қабынулық токсикалық өзгерістер дамиды. Патанатомиялық зерттеу кезінде ағзалардың қанға толу, қан құйылулар, барлық ағзалардың дәнекер тіндерінде, эндокриндік бездерде, вегетативтік түйіндерде, бүйрек үсті бездерінде, ОЖЖ-де серозды геморрагиялық бөртпелер анықталады. Бауыр, бүйрек, миокардта дегенеративті өзгерістер, ісінуі байқалады. Сүйек кемігі мен көк бауырда лимфабластылық және ретикулярлы элементтердің гиперплазиясы байқалады. Клиникасы. Инкубациялық кезең 2-10 күнге созылады. Ауру жиі жедел басталады: қалтырау, дене қызуының 39-40ºС –қа жоғарылауы, қатты бас ауыру, бүкіл денесінің ауыруы анықталады. Мойыны мен беті гиперемияланған, склера және конъюнктива тамырларының айқын инъекциясы, анқаның қызаруы, кейде энантема байқалады. Аурудың 3-4ші күні геморрагиялық синдром дамиды: теріде петехиальды экзантема, кейбір аймақтарда көпшілік теріастылық қан құйылулар болады. Бөртпелермен бірге иектің қанталауы, мұрын, өкпе, асқазан, ішек және жатырлық қан кетулер болады. Бірақ экзантема да, қан кетулер де ОГҚ-да ҚГҚ-дай жиі емес, тек 20-25% науқаста кездеседі. Әдетте қан кетулер науқас өміріне қауіпті емес. Геморрагиялық синдром фонында перифериялық лимфа түйіндерінің жайылмалы ұлғаюы болады. Пульс баяу, АҚ төмендейді, өкпеде бронхит белгілері, кей науқастарда физикалық көріністері әлсіз (қақырық пен жөтел болмайды) пневмония белгілері анықталады. ОГҚ кезінде ҚГҚ-на қарағанда жүйке жүйесі жағынан өзгерістер басым болады, әсіресе менингоэнцефалит көріністері. Перифериялық қанда аз мөлшердегі анемия, лейкопения, анэозинофилия, тромбоцитопения байқалады. Қызба кезеңі 4-5 күннен 12 күнге дейін созылады. Дене қызуы қалыптасумен, науқастың жағдайы жақсарады, геморрагиялық көріністер, жүйке жүйесінде, өкпедегі өзгерістер жойылады, тәбеті қалыпына келеді. Сауығу баяу жүреді. Кейде 5-20 күннен соң қызбаның 2-ші толқыны пайда болып, ауру 3-7 күнге созылып, әлсіз жалпы токсикалық көріністермен жүреді. Нейтрофилді лейкоцитоз болуы мүмкін. Диагностикасы мен емі геморрагиялық қызбалардың диагностикасы мен емінің жалпы принциптеріне негізделеді. Болжамы жағымды, өлім-жітімділігі 0,5-3% аралығында. Алдын алу шаралары. ҚГҚ кезіндегідей шаралар қолданылады. Вакцина да қолданылады.
|
