ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ

а) сацыялінгвістыка;

б) псіхалінгвістыка;

в) этналінгвістыка;

г) нейралінгвістыка.

 

10. Асаблівасці функцыянавання мовы ў грамадстве, уздзеянне грамадства на мову і мовы на грамадства вывучае:

а) сацыялінгвістыка;

б) псіхалінгвістыка;

в) этналінгвістыка;

г) нейралінгвістыка.

 

 

Блок 2. Раздзелы мовазнаўства.

 

1. Фанетыка – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) гукавы лад мовы;

б) слоўнікавы склад мовы;

в) сродкі перадачы вуснага маўлення на пісьме;

г) правілы напісання слоў.

 

2. Арфаэпія – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) гукавы лад мовы;

б) правілы напісання слоў;

в) сродкі перадачы вуснага маўлення на пісьме;

г) нарматыўнае літаратурнае вымаўленне слоў.

 

3. Марфеміка – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) гукавы лад мовы;

б) значымыя часткі слова (марфемы);

в) лексіка-граматычныя класы слоў (часціны мовы);

г) правілы напісання слоў.

 

4. Словаўтварэнне – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) значымыя часткі слова (марфемы);

б) слоўнікавы склад мовы;

в) спосабы і сродкі ўтварэння новых слоў;

г) правілы напісання слоў.

 

5. Лексікалогія – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) лексічнае значэнне слоў;

б) слоўнікавы склад мовы;

в) спосабы і сродкі ўтварэння новых слоў;

г) правілы напісання слоў.

 

6. Фразеалогія – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) устойлівыя адзінкі мовы;

б) слоўнікавы склад мовы;

в) прыказкі і прымаўкі;

г) тыпы фразеалагізмаў.

 

7. Марфалогія – гэта раздзел граматыкі, які вывучае:

а) значымыя часткі слова (марфемы);

б) слоўнікавы склад мовы;

в) лексіка-граматычныя класы слоў (часціны мовы);

г) правілы напісання слоў.

 

8. Сінтаксіс – гэта раздзел граматыкі, які вывучае:

а) тыпы сказаў;

б) правілы пабудовы сказаў;

в) знакі прыпынку;

г) словазлучэнні, сказы і тэкст.

 

9. Графіка – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) алфавіт;

б) пісьмовыя знакі для перадачы вуснага маўлення;

в) знакі прыпынку;

г) правілы напісання слоў.

 

10. Арфаграфія – гэта раздзел мовазнаўства, які вывучае:

а) правілы напісання слоў;

б) слоўнікавы склад мовы;

в) нарматыўнае літаратурнае вымаўленне слоў;

г) алфавіт.

 

 

Блок 3. Агульныя пытанні мовазнаўства.

 

1. Адзначце правільнае сцвярджэнне адносна сутнасці мовы:

а) мова перадаецца ў спадчыну;

б) мова – гэта індывідуальная з’ява;

в) мова ўзнікае і існуе толькі ў грамадстве;

г) мова – гэта жывы арганізм, які нараджаецца, развіваецца, старэе і памірае.

 

2. У сучасным мовазнаўства мова і мысленне разглядаюцца як:

а) тоесныя з’явы;

б) непарыўна звязаныя, але розныя з’явы;

в) не звязаныя паміж сабой факты;

г) форма і змест.

 

3. Вербальнае мысленне ажыццяўляецца з дапамогай:

а) жэстаў;

б) малюнкаў;

в) мовы;

г) мімікі.

 

4. Невербальнае мысленне ўласціва:

а) толькі чалавеку;

б) толькі жывёлам;

в) і чалавеку, і жывёлам;

г) некаторым жывёлам.

 

5. Размежаваць мову і маўленне прапанаваў:

а) Ф. дэ Сасюр;

б) Ж. Адамар;

в) В. фон Гумбальт;

г) А. Шляйхер.

 

6. Адзначце правільнае выказванне:

а) мова – неўнармаваная з’ява, маўленне – унармаваная з’ява;

б) мова залежыць ад сітуацыі зносінаў, маўленне не залежыць ад сітуацыі зносінаў;

в) мова – індывідуальная з’ява, маўленне – сацыяльная з’ява;

г) мова – патэнцыяльная з’ява, маўленне – актуальная з’ява.

 

7. Навука, якая вывучае знакі, называецца:

а) лінгвістыка;

б) семіётыка;

в) матэматыка;

г) семантыка.

 

8. Заснавальнікам семіётыкi з’яўляецца:

а) Ф. дэ Сасюр;

б) Л.У. Шчэрба;

в) Ч. Пірс;

г) Ш. Балі.

 

9. Навука, якая вывучае моўныя знакі, называецца:

а) лінгвістыка;

б) семіётыка;

в) лінгвасеміётыка;

г) семантыка.

 

10. Які моўны знак не мае плану зместу?

а) фанема;

б) слова;

в) сказ;

г) марфема.

 

 

Блок 4. Развіццё і функцыянаванне мовы.

 

1. Працэс распадзення мовы на асобныя дыялекты называецца:

а) тыпалогія;

б) канвергенцыя;

в) дывергенцыя;

г) дэградацыя.

 

2. Працэс збліжэння моў называецца:

а) тыпалогія;

б) канвергенцыя;

в) дывергенцыя;

г) дэградацыя.

 

3. Адзначце правільную гістарычную паслядоўнасць развіцця мовы:

а) мова племені, мова роду, мова народнасці, мова нацыі;

б) мова роду, мова племені, мова нацыі, мова народнасці;

в) мова роду, мова народнасці, мова племені, мова нацыі;

г) мова роду, мова племені, мова народнасці, мова нацыі.

 

4. Унармаваная, апрацаваная, поліфункцыянальная, стылістычна разгалінаваная форма нацыянальнай мовы, абавязковая для ўсіх носьбітаў мовы, называецца:

а) літаратурная мова;

б) дыялект;

в) пісьмовая мова;

г) вусная мова.

 

5. Форма нацыянальнай мовы, што выкарыстоўваецца людзьмі, якія жывуць на адной тэрыторыі, пераважна ў побытавых зносінах, называецца:

а) літаратурная мова;

б) дыялект;

в) пісьмовая мова;

г) вусная мова.

 

 

6. Нацыянальная мова існуе ў дзвюх формах:

а) літаратурная мова і дыялект;

б) вусная і пісьмовая мова;

в) кніжная і гутарковая мова;

г) сучасная і старажытная мова.

 

7. Адзначце прымету, не ўласцівую літаратурнай мове:

а) абавязковасць для ўсіх носьбітаў мовы;

б) унарманавасць;

в) вусная форма рэалізацыі;

г) стылістычная разгалінаванасць.

 

8. Адзначце прымету, не ўласцівую літаратурнай мове:

а) сацыяльная значымасць;

б) адсутнасць нормаў;

в) вусная і пісьмова формы рэалізацыі;

г) поліфункцыянальнасць.

 

9. Адзначце прымету, не ўласцівую дыялектнай мове:

а) вусная форма рэалізацыі;

б) наяўнасць нормаў;

в) абслугоўвае побытавыя зносіны;

г) тэндэнцыя да разбурэння.

 

10. Адзначце прымету, не ўласцівую дыялектнай мове:

а) вусная форма рэалізацыі;

б) адсутнасць нормаў;

в) абслугоўвае ўсе сферы жыцця чалавека;

г) тэндэнцыя да разбурэння.

 

 

Блок 5. Функцыі мовы.

 

1. Сутнасць камунікатыўнай функцыі мовы заключаецца ў тым, што:

а) мова – гэта найважнейшы сродак перадачы інфармацыі;

б) мова – гэта сродак аб’яднання людзей у нацыю;

в) мова – гэта сродак выражэння эмоцый;

г) мова – гэта сродак выражэння волі чалавека.

 

2. Мова – гэта сродак пазнання рэчаіснасці. Такая функцыя мовы называецца:

а) апеляцыйная;

б) кагнітыўная;

в) эматыўная;

г) метамоўная.

 

3. Мова – гэта сродак тлумачэння незразумелых слоў і выразаў, тэрмінаў і паняццяў. Такая функцыя мовы называецца:

а) апеляцыйная;

б) магічная;

в) эматыўная;

г) метамоўная.

 

4. Мова – гэта сродак наладжвання кантакту паміж людзьмі. Такая функцыя мовы называецца:

а) апеляцыйная;

б) фатычная;

в) экспрэсіўная;

г) метамоўная.

 

5. Мова – гэта сродак выражэння эмоцый. Такая функцыя мовы называецца:

а) экспрэсіўная;

б) эматыўная;

в) эстэтычная;

г) метамоўная.

 

6. Мова – гэта сродак выражэння просьбаў, загадаў, пажаданняў. Такая функцыя мовы называецца:

а) валюнтатыўная;

б) кагнітыўная;

в) эматыўная;

г) акумулятыўная.

 

7. Мова – гэта сродак аб’яднання людзей у грамадства (народ, нацыю). Такая функцыя мовы называецца:

а) апеляцыйная;

б) кагнітыўная;

в) інтэграцыйная;

г) валюнтатыўная.

 

8. Мова – гэта сродак назапашвання і захавання вопыту, ведаў, традыцый, культурных здабыткаў. Такая функцыя мовы называецца:

а) апеляцыйная;

б) кагнітыўная;

в) фатычная;

г) акумулятыўная.

 

9. Мова – гэта сродак уздзеяння на іншых. Такая функцыя мовы называецца:

а) магічная;

б) апеляцыйная;

в) эматыўная;

г) метамоўная.

 

10. Мова – гэта сродак звяртання да слухача з мэтай атрымання інфармацыі. Такая функцыя мовы называецца:

а) апеляцыйная;

б) кагнітыўная;

в) эматыўная;

г) фатычная.

 

 

Блок 6. Фанетыка.

 

1. Гукавы лад мовы (гукі, націск, інтанацыю) вывучае:

а) фанетыка;

б) арфаэпія;

в) лексікалогія;

г) арфаграфія.

 

2. Адзначце правільны варыянт адказу:

а) гук – гэта значэнне літары;

б) гук – гэта элементарная фанетычная адзінка, якая ўтвараецца органамі маўлення;

в) гук – гэта структурная адзінка слова;

г) гук – гэта мінімальная значымая частка слова.

 

3. Якая прымета гука не з’яўляецца акустычнай?

а) сіла;

б) вышыня;

в) працягласць;

г) месца ўтварэння.

 

4. Якая прымета гука не з’яўляецца артыкуляцыйнай?

а) месца ўтварэння;

б) спосаб утварэння;

в) працягласць;

г) лабіялізаванасць.

 

5. Вакалізм – гэта:

а) сістэма галосных і зычных гукаў;

б) сістэма зычных гукаў;

в) сістэма галосных гукаў;

г) сукупнасць гукаў канкрэтнага слова.

 

6. Кансанантызм – гэта:

а) сістэма галосных гукаў;

б) сістэма зычных гукаў;

в) сістэма галосных і зычных гукаў;

г) сукупнасць гукаў канкрэтнага слова.

 

7. Адзначце варыянт адказу, у якім пералічаны актыўныя органы маўлення:

а) язык, губы, галасавыя звязкі, ніжняя сківіца;

б) язык, губы, зубы, верхняя сківіца;

в) язык, зубы, альвеолы, галасавыя звязкі;

г) губы, верхняя сківіца, ніжняя сківіца, зубы.

 

8. Адзначце варыянт адказу, у якім пералічаны пасіўныя органы маўлення:

а) язык, губы, галасавыя звязкі, ніжняя сківіца;

б) язык, альвеолы, зубы, верхняя сківіца;

в) зубы, альвеолы, галасавыя звязкі, цвёрдае паднябенне;

г) зубы, альвеолы, цвёрдае паднябенне, верхняя сківіца.

 

9. Адзначце правільную паслядоўнасць фанетычнага падзелу маўленчай плыні:

а) фанатэкст, фраза, сінтагма, склад, фанетычнае слова, гук;

б) фанатэкст, фраза, сінтагма, фанетычнае слова, склад, гук;

в) тэкст, сказ, словазлучэнне, слова;

г) сказ, словазлучэнне, слова, марфема, літара.

 

10. Да прасадычных адзінак мовы адносіцца:

а) гук і склад;

б) слова і сказ;

в) націск і інтанацыя;

г) паўза і тэмбр голасу.

 

 

Блок 7. Узаемадзеянне гукаў у маўленчай плыні.

 

1. Гукавыя змены, абумоўленыя становішчам гука ў слове, называюцца:

а) гістарычныя;

б) камбінаторныя;

в) пазіцыйныя;

г) жывыя.

 

2. Гукавыя змены, абумоўленыя ўзаемадзеяннем гукаў у маўленчай плыні, называюцца:

а) камбінаторныя;

б) пазіцыйныя;

в) гістарычныя;

г) жывыя.

 

3. Гукавыя змены, якія ўзніклі на пэўным этапе развіцця мовы і якія нельга растлумачыць з пазіцыі сучаснай мовы, называюцца:

а) камбінаторныя;

б) пазіцыйныя;

в) гістарычныя;

г) жывыя.

 

4. Рэдукцыя – гэта:

а) чаргаванне звонкіх зычных з парнымі глухімі на канцы слова;

б) змена гучання гука ў ненаціскным становішчы;

в) частковае прыстасаванне артыкуляцыі галосных да зычных ці зычных да галосных;

г) узнікненне гука ў пачатку слова.

 

5. Пратэза – гэта:

а) чаргаванне звонкіх зычных з парнымі глухімі на канцы слова;

б) змена гучання гука ў ненаціскным становішчы;

в) частковае прыстасаванне артыкуляцыі галосных да зычных ці зычных да галосных;

г) узнікненне гука ў пачатку слова.

 

6. Асіміляцыя – гэта:

а) перастаноўка сумежных гукаў або складоў у слове;

б) змена гучання гука ў ненаціскным становішчы;

в) прыпадабненне аднатыпных гукаў (зычных да зычных або галосных да галосных);

г) распадабненне аднолькавых або падобных гукаў.

 

7. Дысіміляцыя – гэта:

а) перастаноўка сумежных гукаў або складоў у слове;

б) змена гучання гука ў ненаціскным становішчы;

в) прыпадабненне аднатыпных гукаў (зычных да зычных або галосных да галосных);

г) распадабненне аднолькавых або падобных гукаў.

 

8. Дыярэза – гэта:

а) перастаноўка сумежных гукаў або складоў у слове;

б) выпадзенне гука ў спалучэнні гукаў у сярэдзіне слова;

в) узнікненне гука ў сярэдзіне слова;

г) узнікненне гука ў пачатку слова.

 

9. Эпентэза – гэта:

а) перастаноўка сумежных гукаў або складоў у слове;

б) узнікненне гука ў сярэдзіне слова;

в) выпадзенне гука ў спалучэнні гукаў у сярэдзіне слова;

г) узнікненне гука ў пачатку слова.

 

10. Метатэза – гэта:

а) перастаноўка сумежных гукаў або складоў у слове;

б) выпадзенне гука ў спалучэнні гукаў у сярэдзіне слова;

в) узнікненне гука ў сярэдзіне слова;

г) узнікненне гука ў пачатку слова.

 

Блок 8. Фаналогія.

 

1. Мінімальная фанетычная адзінка, якая служыць для ўтварэння, распазнання і адрознення значымых адзінак мовы, называецца:

а) фанема;

б) гук;

в) літара;

г) марфема.

 

2. Якая прымета не ўласціва фанеме?

а) з’яўляецца моўнай адзінкай;

б) з’яўляецца індывідуальнай адзінкай;

в) з’яўляецца сацыяльнай адзінкай;

г) з’яўляецца абстрактнай адзінкай.

 

3. Прыметы, паводле якіх фанемы адрозніваюцца паміж сабой, называюцца:

а) моўныя;

б) маўленчыя;

в) інтэгральныя;

г) дыферэнцыйныя.

 

4. Прыметы, якія з’яўляюцца агульнымі для некалькіх фанем, называюцца:

а) моўныя;

б) маўленчыя;

в) інтэгральныя;

г) дыферэнцыйныя.

 

5. Гукавая рэалізацыя адной фанемы, якая супадае з гукавой рэалізацыяй іншай фанемы, называецца:

а) варыянт фанемы;

б) варыяцыя фанемы;

в) аснощны алафон фанемы;

г) гіперфанема.

 

6. Гукавая рэалізацыя фанемы, якая неістотна адрозніваецца ад асноўнага алафона гэтай фанемы, называецца:

а) варыянт фанемы;

б) варыяцыя фанемы;

в) асноўны алафон фанемы;

г) гіперфанема.

 

7. Страта фанемай сэнсаадрознівальнай функцыі называецца:

а) архіфанема;

б) гіперфанема;

в) нейтралізацыя фанемы;

г) дыстрыбуцыя фанемы.

 

8. Асноўная гукавая рэалізацыя фанемы называецца:

а) архіфанема;

б) гіперфанема;

в) асноўны алафон;

г) варыянт фанемы.

 

9. Галосная фанема, алафон якой не ўжываецца ў моцнай пазіцыі, называецца:

а) варыянт фанемы;

б) варыяцыя фанемы;

в) архіфанема;

г) гіперфанема.

 

10. Тэарэтычныя асновы вучэння пра фанему распрацаваў:

а) В.У. Вінаградаў;

б) А.А. Патабня;

в) П.Ф. Фартунатаў;

г) І.А. Бадуэн дэ Куртэнэ.

 

 

Блок 9. Марфеміка.

 

1. Мінімальная значымая частка слова называецца:

а) фанема;

б) марфема;

в) лексема;

г) грамема.

 

2. Тэрмін марфема ў навуковы ўжытак увёў:

а) І.А. Бадуэн дэ Куртэнэ;

б) А.А. Патабня;

в) П.П. Шуба;

г) В.У. Вінаградаў.

 

3. Маўленчая адзінка, у якой рэалізуецца марфема, называецца:

а) гук;

б) лекс;

в) склад;

г) морф.

 

4. Марфема, у якой заключаецца лексічнае значэнне слова, называецца:

а) суфікс;

б) прыстаўка;

в) корань;

г) канчатак.

 

5. Адзначце марфему, у якой выражае толькі граматычнае значэнне:

а) суфікс;

б) прыстаўка;

в) постфікс;

г) канчатак.

 

6. Афіксы, якія выкарыстоўваюцца для ўтварэння новых слоў, называюцца:

а) словаўтваральныя;

б) формаўтваральныя;

в) матэрыяльна выражаныя;

г) матэрыяльна не выражаныя.

 

7. Афіксы, якія выкарыстоўваюцца для ўтварэння граматычных форм аднаго і таго ж слова, называюцца:

а) словаўтваральныя;

б) формаўтваральныя;

в) матэрыяльна выражаныя;

г) матэрыяльна не выражаныя.

 

8. Змена ў марфемнай будове слова, у выніку якой вытворнае слова становіцца невытворным, называецца:

а) спрашчэнне;

б) перараскладанне;

в) ускладненне;

г) дэкарэляцыя.

 

9. Змена ў марфемнай будове слова, у выніку якой невытворнае слова становіцца вытворным, называецца:

а) спрашчэнне;

б) перараскладанне;

в) ускладненне;

г) дэкарэляцыя.

 

10. Змена ў марфемнай будове вытворнага слова, у выніку якой мяняюцца межы марфем, называецца:

а) спрашчэнне;

б) перараскладанне;

в) ускладненне;

г) дэкарэляцыя.

 

 

Блок 10. Словаўтварэнне.

 

1. Слова, значэнне якога немагчыма растлумачыць з дапамогай аднакаранёвага, называецца:

а) невытворнае;

б) вытворнае;

в) утваральнае;

г) матываванае.

 

2. Слова, утворанае ад аднакаранёвага з дапамогай афіксаў, называецца:

а) невытворнае;

б) вытворнае;

в) утваральнае;

г) аднакаранёвае.

 

3. Новае значэнне, якое ўзнікла ў выніку далучэння афікса да ўтваральнай асновы, называецца:

а) граматычнае;

б) лексічнае;

в) марфалагічнае;

г) словаўтваральнае.

 

4. Два словы, адно з якіх з’яўляецца ўтваральным, а другое вытворным, называюцца:

а) словаўтваральная пара;

б) словаўтваральны ланцужок;

в) словаўтваральнае гняздо;

г) словаўтваральная парадыгма.

 

5. Сукупнасць слоў, звязаных адносінамі паслядоўнага словаўтварэння, называецца:

а) словаўтваральная пара;

б) словаўтваральны ланцужок;

в) словаўтваральнае гняздо;

г) словаўтваральная парадыгма.

 

6. Сукупнасць вытворных слоў, якія маюць адну ўтваральную базу, называецца:

а) словаўтваральная пара;

б) словаўтваральны ланцужок;

в) словаўтваральнае гняздо;

г) словаўтваральная парадыгма.

 

7. Сукупнасць усіх аднакаранёвых слоў, звязаных адносінамі паралельнага і паслядоўнага словаўтварэння, называецца:

а) словаўтваральная пара;

б) словаўтваральны ланцужок;

в) словаўтваральнае гняздо;

г) словаўтваральная парадыгма.

 

8. Афікс, якія далучаецца да ўтваральнай асновы для ўтварэння новага слова, называецца:

а) словаўтваральны фармант;

б) словаўтваральны кампанент;

в) словаўтваральная частка;

г) словаўтваральны элемент.

 

9. Адзначце варыянт адказу, у якім правільна названы ўмовы аднясення вытворных слоў да аднаго словаўтваральнага тыпу:

а) аднолькавы словаўтваральны фармант, аднолькавае словаўтваральнае значэнне;

б) аднолькавы словаўтваральны фармант, прыналежнасць утваральных слоў да адной часціны мовы;

в) прыналежнасць утваральных слоў да адной часціны мовы, аднолькавае словаўтваральнае значэнне;

г) прыналежнасць утваральных слоў да адной часціны мовы, аднолькавы словаўтваральны фармант, аднолькавае словаўтваральнае значэнне.

 

10. Якога спосабу словаўтварэння не існуе?

а) марфалагічны;

б) марфолага-сінтаксічны;

в) семантычны;

г) лексіка-семантычны.

 

 

Блок 11. Лексікалогія.

 

1. Раздзел мовазнаўства, які вывучае слоўнікавы склад мовы, называецца:

а) лексікалізацыя;

б) лексікон;

в) лексікалогія;

г) лексікаграфія.

 

2. Раздзел лексікалогіі, які вывучае прынцыпы і заканамернасці называння аб’ектаў навакольнага свету, называецца:

а) анамасіялогія;

б) семасіялогія;

в) анамастыка;

г) этымалогія.

 

3. Раздзел лексікалогіі, які вывучае значэнні слоў, называецца:

а) анамасіялогія;

б) семасіялогія;

в) анамастыка;

г) этымалогія.

 

4. Раздзел лексікалогіі, які вывучае паходжанне слоў, называецца:

а) анамасіялогія;

б) семасіялогія;

в) анамастыка;

г) этымалогія.

 

5. Раздзел лексікалогіі, які вывучае ўласныя імёны, называецца:

а) анамасіялогія;

б) семасіялогія;

в) анамастыка;

г) этымалогія.

 

6. Раздзел лексікалогіі, які вывучае спецыяльныя словы і спалучэнні слоў для называння паняццяў пэўнай навукі або галіны дзейнасці, называецца:

а) анамасіялогія;

б) тэрміналогія;

в) анамастыка;

г) этымалогія.

 

7. Асноўнай адзінкай лексікалогіі з’яўляецца:

а) слова;

б) сказ;

в) марфема;

г) фанема.

 

8. Сукупнасць слоў канкрэтнай мовы называецца:

а) лексікон;

б) лексікалогія;

в) лексікаграфія;

г) словаўтварэнне.

 

9. Апісальная лексікалогія вывучае:

а) пытанні складання слоўнікаў;

б) слоўнікавы склад розных моў свету;

в) слоўнікавы склад канкрэтнай мовы ў працэсе яе гістарычнага развіцця;

г) слоўнікавы склад канкрэтнай мовы на сучасным этапе яе развіцця.

 

10. Гістарычная лексікалогія вывучае:

а) пытанні складання слоўнікаў;

б) слоўнікавы склад розных моў свету;

в) слоўнікавы склад канкрэтнай мовы ў працэсе яе гістарычнага развіцця;

г) слоўнікавы склад канкрэтнай мовы на сучасным этапе яе развіцця.

 

 

Блок 12. Слова як адзінка лексікалогіі.

 

1. Слова як адзінка лексічнай сістэмы называецца:

а) лексема;

б) лекс;

в) словаформа;

г) лексіка-семантычны варыянт.

 

2. Слова, ужытае ў маўленні, называецца:

а) лексема;

б) лекс;

в) словаформа;

г) лексіка-семантычны варыянт.

 

3. Слова, ужытае ў канкрэтнай граматычнай форме, называецца:

а) лексема;

б) лекс;

в) словаформа;

г) лексіка-семантычны варыянт.

 

4. Адно са значэнняў мнагазначнага слова называецца:

а) лексема;

б) лекс;

в) словаформа;

г) лексіка-семантычны варыянт.

 

5. Лексічнае значэнне слова – гэта:

а) абстрактнае значэнне, уласцівае групе слоў;

б) сувязь паміж гукавым комплексам і аб’ектам рэчаіснасці;

в) значэнне слова ў канкрэтным выказванні;

г) значэнне слова, зафіксаванае ў слоўніку.

 

 

6. Які кампанент не ўваходзіць у структуру лексічнага значэння слова?

а) дэнататыўны;

б) сігніфікатыўны;

в) канататыўны;

г) граматычны.

 

7. Частка лексічнага значэння, якая адлюстроўвае сувязь паміж словам і прадметам, называецца:

а) дэнатат;

б) сігніфікат;

в) канатацыя;

г) сема.

 

8. Частка лексічнага значэння, якая адлюстроўвае сувязь паміж словам і паняццем, называецца:

а) дэнатат;

б) сігніфікат;

в) канатацыя;

г) сема.

 

9. Частка лексічнага значэння, якая адлюстроўвае адносіны моўцы да прадмета, называецца:

а) дэнатат;

б) сігніфікат;

в) канатацыя;

г) сема.

 

10. Якога тыпу лексічнага значэння не існуе?

а) прамое і пераноснае;

б) канкрэтнае і абстрактнае;

в) матываванае і нематываванае;

г) унутранае і знешняе.

 

 

Блок 13. Сістэмныя адносіны ў лексіцы.

 

1. Уласцівасць слова мець больш за адно лексічнае значэнне называецца:

а) полісемія;

б) сінанімія;

в) паранімія;

г) аманімія.

 

2. Перанос назвы з аднаго прадмета на другі паводле іх знешняга або ўнутранага падабенства называецца:

а) метафара;

б) метанімія;

в) сінекдаха;

г) аманімія.

 

3. Перанос назвы з аднаго прадмета на другі паводле часавай, прасторавай і іншай сувязі паміж імі называецца:

а) метафара;

б) метанімія;

в) сінекдаха;

г) аманімія.

 

4. Перанос назвы цэлага прадмета на яго частку і наадварот называецца:

а) метафара;

б) метанімія;

в) сінекдаха;

г) аманімія.

 

5. Словы, якія супадаюць па гучанню, але маюць рознае лексічнае значэнне, называюцца:

а) сінонімы;

б) паронімы;

в) антонімы;

г) амонімы.

 

6. У залежнасці ад ступені супадзення граматычных формаў амонімы бываюць:

а) поўныя і няпоўныя;

б) семантычныя і стылістычныя;

в) моўныя і кантэкстуальныя;

г) кантрарныя і камплементарныя.

 

7. Словы, якія аднолькава гучаць, але па-рознаму пішуцца, называюцца:

а) амаформы;

б) амафоны;

в) амографы;

г) амонімы.

 

8. Словы, якія аднолькава пішуцца, але па-рознаму вымаўляюцца, называюцца:

а) амонімы;

б) амафоны;

в) амографы;

г) амаформы.

 

9. Граматычныя формы аднаго або розных слоў, які супалі ў гучанні і напісанні, называюцца:

а) амонімы;

б) амафоны;

в) амографы;

г) амаформы.

 

10. Словы, якія поўнасцю ці часткова супадаюць па гучанню ў розных мовах, называюцца:

а) міжмоўныя сінонімы;

б) міжмоўныя паронімы;

в) міжмоўныя амонімы;

г) міжмоўныя антонімы.

 

 

Блок 14. Сістэмныя адносіны ў лексіцы.

 

1. Словы, якія маюць аднолькавае або блізкае значэнне, называюцца:

а) сінонімы;

б) паронімы;

в) антонімы;

г) амонімы.

 

2. Сінонімы, якія адрозніваюцца адценнямі значэння, называюцца:

а) поўныя;

б) стылістычныя;

в) семантычныя;

г) семантычна-стылістычныя.

 

3. Сінонімы, якія адрозніваюцца сферай ужывання, называюцца:

а) поўныя;

б) стылістычныя;

в) семантычныя;

г) семантычна-стылістычныя.

 

4. Сінонімы, якія адрозніваюцца адценнямі значэння і сферай ужывання, называюцца:

а) поўныя;

б) стылістычныя;

в) семантычныя;

г) семантычна-стылістычныя.

 

5. Словы адной часціны мовы, якія маюць супрацьлеглыя значэнні, называюцца:

а) антонімы;

б) сінонімы;

в) амонімы;

г) паронімы.

 

6. Здольнасць слова сумяшчаць у сабе супрацьлеглыя значэнні называецца:

а) метанімія;

б) эўфемізм;

в) аксюмаран;

г) энантыясемія.

 

7. Адзначце няправільны варыянт:

а) антонімы бываюць аднакаранёвыя і рознакаранёвыя;

б) антонімы бываюць стылістычныя і семантычныя;

б) антонімы бываюць моўныя і кантэкстуальныя;

г) антонімы бываюць кантрарныя і камплементарныя.

 

8. Слова, якое абазначае родавае найменне, называецца:

а) гіпонім;

б) гіперонім;

в) паронім;

г) эўфемізм.

 

9. Слова, якое абазначае відавое найменне, называецца:

а) гіпонім;

б) гіперонім;

в) паронім;

г) эўфемізм.

 

10. Сугучныя аднакаранёвыя словы, якія адрозніваюцца значэннем, называюцца:

а) сінонімы;

б) амонімы;

в) паронімы;

г) антонімы.

 

 

Блок 15. Дыферэнцыяцыя лексічнага складу мовы.

 

1. Паводле частаты ўжывання лексіка бывае:

а) актыўная і пасіўная;

б) агульна ўжывальная і абмежаванага ўжытку;

в) нейтральная і стылістычна маркіраваная;

г) спрадвечная і запазычаная.

 

2. Паводле сферы ўжывання лексіка бывае:

а) актыўная і пасіўная;

б) агульна ўжывальная і абмежаванага ўжытку;

в) нейтральная і стылістычна маркіраваная;

г) спрадвечная і запазычаная.

 

3. Паводле прыналежнасці да пэўнага стылю лексіка бывае:

а) актыўная і пасіўная;

б) агульна ўжывальная і абмежаванага ўжытку;

в) нейтральная і стылістычна маркіраваная;

г) спрадвечная і запазычаная.

 

4. Паводле паходжання лексіка бывае:

а) актыўная і пасіўная;

б) агульна ўжывальная і абмежаванага ўжытку;

в) нейтральная і стылістычна маркіраваная;

г) спрадвечная і запазычаная.

 

5. Словы, якія выйшлі з актыўнага ўжытку па прычыне знікнення прадмета, называюцца:

а) архаізмы;

б) гістарызмы;

в) неалагізмы;

г) прафесіяналізмы.

 

6. Устарэлыя словы, якія выйшлі з ужытку і замяніліся больш сучаснымі, называюцца:

а) архаізмы;

б) гістарызмы;

в) неалагізмы;

г) прафесіяналізмы.

 

7. Словы, якія ўжываюцца на пэўнай тэрыторыі, называюцца:

а) архаізмы;

б) гістарызмы;

в) неалагізмы;

г) дыялектызмы.

 

8. Словы і выразы, якія абазначаюць паняцці пэўнай навукі або галіны дзейнасці, называюцца:

а) архаізмы;

б) гістарызмы;

в) тэрміны;

г) прафесіяналізмы.

 

9. Напаўафіцыйныя словы і выразы, якія ўжываюцца людзьмі пэўнай прафесіі, называюцца:

а) жарганізмы;

б) тэрміны;

в) неалагізмы;

г) прафесіяналізмы.

 

10. Словы, якімі карыстаюцца пэўныя сацыяльныя групы людзей, называюцца:

а) жарганізмы;

б) тэрміны;

в) неалагізмы;

г) дыялектызмы.

 

 

Блок 16. Лексікаграфія.

 

1. Раздзел мовазнаўства, які распрацоўвае тэарэтычныя і практычныя пытанні складання слоўнікаў, называецца:

а) лексікаграфія;

б) лексікалогія;

в) фразеаграфія;

г) арфаграфія.

 

2. Слоўнік, у якім падаецца апісанне рэаліі (прадмета, з’явы, падзеі, асобы і іншае), называецца:

а) тлумачальны слоўнік;

б) энцыклапедычны слоўнік;

в) акадэмічны слоўнік;

г) навучальны слоўнік.

 

3. Слоўнік, у якім раскрываецца лексічнае значэнне слова, называецца:

а) арфаграфічны слоўнік;

б) гістарычны слоўнік;

в) тлумачальны слоўнік;

г) перакладны слоўнік.

 

4. Слоўнік, у якім тлумачыцца паходжанне слоў, называецца:

а) арфаграфічны слоўнік;

б) гістарычны слоўнік;

в) тлумачальны слоўнік;

г) этымалагічны слоўнік.

 

5. Слоўнік, у якім падаецца правільнае напісанне слоў, называецца:

а) арфаграфічны слоўнік;

б) арфаэпічны слоўнік;

в) тлумачальны слоўнік;

г) этымалагічны слоўнік.

 

6. Слоўнік, у якім падаецца літаратурнае вымаўленне слоў, называецца:

а) арфаграфічны слоўнік;

б) анамастычны слоўнік;

в) тлумачальны слоўнік;

г) арфаэпічны слоўнік.

 

7. Слоўнік, у якім словы размяшчаюцца ў алфавітным парадку канцавых літар, называецца:

а) арфаграфічны слоўнік;

б) гістарычны слоўнік;

в) адваротны слоўнік;

г) частотны слоўнік.

 

8. Слоўнік, у якім падаюцца граматычныя формы слова, называецца:

а) арфаграфічны слоўнік;

б) граматычны слоўнік;

в) тлумачальны слоўнік;

г) частотны слоўнік.

 

9. Слоўнік, у якім словы падаюцца з улікам частаты ўжывання (ад найбольш ужывальных да найменш ужывальных), называецца:

а) тлумачальны слоўнік;

б) гістарычны слоўнік;

в) частотны слоўнік;

г) адваротны слоўнік.

 

10. Слоўнік, у якім словы адной мовы тлумачацца словамі іншай мовы, называецца:

а) перакладны слоўнік;

б) граматычны слоўнік;

в) тлумачальны слоўнік;

г) адваротны слоўнік.

 

 

Блок 17. Фразеалогія.

 

1. Якая з пералічаных прымет не характэрна для фразеалагізма:

а) складаецца мінімум з двух кампанентаў;

б) узнаўляльнасць;

в) цэласнае значэнне;

г) фіксаваны парадак размяшчэння кампанентаў.

 

2. Класіфікацыю фразеалагізмаў паводле ступені семантычнай злітнасці кампанентаў распрацаваў:

а) В.У. Вінаградаў;

б) Л.У. Шакун;

в) А.А. Патабня;

г) М.С. Трубяцкой.

 

3. Устойлівыя выразы, значэнне якіх не выводзіцца са значэння складнікаў, называюцца:

а) фразеалагічныя зрашчэнні;

б) фразеалагічныя адзінствы;

в) фразеалагічныя злучэнні;

г) фразеалагічныя выразы.

 

4. Устойлівыя выразы, значэнне якіх – гэта вынік пераасэнсавання адпаведных свабодных словазлучэнняў, называюцца:

а) фразеалагічныя зрашчэнні;

б) фразеалагічныя адзінствы;

в) фразеалагічныя злучэнні;

г) фразеалагічныя выразы.

 

5. Устойлівыя выразы, у якіх адзін кампанент мае свабоднае, а другі – фразеалагічна звязанае значэнне, называюцца:

а) фразеалагічныя зрашчэнні;

б) фразеалагічныя адзінствы;

в) фразеалагічныя злучэнні;

г) фразеалагічныя выразы.

 

6. Устойлівыя выразы, якія складаюцца са слоў са свабодным значэннем, называюцца:

а) фразеалагічныя зрашчэнні;

б) фразеалагічныя адзінствы;

в) фразеалагічныя злучэнні;

г) фразеалагічныя выразы.

 

7. Устойлівыя кароткія народныя выразы павучальнага характару, якія граматычна з’яўляюцца закончаным выказванне, называюцца:

а) фразеалагізмы;

б) прыказкі;

в) прымаўкі;

г) афарызмы.

 

8. Устойлівыя кароткія народныя выразы, якія з’яўляюцца закончанымі выказваннямі, вобразна характарызуюць жыццёвыя з’явы, але канкрэтны сэнс набываюць у пэўным кантэксце, называюцца:

а) фразеалагізмы;

б) прыказкі;

в) прымаўкі;

г) афарызмы.

 

9. Трапныя лаканічныя выразы з літаратурных і іншых крыніц называюцца:

а) крылатыя выразы;

б) прыказкі;

в) прымаўкі;

г) афарызмы.

 

10. Лаканічныя мудрыя выразы, які характарызуецца абагульненым сэнсам, называюцца:

а) крылатыя выразы;

б) прыказкі;

в) прымаўкі;

г) афарызмы.

 

 

Блок 18. Агульныя пытанні граматыкі.

 

1. Адцягненае моўнае значэнне, якое ўласціва шэрагу слоў і сінтаксічных канструкцый і знаходзіць у мове рэгулярнае выражэнне, называецца:

а) граматычнае значэнне;

б) граматычная форма;

в) граматычная катэгорыя;

г) граматычная парадыгма.

 

2. Адзначце прымету, не ўласцівую граматычнаму значэнню:

а) абстрактнасць;

б) рэгулярнасць;

в) індывідуальнасць;

г) абавязковасць.

 

3. Сістэма проціпастаўленых граматычных значэнняў называецца:

а) лексіка-граматычны клас слоў;

б) граматычная форма;

в) граматычная катэгорыя;

г) граматычная парадыгма.

 

4. Слова разам з паказчыкам яго граматычнага значэння называецца:

а) граматычнае значэнне;

б) граматычная форма;

в) граматычная катэгорыя;

г) граматычная парадыгма.

 

5. Сукупнасць граматычных формаў аднаго слова называецца:

а) граматычнае значэнне;

б) лексіка-граматычны клас слоў;

в) граматычная катэгорыя;

г) граматычная парадыгма.

 

6. Граматычная форма, у якой граматычнае і лексічнае значэнні выражаюцца ў межах аднаго слова, называецца:

а) аналітычная граматычная форма;

б) сінтэтычная граматычная форма;

в) аднакампанентная граматычная форма;

г) двухкампанентная граматычная форма.

 

7. Граматычная форма, у якой граматычнае значэнне выражаецца службовым словам, а лексічнае значэнне выражаецца ў самастойным слове, называецца:

а) аналітычная граматычная форма;

б) сінтэтычная граматычная форма;

в) аднакампанентная граматычная форма;

г) двухкампанентная граматычная форма.

 

8. Кампанент граматычнай катэгорыі называецца:

а) фанема;

б) марфема;

в) грамема;

г) сінтаксема.

 

9. Адзначце правільны варыянт адказу:

а) словаформа – гэта слова, якое выконвае пэўную сінтаксічную функцыю;

б) словаформа – гэта слова, якое адносіцца да пэўнай часціны мовы;

в) словаформа – гэта слова, якое можа змяняцца;

г) словаформа – гэта слова, якое ўжыта ў пэўнай граматычнай форме.

 

10. Якога тыпу граматычных катэгорый не існуе?

а) аднакампанентная;

б) двухкампанентная;

в) трохкампанентная;

г) чатырохкампанентная.

Блок 19. Агульныя пытанні граматыкі.

1. Спосаб выражэння граматычнага значэння з дапамогай афіксаў называецца:

а) суплетывізм;

б) афіксацыя;

в) рэдуплікацыя;

г) унутраная флексія.

 

2. Спосаб выражэння граматычнага значэння з дапамогай рознакаранёвых слоў называецца:

а) суплетывізм;

б) афіксацыя;

в) рэдуплікацыя;

г) унутраная флексія.

 

3. Спосаб выражэння граматычнага значэння з дапамогай чаргавання фанем унутры кораня называецца:

а) суплетывізм;

б) афіксацыя;

в) рэдуплікацыя;

г) унутраная флексія.

 

4. Спосаб выражэння граматычнага значэння з дапамогай поўнага ці частковага паўтарэння слова называецца:

а) суплетывізм;

б) афіксацыя;

в) рэдуплікацыя;

г) унутраная флексія.

 

5. Далучэнне да зменнай асновы мнагазначных афіксаў для выражэння граматычнага значэння называецца:

а) аглютынацыя;

б) фузія;

в) суплетывізм;

г) афіксацыя.

 

6. Далучэнне да нязменнай асновы адназначных афіксаў для выражэння граматычнага значэння называецца:

а) аглютынацыя;

б) фузія;

в) суплетывізм;

г) афіксацыя.

 

7. Адзначце мінімальную колькасць грамем у складзе граматычнай катэгорыі:

а) чатыры;

б) тры;

в) дзве;

г) адна.

 

8. Якая службовая часціна мовы не з’яўляецца сродкам выражэння граматычнага значэння слова?

а) часціна;

б) артыкль;

в) дапаможны дзеяслоў;

г) злучнік.

 

9. Адзначце аналітычны спосаб выражэння граматычнага значэння:

а) афіксацыя;

б) парадак слоў;

в) суплетывізм;

г) націск.

 

10. Адзначце сінтэтычны спосаб выражэння граматычнага значэння:

а) спосаб службовых слоў;

б) парадак слоў;

в) суплетывізм;

г) інтанацыя.

 

 

Блок 20. Марфалогія.

 

1. Лексіка-граматычныя класы слоў, якія адрозніваюцца семантычнымі прыметамі, марфалагічнымі асаблівасцямі і сінтаксічнымі функцыямі, называюцца:

а) члены сказа;

б) часціны мовы;

в) кампаненты словазлучэння;

г) граматычныя катэгорыі.

 

2. Адзначце крытэрый, які не ўлічваецца пры класіфікацыі часцін мовы:

а) семантычны;

б) марфалагічны;

в) сінтаксічны;

г) лексічны.

 

3. Семантычны крытэрый вылучэння часцін мовы ўлічвае:

а) агульнае граматычнае значэнне;

б) агульнае лексічнае значэнне;

в) агульную сінтаксічную функцыю;

г) агульныя граматычныя катэгорыі.

 

4. Марфалагічны крытэрый вылучэння часцін мовы ўлічвае:

а) агульнае граматычнае значэнне;

б) агульнае лексічнае значэнне;

в) агульную сінтаксічную функцыю;

г) агульныя граматычныя катэгорыі.

 

5. Сінтаксічны крытэрый вылучэння часцін мовы ўлічвае:

а) агульн