Глоссарий. . 1. Олифтің түрлері мен басты пигменттер, бояулардың құрамында қолдану

Термин	Пояснение
Отделочные материалы	Құрылыстық конструкцияны қоршаған орта әсерінен қорғау, оған сәулеттік беру, ерекше тазалық жағдайларын беру, тозаңдануды, ластануды, ылғалдануды азайту, шудан, радиациялық сәулеленуден қорғау үшін қолданылатын материалдар
Әрлеулік материалдар
Disengage materials
Красочные материалы	Металл, темірбетон, ағаш, кірпіш негізіндегі құрылыс материалдарының бетіне жұқалап жағылатын көпкомпонентті тұтқыр-сұйық құрамдар
Бояушы материалдар
Colorific materials
Олифа	Ауа оттегімен тотығу арқылы кебетін, өсімдік майларын қайта өңдеу жолымен алынған табиғи байланыстырғыш
Drying oil
Лак	Органикалық ерітінділердегі синтетикалық және табиғи шайырлардан тұратын қабыршақтандыратын ерітінді
Varnish, lacquer
Эмаль	Пигментің лактағы суспензиясы
Жалтыр бояу
Enamel colour
Светостойкость	Пигменттің ультракүлгін сәулелер әсерінене өз түсін жоғалтпай сақтау қабылеті
Жарыққа төзімділік
Fastness to light

4. СӨЖ-ге тапсырма

1. Олифтің түрлері мен басты пигменттер, бояулардың құрамында қолдану

2. Сулы бояудың құрамы: әкті, желімді, силикатты және т.б, олардың қасиеттері мен қолданылуы.

3. Табиғи және жасанды тастарды өңдегіш материалдар ретінде қолдану.

5. ОСӨЖ-ге тапсырма

1. Материалдар түрлерін ғимараттардың сыртқы және ішкі бөлімдерінде қолдану.

2. Бояулардың құрамы туралы түсінік: классификациясы, арнайы түрлері, шикізат компоненттерін алу

3. Зертханалық жұмысты қорғау

 

6. Әдебиеттер мен оқу-әдістемелік материалдар тізімі

1. Садуақасов М., Батырбаев Ғ. Құрылыс материалдары. Оқу құралы. – Алматы: ҚазҰТУ, 2007. – 259 бет.

2. Үдербаев С.С. Құрылыс материалдары; қасиеттері және өндірілуі. Оқу құралы. Қызылорда, «Тұмар», 2007.

ж. – 208 бет.

3. Жақыпбеков Ш.Қ., Ибраимбаева Г.Б. Әрлеу материалдарының технологиясы. Оқу құралы. – Алматы: ҚазБСҚА, 2012. – 188 б.

Қосымша әдебиет:

1. Бисенов Қ.А., Нарманова Р.Ә., Үдербаев С.С. Құрылыс материалдары мен бұйымдары: Оқу құралы. –

Алматы: «Издат Маркет», 2007. – 224 бет

2. Кулибаев А.А. Құрылыстағы әрлеу материалдары: Оқу құралы. – Алматы: Триумф «Т», 2007. – 448 б.

3. Темірқұлов Т.Т., Қуатбаев Қ.Қ. Әрлеу, жылу мен су оқшаулайтын материалдар технологиясының негізі. Оқу құралы. – Шымкент, 1997. – 152 б.

Глоссарий

Термин	Түсініктеме
Материаловедение	Құрылыс материалдарының құрамы, құрылымы және қасиеттерін және олардың өзара байланысын, физико-химиялық, физикалық, механикалық әсерлерден өзгеру заңдылықтарын зерттейтін ғылым
Материалтану
Стойкость	Материалдың ортаның физикалық және химиялық әсерлеріне қарсыласу қабілеті: ауа, булар, сулар, температура мен ылғалдық, аяз бен судың, қышқылдар мен сілтілердің, т.б.
Төзімділік
Firmness, steadiness
Состав	Материалды құрастыратын заттардың немесе дайын бұйымның сапалық және сандық сипаттамасы
Құрам
Composition
Вещественный состав	Заттарды құрайтын химиялық элементтер жиынтығы
Заттық құрам
Matter composition
Химический состав	Заттарды құрайтын тотықтар жиынтығы
Химиялық құрам
Chemical composition
Минералогический состав	Табиғи немесе жасанды (химиялық) қосылыстар (минералдар) жиынтығы
Минералдық құрам
Mineral composition

4. СӨЖ-ге тапсырма

1.Кристаллдық және аморфтық денелер туралы түсінік. Материалдың макроқұрылымы. Конгломерат және композит туралы түсінік.

2. Құрылыс материалдарының стандартизациясы: ГОСТ, ОСТ, ТУ, СНиП- тердің мазмұны мен қолданылуы.

3. Шартты түрде композицияларға жататын құрылыс материалдары

5. ОСӨЖ-ге тапсырма

1. Құрылыс материалдарының құрамы, құрылысы, жалпы қасиеті.

2. Зертханалық жұмысты қорғау

3. Бақылау сұрақтарына жауап беру

6. Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиет:

1. Сатеков Б.С. Табиғи және жасанды құрылыс материалдары мен бұйымдары. - Тараз, 2007.- 1-2 бөлім

2. Садуақасов М., Батырбаев Ғ. Құрылыс материалдары. Оқу құралы. – Алматы: ҚазҰТУ, 2007. – 259 бет.

3. Үдербаев С.С. Құрылыс материалдары; қасиеттері және өндірілуі. Оқу құралы. Қызылорда, «Тұмар», 2007 ж. –

208 бет.

 

Қосымша әдебиет:

1. Бисенов Қ.А., Нарманова Р.Ә., Үдербаев С.С. Құрылыс материалдары мен бұйымдары: Оқу құралы. – Алматы:

«Издат Маркет», 2007. – 224 бет

2. Белов В.В,. Петропавловская В.Г., Шлапаков Ю.А. Лабораторные определения свойств строительных

материалов. - М.: ИАСВ, 2004

3. Микульский В.Г. и др. Строительные материалы (материаловедение и технология), уч. пос.-М.: ИАСВ, 2004

4. Горбунов Г.И. Основы строительного материаловедения: - М.: ИАСВ, 2002№

 

ҚАЗАҚ БАС СӘУЛЕТ-ҚҰРЫЛЫС АКАДЕМИЯСЫ

Белсенді үлестірілетін материал

 

Құрылыс материалдары -1	Құрылыс технологиялары, инфрақұрылым және менеджмент факультеті
3 кредит	3 - семестр, 2013-2014 оқу жылы
ЛЕКЦИЯ № 2. Табиғи тас материалдар және құрылыс материалдарын өндіруге арналған тау жыныстарынан алынатын шикізаттық материалдар	Ассоциацияланған профессор, т.ғ.к. Ибраимбаева Гульназ Баккыдыровна

1. Сабақтың қысқаша мазмұны

 

Тау жыныстары құрылыс материалары өндірісіндегі негізгі шикізат қоры болып табылады, оларды керамика, әйнек, металл, жылу-, гидроизоляциялық және басқа материалдар дайындау үшін, сондай-ақ бейорганикалық байланыстырғыш заттар – цемент, әк және гипс дайындау үшін қолданады. Құм, гравий және щебень бетондар мен ерітінділер үшін толтырғыштар ретінде пайдаланылады.

Пайда болу жағдайы бойынша тау жыныстары үш генетикалық топқа бөлінеді: магмалық, метаморфтық және шөгінді.

Табиғи тас материалдары өте берік, ұзаққа төзімді, өртке шыдамды болу мүмкін. Өңделуі бойынша түрлері: дөрекі өңделген (шой тас, кесек тас, шығыршық тас, қиыршық тас, гравий, құм), бұйымдар мен пішінделген бөлшектер; даналық тастар мен дұрыс формадағы блоктар (қабырғалар қалау үшін); беттері өңделген тақталар (әсемдік қабырғалар үшін, едендік, т.б.): пішінделген бөлшектер (баспалдақтар, табаншалар, белдемшелер, т.б.); жол құрылысына арналған бұйымдар (шой тас, брусчатка). Дайындалу тәсілі бойынша – араланған және жарылған. Беріктік көрсеткіштері бойынша табиғи тастар жеңіл (тығыздығы 1,8 кг/м³- аспайды) және ауыр (тығыздығы 1,8 кг/м³-дан жоғары) болып бөлінеді. Үлгілерді құрғақ күйінде сынағандағы сығым беріктігі бойынша маркалары (МПа): 0,4, 0,7; 1,5; 2,5; 3,5; 7,5; 10; 12,5; 15;20; 30; 40; 50; 60; 80 және 100. 0,4 -ден 20-ға дейінгі маркалар жеңіл тастарға тән. Аязға төзімділігі бойынша маркалары– 10; 15; 35; 100; 150; 200; 300 және 500.

 

2. Бақылау сұрақтары

А) жазбаша бақылау үшін

1. Табиғи тасты өңдеу жолдары.

2. Құрылыста қолданылатын табиғи тас материалдардың түрлері

3. Магмалық жыныстардың жыныс түзуші минералдары.

5. Шөгінді жыныстардың жыныс түзуші минералдары.

6. Метаморфтық тау жыныстарының негізгі түрлері.

7.Кеуекті және тығыз тас материалдарды пайдалану ерекшеліктері.

8. Тас материалдарды коррозиядан қорғау.

 

Б) компьютерлік тестілеу үшін

1. Тау жыныстары пайда болуы бойынша топтарға бөлінеді:

$$ магмалық, шөгілме, метаморфтық

$ ақтарылған, сынған, химиялық тұнба

$ магмалық, төгілмелі, цементтелген

$ ақтарылған, жанартау шөгінділері, органогендік

 

2. Ыстыққа төзімді табиғи тас материалдары мен бұйымдарын алады:

$$ базальттан, жанартау туфынан

$ гипстен, әктасынан, вермикулиттан

$ граниттен, кварциттен

$ доломиттен, ангидриттен, бордан

 

3. Табиғи тас материалдарының сығым беріктіктері:

$$ М0,4…М100

$ М15…М50

$ М200…М600

$ М500…М1000

 

4. Табиғи тас материалдарының аязға төзімділігі бойынша маркалары:

$$ F10…F500

$ F30…F50

$ М30…М125

$ М150...М300

5. Түрпілі өңдеумен алынатын фактура:

$$ қырналған, тегістелген, жылтыратылған

$ араланған, бұдырланған, айғыздалған

$ «жар тас», қайралған, тегістелген

$ шақпақталған, жонылған, бұдырланған

 

6. Дайындалу әдісі бойынша табиғи тас материалдары мен бұйымдары түрлерге бөлінеді:

$$ араланған және шақпақталған

$ фрезерленген және шақпақталған

$ түрпіленген және бұдырланған

$ қырналған және жылтыратылған