Шап жарығының түрлері
а) Сыртқ ы, қ иғ аш, тү зу емес (hernia inguinalis obliqua, externa, indirecta) жарық тар аурудың ең жиікездесетін, туа біткен жә не жү ре пайда болатын, бір адамның екі шабындада, кө бінесе бір шабында басталатын тү рі. Жарық шап ө зегінің бағ ытымен жоғ арыдан, арттан, сырттан, тө менге, алғ а, ішке бағ ытталғ ан. Ұ рық жолы каналындағ ы ішперде бұ тағ ы бітелмесе іштей басталатын жарық қ ездеседі. Бұ л кезде ұ рық жарық қ абының ішінде орналасады. Кейін басталғ ан шап жарығ ында жарық қ апшығ ы жаң адан пайда болады, ұ рық қ апшық тан тысқ ары орналасады. Басталу кезіне сай жарық тың келесі тү рлерін бө леді - егер шап арнасының сыртқ ы тесігі кең іп, ол саусақ тың ұ шын ғ ана кіргізсе жә не жө телдегі итеру синдромы анық талса шап арнасының кең ейуі деп аталады (dilatatio canalis inguinalis). Жө телгенде, кү шенгенде шапта жұ мсақ " ісіктің " пайда болуын жаң а басталғ ан қ иғ аш жарық ты (hernia inguinalis obliqua incipiens) атайды. Егер шап арнасы кең созылса жә не жарық пен толы болса жартылай шап жарығ ы деп аталады (hernia inguinalis obliqua incomplecta). Егер жарық ұ мағ а енсе – бұ ны ұ ма жарығ ы (h. inguinalis scrotalis) деп атайды. Ө те аумақ ты, ұ маны толық толтыратын жарық тар hernia ingunalis scrotalis permagna деп аталады. б) Ішкі тү зу, тік шап жарығ ы – (hernia inguinalis directa interna) барлық жарық ауруларының 5-10% қ ұ райды. Бұ л жарық тардың бағ ыты тік, тү зу, жоғ арыдан, тө мен. Олар ішкі шап ойшығ ында пайда болады. Кө бінесе қ артайғ ан ер адамдарда кездеседі жә не шаптың екі бетінде де қ атар байқ алады, еш уақ ытта ұ мағ а жетпейді жә не іштен пайда болмайды. Ұ рық жолдары жарық қ апшығ ының сыртында жә не артында орналасады. Тік жарық тың ішіне ащы ішек, шарбы майы немесе қ уық енеді. Шап жарығ ының кө ріністері:
a) Субъективті кө ріністер - шап тұ сының ауырсынуының ұ рық қ а, белге шабуы, кейде ас қ орытудың бұ зылуы, зә р шығ уының қ иындануы, науқ астың жұ мыс қ абілетінің тө мендеуі байқ алады. Шаптың қ иғ аш жә не тік жарық тарының айырмашылық тары: І – анатомиялық айырмашылық тары:
ІІ - Клиникалық айырмашылық тары:
б) Объективті кө ріністер - ұ мағ а енетін, немесе енбейтін шап “ісіктері”. Бұ л ісіктердің кү шенгенде, жө телгенде кө лемінің ө згеруі. Ісікті перкуссиямен тексергенде тимпанитті дыбыс шығ уы, ісіктің жұ мсақ тығ ы жә не оны қ олмен басып тексергенде ауырмауы, кейде ісіктің дыбыс беруі жә не қ озғ алуы. Шап жарығ ының диагнозын анық тау қ иын емес. Тек қ ана ө те семіз адамдардың жаң а басталғ ан кішкене жарығ ын анық тау қ иындық туғ ызуы мү мкін. Ә рқ ашан екі шап тұ сын салыстыра тексеру жә не " ісікпен" ұ рық жолының орналасқ ан орнын анық тау қ ажет. Бұ дан соң ісіктің тү рін, орнын, аумағ ын, оның ауруды жатқ ызғ анда, тұ рғ ызғ андағ ы ө згерісін, шап арналарының ерекшелігін, жө тел синдромын анық тайды. Ең ақ ырында жарық тың тү рін анық тауғ а кіріседі - қ андай жарық - тік немесе қ иғ аш жарық па - іштей немесе кейін пайда болғ ан ба?
|
