Сан жарығының анатомиялық ерекшеліктері. Жарықтың симптомдары мен диагнозы. Сан жарығын емдеу тәсілдері

 

Сан жарық тары шап жарық тарына қ арағ анда сирек кездеседі. Олар еш уақ ытта іштей пайда болмайды жә не себептері шап жарығ ы себептеріне ұ қ сас. Сан жарығ ы кө бінесе ә йелдерде кездеседі. Оғ ан себеп қ айталап бала кө теру, босану жә не ә йелдер анатомиясының ерекшелігі.

Сан жарығ ы пупарт жалғ амынан тө менде сан ү шбұ рышы тұ сынан шығ ады.

Шап сің ірі мен қ асағ а сұ йегі арасы кішкене екі бө лшектен (лакунадан) тұ рады – тамырлық жә не бұ лшық еттік. Тамырлық лакуна арқ ылы сан артериясы мен кө к тамыр ө теді.

Бұ лшық еттік лакуна арқ ылы m. iliopsoas еті жә не сан жү йкесі ө теді.

Сан жарығ ы қ ан тамырларынан тысқ ары canalis femoralis арнасынан шығ ады. Арнаның ішкі тесігі шап жалғ амының астында орналасқ ан.

Дені сау адамдарда сан арнасы жоқ. Ол тек сан жарығ ы пайда болғ анда ішперденің созылуынан пайда болады.

Сан жарығ ы келесі орындардан шығ уы мү мкін бұ лшық ет лакунасынан, қ ан тамырларының алдымен немесе артымен. Кө бінесе жарық сан кө к тамырынан тысқ ары жерден шығ ады. Бұ л жағ дайда каналдың келесі қ абырғ алары байқ алады.:

Алдында - шап сің ірі, артында - жамбас шандыры, ішкері лакунарлы жалғ ам, сыртқ ары – сан кө к тамыры.

Сан жарығ ы кө бінесе қ артаң ә йелдерде кездеседі. Еркектер мен ә йелдер арасындағ ы жиіліктері 1: 5. Бұ л ә йелдер анатомиясының ереқ шелігімен байланысты.

Сан арнасының қ ысқ алығ ына байланысты жарық ісігі - тө мпешігі кішкентай, дө ң гелек немесе сопақ ша тү сті. Кө бінесе жарық ішінде шарбы майы болады.

Аурудың барлық кө ріністері байқ алатын жағ дайда сан жарығ ын анық тау қ иын емес. Кейде ө те толық ә йелдерде шап сің ірін анық тау қ иындайды. Кейде жарық кө ріністеріне диспепсиялық жә не дизуриялық қ ө ріністер қ осылады.

Жарық тың ө зіне тә н кө ріністері болып ышқ ынғ анда, кү шенгенде пайда болатын " ісік", тө мпешік. Ауруды жатқ ызғ анда " ісік" жоғ алады, ісік шап сің ірінен тө мен орналасқ ан, ал шап жарығ ында ісік шап жалғ амынан жоғ ары орналасады.

Орнына енбейтін жарық тарды айыруда " ісіктің " дыбыс беруі, оны саусақ пен перкуссиялағ анда жің ішке дыбыс анық талуы кө мек береді.

Лимфа бездерінің қ абынуы дененің қ ызуымен, қ ызаруымен, ауырсынуымен сипатталады. Жарық та бұ л кө ріністер жоқ. Лимфа бездері ішке енбейді, олардың аумағ ы ө згермейді, олар сан, шап арналарымен байланысы жоқ.

Жарық ты тағ ы суық абсцесстен, кө к тамыр аневризмасынан, тері астының ү лкен кө к тамырының варикозінан айыру қ ажет. Варикозда тамыр бетіндегі тері жұ қ арады, кө кшілденеді, жө тел синдромы жоқ, варикозды тү йіншекті қ ысқ анда " ісік" басылады, ал қ ысымды босатқ анда қ айталанып ө седі: мү ндай ө згерістер аяқ тың тері асты ү лкен кө к тамырын қ ысқ анда да байқ алады. Ал жарық ісігі ө згермейді. Кө к тамырды қ ысқ андағ ы ісіктің басылуы Астров симптомы деп аталады.

Сан жарығ ының қ ысылуы жиі байқ алады (20%). Бұ ның себебі жарық арнасының шеттері қ атты, олар созылмайды, ал арнаның ө зі тар.

Сан жарығ ының қ ысылуының кө ріністері шап жарығ ы қ ысылуы кө ріністеріне ұ қ сас. Ең негізгі айырмашылығ ы - ісік жә не ауырсыну шап жалғ амынан тө мен байқ алады. Аталғ ан ерекшеліктерге сә йкес сан жарығ ында қ ысылғ ан мү шенің некрозы ерте (4-5 сағ атта) басталады. Бұ л қ ажетті операцияны жедел орындауды қ ажет етеді.

Сан жарығ ын емдеу тә сілдері ө те кө п. Бұ л жарық тардың қ ысылуы - оларды жедел операциямен емдеудің кө п қ олданылуының себебі болады. Сан жарығ ын консервативті емдеу еш нә тиже бермейді.

1939 ж. М.В.Дунье 57 операция тә сілдері ұ сынылғ анын анық тағ ан. Олардың арасындағ ы ең жиі қ олданылатындары - Бассини жә не Руджи тә сілдері.

Бассини тә сілінде тері пупарт жалғ амынан тө мен тілінеді де, жарық қ абы мойнына дейін босатылады. Қ апшық тілініп, оның ішіндегі мү ше ішке енгізіледі де қ апшық тың мойны байланып, қ апшық кесіліп алынады.

Жарық тесігін жабу ү шін шап сің ірін қ асағ а сү йегінің қ абына айдарлы байлам тігіледі. Операция ү стінде зә р қ уығ ының жә не сан кө к тамыры жарақ аттануынан сақ тану қ ажет.

Руджи тә сілі – шап тә сілді тілікті шап жалғ амына бағ ыттап жә не одан 1-2 см. жоғ арыда жү ргізеді. Шап арнасы тілініп ашылады. Кө лденең бұ лшық еттің шетін тартып тұ рып кө лденең фасция тілінеді. Жарық қ апшығ ының мойны босатылады да оны жоғ ары тартып отырып сан каналынан қ апшық толық шығ арылады. Қ апшық тілініп, оның ішіндегі мү ше ішке енгізіледі. Қ апшық мойын тұ сында байланғ аннан соң, толық кесіліп алынады. Жарық тесігін кө лденең, ішкі қ исық бұ лшық еттерді жә не шап сің ірін қ асағ а сү йегінің қ апшығ ына 3-4 тү йінді тігінмен тігеді. Бұ дан соң шап арнасы ө зегі тігіледі. Бұ л тә сілдің ерекшелігі жараның қ ең дігі.

2-ші науқ ас 46 жасар ә йел - қ озғ алу, жү к кө теру кезінде оң шап тұ сының қ атты ауырсынатындығ ына жә не санның жоғ арғ ы - ішкі бетінде ісікше пайда болуына шағ ымданады.

Бұ дан ү ш жыл бұ рын аталғ ан орында ауырмайтын, ү лкендігі бұ ршақ тай тү йіншек пайда болғ ан. Кейінгі уақ ытта тү йіншек ү лкейіп, шап тұ сы ауырсынады.

Сан ү ш бұ рышы тұ сында аумағ ы З см-ден асқ ан жалпақ ша, жұ мсақ, эластикалы ісікше анық талады. Ауруды жатқ ызғ анда ісікше жоғ алады. Жө тел симптомы анық.

" Ісіктің " ауруды жатқ ызғ анда жоғ алатындығ ы, оның жұ мсақ тығ ы, жө тел симптомы жарық ауруын, ал ісіктің пупарт жалғ амынан тө мен орналасуы жә не аяқ ауырсынуы - сан жарығ ының орын алғ анын кө рсетеді.

 

 

1.3. КІНДІК ЖАРЫҚ ТАРЫ - Hernia umbilicalis