ІШЕК ҚАН ТАМЫРЛАРЫНЫҢ ТРОМБОЭМБОЛИЯСЫ

1964 ж. дейін жер жү зінде 2500 ішек тамырларының тромбозынан емделген аурулар туралы дерек хабарланғ ан. Оның 873 біздің отандық хирургтер емдеген еді. Д.Ф.Скрипниченко (осы материалды жинағ ан) бұ л жағ дай барлық ішектің тү йілу ауруларының 3% жетеді деп жазды. Ал Ю.М.Дедерер бойынша 0, 6% ғ ана жетеді. Бұ рын бұ л ауруды ішектің тү йілу - ауруының бір тү рі деп санағ ан.

Қ азір бұ л жеке-ө зіне тә н кө рінісі бар ауру деп есептеледі. Егде жә не қ артайғ ан адамдар кө беюіне жә не жү рек ауруларының жиіленуіне байланысты ақ ырғ ы уақ ытта ішек тамырларының эмболиясы мен тромбозы жиіленіп отыр. В.С.Савелъевтің дерегіне қ арай барлық патологоанатомиялы тексерістің 1-2% эмболияның осы тү ріне байланысты.

Ішектің эмболиясы мен тромбозы ө зінен-ө зі емес, олар қ артайғ ан, жү рек пен қ ан тамыры аурулары жә не ісікті аурулармен ауыратын адамдарда жә не іш мү шелердің ірің ді ауруларының асқ ынуы ретінде де кездеседі.

Қ ан тамыры ұ йығ ан қ ан тү йіншегімен – тромбымен бітелуінен соң ішектің тырысуы, одан ә рі ішектің парезімен сал ауру, содан соң - ішектің некрозі орын алады. Алдымен ішектің кілегейлі қ абаты, одан соң барлық қ абаттары некрозғ е шалдығ ады. Ішектен ондағ ы микрофлора шығ ып, ішке жайылады. Бұ л жалпы перитонитке соғ ады. Ішек шіруі оның жыртылуына соғ ып, перитонит тез уақ ытта ө те ауыр тү ріне кө шеді. Тромбозбен эмболияның кө бі ішектің жоғ арғ а шажырқ ай қ ызыл қ ан тамыры жү йесінде байқ алады. Бұ л артерияның кө леміне оның аортамен байланысу тү рімен осы жерде атеросклерозді тү йіншектердің орналасуына байланысты.

Ауру ө те қ атты іш ауыруынан басталады. Бұ ндай адамдар жатарғ а жер таппай, қ атты айғ айлап, ың қ ылдап шыдамсыздық кө рсетеді. Сондық тан кейде ауруды қ арынның жыртылуы, ү йқ ы безінің қ абынуы деп қ ате анық тайды.

Іштің ауыруы кіндіктің айналасында басталып, кейін іштің бар аумағ ына жайылады. Азғ ана уақ ыт қ ан қ ысымы жоғ арылап тез арада тө мендеп кетеді (Н.И.Блиновтің симптомы). Қ ұ сық, лоқ су, іш ө туі қ осылады, ішектен қ ан ағ ады. Бұ лар ішектің шіруінің нә тижесі.

Тамыр соғ уы алдымен сирек аздан соң жиілейді. Бұ л ағ заның улануымен, перитониттің кү шеюіне байланысты, ішті басқ анда ол жұ мсақ, бірақ қ атты ауырсынады. Іште бос сұ йық байқ алады. Кіндіктің айналасында ауырсынғ ан ісік ты???? - (Мондордың симптомы), іштің перкуссиясында жоғ ары, жең ішке дыбыс тө мен, жуан дыбыс катар, аралас анық талады (Н.Н.Самариннің симптомы).

Алғ ашқ ы 1-2 сағ атта аурудың мінезі ө згеріп, эйфория аз уақ ытта жоғ алып мидың, жү ректің жұ мысы нашарлап, ауру 1-2 тә улікке жетпей ө леді. Қ анда лейкоцитоз жә не гиперкоагуляция байқ алады. Рентгенмен тексергенде ішектің созылуы жә не қ озғ алысыздығ ы анық талады.

Ішек қ ан тамыры эмболиясы мен тромбозының диагнозы қ иын, дегенмен, егер қ артайғ ан, жү ректің, қ ан тамырларының не онкология ауруларымен ауыратын адамдардың жалпы жағ дайы тез арада нашарласа, оның іші қ атты ауырса, қ анды кұ сық не іш ө тсе, қ ан қ ысымы тө мендеп, жү рек жұ мысы нашарласа осы диагнозды қ оюғ а болады.

Бұ л аурумен кө п ұ қ сас кө ріністер қ арынның ойық жарасы тесілгенінде, жү рек инфарктасында, панкреатитте кездеседі.

Аурудың алғ ашқ ы сағ атында эмболэктомия қ ан тамырын кесіп, ондағ ы эмболды қ ысып шығ арады, не Фогарти зондымен суырады. Содан соң тамырдың жарасын тігеді. Ө кінішке орай 3-5 сағ аттан кейін ішектің некрозы басталып, тек резекция ғ ана кө мектесуі мү мкін. Ішектің некрозы кө зге кө рінген жерден жоғ ары 25-30 см, ал тө менгі жағ ында 10-15 см тарайды. Сондық тан кө зге кө рінген некроздың шетінен жоғ арыда 30 см тө менде 15 см " сау" шекті кесіп алып тастау керек. Резекциядан соң ішектің анастомозы орындалады. Осығ ан қ арамастан ішек тромбозы жиі қ айталанып, ішектің қ алғ ан жартысына тарап, аурудың 60% астамын ө лімге ұ шыратады.