IV-ТАРАУ. БАУЫР, ӨТ, ҰЙҚЫ БЕ3І АУРУЛАРЫ

ХОЛЕЦИСТИТ ЖӘ НЕ Ө ТКЕ ТАС БАЙЛАНУ АУРУЛАРЫ.

Т ө зектерінің анатомиясы мен физиологиясы. Ө т қ уығ ының аурулары. Калькулезді холецистит. Оның клиникасы мен диагнозы. Холециститті операциямен емдеу

 

Ө т қ уығ ы алмұ рт тә різді сопақ ша 40-70 мл. ө т сиятын, бауырдың оң саггитальды сайында орналасқ ан дорбашық. Оның тү бін, денесін, мойнын жә не ағ ын ө зегін бө леді. Куық тың ағ ын ө зегі жалпы бауыр ө зегіне жалғ анады. Олардың жалғ ану тү рі, орны бірнеше тү сті. Бауырдың басты екі бө лшегінен шығ атын екі ө т ө зектері бір-бірімен қ осылып бауыр ө зегін қ ұ райды. Осы бауыр ө зегіне ө т ө зегі келіп қ осылады. Бұ дан тө менде жалпы ө т ө зегі (общий желчный проток - ductus choledochus) деп аталады.

Холедох, ұ йқ ы безінің ағ ын ө зегімен қ атарласа келіп ұ лтабар ішегінде Фатердің емізікшесінде ашылады. Ө т қ уығ ының мойны, ө т ө зегі, ө т артериясы Кало ү ш бұ рышы аталатын холецистэктомия операциясында мұ қ ият - байқ алуы қ ажет болатын операцияның " кілтін" кұ райды.

Тә улігінде 600-1200 мл. ө т шығ ады. Ө ттің қ атаң заттармен муцині 3-4% жетеді. Ө ттің ұ зақ уақ ыт сыртқ а ағ уы немесе механикалы сары ауруы ішек жағ дайын бұ зады, холемиялы қ ан ақ қ ыштығ ын шақ ырады жә не кальцийліқ алмасу процессін бұ зады.

Холецистит (cholecystitis) деп - ө т қ уығ ының қ абынуын атайды. Бұ л атпен ө ттің кө птеген себептен қ абынуы аталады.

Жедел холецистит - аппендициттен кейін екінші жиі кездесетін ауру. Ол барлық хирургиялық емхана бө лімшесіне жедел жатқ ызылатын аурулардың 17-18% қ ұ райды.

Холециститтің кө птеген себептерінің арасында басты маң ыздылары- ө т ағ ынының бә сең деуі, инфеқ ция, дисхолия, қ ан айналысы бұ зылуы саналады.

Ө т ағ ынының бұ зылуына анатомиялық, фунқ ционалдық, нейрогуморальдық, эндокриндік, қ абынулық факторлар себеп болады.

Ө т жолдарына инфекция ішектен, гематогенді, лимфогенді жолдармен жайылады.

Холецистит ауруының басталуына, ө тте тас байлануына, ө ттің қ ұ рамының бұ зылуы зор ә сер етеді. Ө тте холестерин, ө т пигменттері, электролиттер кө п. Дені сау адамдарда бұ л элементтер ө т қ ышқ ылдарымен жә не лецитинмен ерітіліп тұ рады, бұ ғ ан қ оса ө ттің сілтілі реакциясы да тас байлануына кедергі болады. Ө т РН-ның 6, 0-дан кемігенінде холестерин шоғ ырланып тас ө суі басталады.

Аурудың басталуына ө т ө зектеріне ұ йқ ы безі шырынының қ осылуы да себеп болады. Бездің шырыны ө ттің сірлі қ абатының деструкциясын жә не ө т қ абының ө ткізгіштігін кү шейтеді. Бұ ның салдарынан бауыр мен ұ лтабар ішегі арасындағ ы байламғ а, ішпердесі сыртындағ ы майлы қ абатқ а ө т сің еді, одан ә рі ө т іш қ уысына тө гіледі. Ө т қ абының серозасы ө згермейді. Бірақ та мұ ндай холецистит ө те ауыр перитонитке ұ шыратады. Бұ л ферментативті холециститте операциямен ө тті алып тастау ауруды жазбайды. Холецистэктомияғ а қ оса ұ йқ ы безі шырынының ағ ынына кедергіні жою жә не ө ттің кедергісіз ағ уын қ амтамасіз ету қ ажет.

Ө т қ абының қ ан айналысының бұ зылуы ө ттің деструктивті қ абынуына себепкер болады. Ал қ ан айналысы атеросклерозда, гипертония ауруында жиі бұ зылады.

Холециститтің бұ ндай тү рлері " ишемиялы холецистит" деп аталады да, ол алғ ашқ ыдан деструктивті, ауыр ө згеріске ұ шыратады. Науқ асты нә тижелі емдеу ұ шін ө т қ абынуына себеп болатын жағ дайларды анық тау қ ажет. Осы негізден холециститті екі топқ а бө леді:

1) Ө т қ уығ ымен ө т ө зектерінің функционалды ө згерістері.

2) Ө т қ уығ ының жә не ө т ө зектерінің қ абыну аурулары (жедел жә не созылмалы, тасты жә не тассыз холецистит, холангит).