Жұмыстың қысқаша мазмұны. 1. Гербарийлерді қарап шығып, берілген өкілдер қай систематикалық категорияға жататындарын көрсетіңдер.

1. Гербарийлерді қарап шығып, берілген өкілдер қай систематикалық категорияға жататындарын көрсетіңдер.

- әр топтың өкілдеріне жататын өсімдіктің әр қайсысының сыртқы орта жағдайына бейімделуін анықтаңдар. Олардың биологиялық ерекшеліктерін ашып көрсетіңдер.

- әр топ өсімдіктердің эволюциялық даму жолдарын көрсетіңдер.

 

 

Систематикалық топ	Эволюция барысында пайда болған бейімделу өзгерістері	Пайда болған өзгерістердің биологиялық маңыздылығы	Берілген систематикалық топтың эволюциялық жолы

 

2. Суреттерді, тұлыптар, мульяждарды жақсылап зерттеп қараңдар (әртүрлі кемірушілер: сарышұнақ, тиін, т.б.).

- әр өкілдің сыртқы орта жағдайына бейімделушілігін, нәтижесінде пайда болу өзгерістерін көрсетіп, олардың биологиялық маңыздылығын ашып көрсетіңдер.

3.Берілген гүлді өсімдіктер өкілдерінің (рябина, черемуха, вязь, липа, клен, шие, т.б.), гербарийлік материалдарын (өркендерін, жемістерін, гүлдерін), коллекцияларын қарап шығу зерттеліп отырған өкілдердің қай систематикалық топқа жататындығын анықтаңдар.

- гүлді өсімдіктердің жеміс пайда болуы биологиялық маңыздылығын ашып көрсету керек.

- зерттеліп отырған топ өкілдерінің жемістерінің бейімделу белгілерін анықтаңдар.

- зерттеліп отырған гүлді өсімдіктердің эволюциялық даму жолдарын анықтау қажет.

 

Бақылау қорытындысын мына таблицаға толтырыңдар (жауаптың мысалдары берілген)

Систематикалық топ	Эволюция барысында пайда болған бейімделу өзгерістері	Пайда болған өзгерістердің биологиялық маңыздылығы	Берілген систематикалық топтың эволюциялық жолы
Гүлді өсімдіктер	Көбею мүшесі ретінде гүлдің пайда болуы. Жемістің пайда болуы.	Ұрық диплоидты хромосомалы, оның жетілуі тұқымның қоректік заттарының қоры есебінен жүреді, ол сыртқы ортаның қолайсыз әсерлерінен жақсы қорғалады. Ұрықтар таралуға көптеп бейімделген.	Араморфоз
Клен остролистный (вид)	Тостағанша жапырақшаларының қанат тәрізді өсінділері болады.	Жемістері ағаштан түскен кезде желдің әсерінен алыс қашықтыққа таралады.	Идиоадаптация

 

4.Жалаңаш тұқымды өсімдіктердің өкілдері. Қайың, шырша, пихта, т.б. өсімдіктердің (коллекциялары, гербарий материалдары, өркендері арқылы) мұқият танысыңдар.

- зерттеліп отырған өкілдердің қай систематикалық топқа жататынын анықта.

- қылқан жапырақты (хвойное) өсімдіктер өкілдерінің тұқымының пайда болуының биологиялық маңыздылығын ашып көрсет.

- эволюция барысында тұқымдардың белгілі бір таралу әдістеріне бейімделуін көрсет.

- берілген жалаңаш тұқымды өсімдіктердің мүмкін болатын эволюциялық даму жолдарын атап көрсету керек.

Бақылаудың қорытындысын таблицаға толтырыңдар.

Сұрақтарға жауап беріңдер

1. Систематикалық топ (жалаңаш тұқымды немесе гүлді) қандай маңызды араморфоздарды басынан өткерді?

2. Қандай өзгерулерді (преобразования) идиоадаптацияға жатқызуға болады, неге?

Орытындылар.

1.Барлық ірі систематикалық топтар (бөлімдер, типтер, отрядтар) ароморфоз жолымен пайда болады.

2.Майда систематикалық топтар (тұқымдастар, туыстар, түрлер) эволюция барысында идиоадаптация жолымен пайда болады.

 

Зертханалық жұмыс

Сабақтың тақырыбы: Популяциялық генетика

Жұмыстың мақсаты: Білімгерлерді популяциялық генетикамен таныстыру

Қажетті құрал-жабдықтар:генетикалық карта, бақылауларды жазып алатын дәптерлер, таратылатын материалдарға арналған табақшалар.

Жұмыстың қысқаша мазмұны

1. Эволюцияның генетикалық негіздері;

2. Популяциялық толқындар, олардың ерекшелігі және гендер жиілігі;

3. Сұрыптау әрекеті – популяциялар эволюциясындағы бағыттаушы фактор екендігі;

4. Изоляцияның генетикалық факторлары (хромосомдық өзгерістер, авто және алло полиплоидия);

5. Генетиканың эволюциялық теорияның дамуындағы маңызы.

Жұмыс барысы:

Бұл жұмыс популяцияның таралуы, оның толқындары, гендердің жиілігін анықтайды. Хромосомалық өзгерістердің популяцияның жиілігіне әсерін зерттей отыра, популяциялық генетиканың маңызы ашылады. Харди – Вайнберг заңы арқылы есептер шығарылады.

Сұрақтарға жауап беріңдер

1. Популяциялық генетиканың эволюциялық даму барысындағы маңызы қандай?

2. Жануарлар мен өсімдіктердің кез-келген түрінің популяциялық генетикасын анықтаңдар.