Жерге мемлекеттік меншік құқығы. Объектілері мен субъектілері және жүзеге асыру ерекшеліктері.

Жерге мемлекеттік меншік деп мемлекеттің меншік иесі ретінде өзіне тиесілі жер учаскелерін иелену, пайдалану және билік етуін заңда көрсететін тәртіп жағдайында. Қазіргі кезде мемлекет меншігінде ҚР жер қорының алпыстан астам пайызы мемлекеттікі. Жер кодексінің жаңалығы 26-бап болып табылады. Бұл бапта тұңғыш рет мемлекет меншігінің барлық тізімі көрсетілген.

Мемлекет меншігіндегі жер учаскелеріне мыналар жатады (обьектілер):1. мемлекет билік органдары. 2. мемлекеттік ұйымдар мен мекемелерге берілген жерлер. 3. қорғаныс қажеттіліктеріне пайдаланылатын жерлер. 4. ерекше қорғалатын табиғи аумақтар алып жатқан тарихи, мәдени,сауықтыру мақсатындағы жерлер.

5. орман және су қорлары жері. Егер орман мемлекет қаражаты арқылы

өсірілсе ол мемлекеттің жері, ал егер жеке қаражат арқылы өсірілсе ол жер жеке меншікте болып табылады. Егер жер учаскесінде сумен қамтамасыз ететін құрылғылар, коммуникациялар орналасқан болса. 6. елді мекендердегі жерлерді ортақ

пайдаланудағы жерлер. Мысалы, көшелер, скверлер, бульварлар және т.б.7. Босалқы жерлер. Оның ішінде арнайы жер қорының учаскелері. 8. Кенттер, ауылды мекендердегі жайлымдық және шабындық алқаптар, жеке меншікке берілмейтін жайылым және басқа да жерлер.Субьектілері. Мемлекет атынан жерге мемлекет билікті жүзеге асырады.Органдар жалпы құзіреті бар. Олар: Парламент, Президент, Үкімет,Жергілікті өкілді және тқарушы органдар.Арнайы құзіреті бар. Бұл жер ресурстарын басқару агенттігі.Функционалды құзіреті бар органдар. Бұл сот органдары және т.б.

Р жер қорының құрамы мен түсінігі. Жер қоры нысаналы мақсатына сәйкес санаттарға бөлінуі.

Жер қоры Қазақстан аумағының барлық жерлерінің жиынтығы. ҚР-ғы аса маңызды объект. Жер туралы заңнамада әртүрлі жер қоры бар: арнайы жер қоры, иммиграциялық жер қоры, орман, су қорының жерлері. Арнайы жер қоры - ауыл шаруашылығы мақсатындағы алқаптардың, сондай-ақ мақсаты бойынша пайдаланылмай жатқан не ҚР/ң заңдарын бұза отырып пайдаланылып жүрген жер учаскелерiнiң және шартты жер үлестерiнiң иелерi мен жер пайдаланушылар бас тартқан жердiң есебiнен құралатын резервтегi жер; иммиграциялық жер қоры - оралмандарға беру үшiн резервке қалдырылған және арнайы жер қоры құрамына кiретiн жер учаскелерi. Орманды, сондай-ақ ағаш өспеген, бiрақ орман шаруашылығының қажеттерiне берiлген жер учаскелерi орман қорының жерi деп танылады. Су айдындары мұздықтар, батпақтар, су көздерiнде орналасқан, ағысты реттейтiн су шаруашылығы құрылыстары алып жатқан жер, сондай-ақ осы құрылыстардың су кұзет аймақтары мен белдеулерiне және ауыз сумен қамтамасыз етудiң бас саға жүйелерiн санитарлық күзет аймақтарына бөлiнген жер су қорының жерi деп танылады.

Қазіргі жер қоры жеті санатқа бөлінеді: 1. а/ш мақсатындағы жерлер: 2. елді мекендердің жері; 3. өндіріс, көлік, байланыс, қорғаныс жəне өзге де ауылшаруашылығына байланысты емес жерлер; 4. ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, тарихи мəдени, сауықтыру, рекреациялық мақсаттағы жерлер; 5. орман қорының жері; 6. су қорының жері; 7. босалқы жері;

Рекреация деп көпшіліктің демалыс орындарының, туризм қызметін қамтамасыз ету болып танылады.

Жер құқығының қайнар көздерінің түсінігі және белгілері. Жер құқығы қайнар көздерінің жүйесі.

Жер құқығының қайнар көздері дегеніміз- жер қатынастарын реттеуге бағытталған Н.Қ.А-рдің және халықаралық келісімдер мен шарттардың жиынтығы болып табылады. Құқық теориясы б/ша, құқықтың қайнар көздері дегеніміз- көп рет пайдалануға бағытталған, құқықтық бұйрық түріндегі мемлекеттің еркін білдірудің түрлі әдістерінен құралған жазбаша ресми құжат. Оларды орындауға міндетті мемлекеттік заң шығарушы органдар қызметінің көрінісі деп түсінуге болады. Құқықтың қайнар көздері заңдар және заңға сәйкес актілер нысанында көрініс табады. Құқықтың қайнар көзі ретінде ең жоғарғы заңды күшке Қ.Р-ң Конституциясы иеленеді.

Жер құқығы қайнар көздерінің ерекшеліктері: 1) Әдет-ғұрып ережелері мен сот прециденті, бұл саланың қайнар көздері болып танылмайды. 2) Халықаралық келісім шарттар жер құқығының ерекше қайнар көзі болып танылады. 3) Жер құқығының қайнар көздерінің құрамына басқа құқық салаларының Н.Қ.А-ріде кіреді. Осыған байланысты 2 ұғымның арасындағы айырмашылықты білу қажет: * жер құқығының қайнар көздері. * Жер заңдары.

Жер құқығының негізгі қайнар көздеріне: Қ.Р-ң Конституциясын; Қ.Р-ң Н.Қ.А- рін; Қ.Р-сы Үкіметінің Қ.Р-сы Жер туралы Жарлығын; Жер туралы заңды және Жер кодексін; Салық кодексін және басқа да заң шығарушы актілерді орындау мақсатында қабылдаған қаулылары жатады. Жер құқығы қайнар көздерінің жүйесі олардың Қ.Р-сы билік органдарының құқық шығарушылық құзіреттілігіне және бағыныстылығына қатысты бөлінуін білдіреді. Жоғарыда атап өткеніміздей, бұл жүйеде Қ.Р-ң Конституциясы ерекше орынды иеленген. Жер құқығы қайнар көздерінің ерекше сипаты болып, оларда субьект пен обьект бойынша жекелеген құқықтық реттеумен қатар жүйеленген кешенді және жеке құқықтық нормалар бар. Сол себепті де, оларды жер құқығының негізгі және қосымша қайнар көздері деп бөлуге болады. Жер құқығының негізгі қайнар көздеріне Қ.Р-ң Жер кодексі жатады.Қ.Р-ң Конституциясына сәйкес, Қ.Р-сы бекіткен халықаралық шарттар оның құқықтық жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады. Қ.Р-сы Жер кодексінің 7-бабына сәйкес, егер Қ.Р-сы бекіткен халықаралық шартта Жер кодексіндегіден өзгеше ережелер белгіленсе, аталған шарттың ережелері қолданылады.