Адамдардың шаруашылық қызметі гидросферада қандай өзгерістерді туғызады.

Гидросфера дегеніміз құрдықтағы(тереңдңгі,топырықтағы,жер бетіндегі),мұхиттағы және атмосферадағы,яғни Жер шарындағы барлық сулардың жиынтығы.Бұлар құрлықтың 70%−ін алып жатыр.Гидросфераның көлемі 400 миллионшаршы километр.Қазіргі таңда ауа,су,топырақтың ластануы ең ақырғы шегіне жетті деуге болады.Судың ластануы,әсіресе,өнеркәсіптерден шыққан қалдықтардан болады.Сол қалдықтардың химиялық құрамының болуына сәйкес,олардың тигізетін әсері әр түрлі.Ал олардың тигізетін әсері жердің белгілі бір аймағына ғана шектелмейді.Мұнай өңдеуден шыққан қалдықтар су бетін үлкен қабықпен жауып,оттектің алмасуын қиындатады.Ол судың оттекті бойына сіңіру қабілетін төмендетеді,органикалық заттарды ыдырататын бактерияларды құртып,балықтарды улайды.Суды ластайтын заттардың көлемі артқан сайын оны ыдыратуға өте көп мөлшерде оттек жұмсалады.Бұл оттектің судағы концентрациясын азайтады және ыдырау процесін оттексіз жүргізетін анаэробтық микроорганизмдердің санының артуына жағдай жасайды.Бұл жағдайда түзілетін заттардың сапасы бөлек.Онда метан,аминдер,күкірт және фосфор улы қосындылары пайда болып,су саси бастайды.Оттектің азаюы мен улы қосындылардың көбеюі бірінші кезекте балықтардың қырылуына,онан кейін су өсімдіктерің құрып кетуіне әкеп соғады.Ең ақырында судың ластануының зардаптарын адамның өзі және оның шаруашылық қажеттері тартады.Су қорының басты көзі болып өзен есептеледі.Ал оларды органикалық және минералдық қоспалардан тазарту өте қиын және қымбатқа түсетін іс.Осыдан адамның денсаулығына келетін қауіп мөлшері үлкен.Себебі ең соңғы техникалық жетістіктерге негізделген тазарту системалары да суда кездесетін кейбір заттардан толықтай тазартады деп айту қиын.Теңіз суларын мұнай қалдықтарымен ластауда негізгі рөлді танкирлер алады.Қалдықтар суға кеме резервуарларын жуғанда немесе олар апатқа ұшырағанда құйылады,әсіресе ірі танкерлердің күйреуі аса қауіпті.Бұл уақытта суға 200−300мың тоннадай мұнай өнімдері теңіз суларына ақтарылып,орасан зор алқапқа жайылады.Оның әсері барлық тірі организмдерге бірден қауіпті.Одан әсіресе теңізде тіршілік ететін барлық организмдер,құстар т.б.қырылады.Соңында осының барлық зардабын адам тартады.Бұндай қауіпті болдырмаудың,теңіздегі тіршілік иелерінің байырғы қатынасын сақтаудың басты шарты теңізге ешқандай мұнай жуындыларын төкпеу ғана болуы мүмкін.Сонымен судың ластануы өнеркәсіп қалдықтарынан,мұнай таситын танкирлердің апатқа ұшырауынан болып отыр. Яғни бұның барлығы адамның шаруашылық қызымктінен,ақыл−ойынан пайда болған дүниелер. Планетаның келбетін адам саналы ойымен өзгертеді,бірақ көбінесе ойланбайды.Сондықтан топырақтар,Жердің ауа қабаты,құрлықтардың табиғи сулары,теңіз жағалаулары,мұхит бөлікткрі өзгеруде.

10. Суды тазартудың қандай әдістерін білесіңдер? Ауыз судың радиоактивті элементтердің қалдықтарымен ластануы−адамзат баласының алдында тұрған үлкен мәселенің бірі болып есептелінеді.Ауыз сулардың әр түрлі радиоактивті өлементтенрдің қалдықтары−стронций 90,цезий,полоний,уран және т.б.улы қосылыстар жыл өткен сайын көбейе түсуде.Сондай−ақ суда неше түрлі нитраттар,фосфатидтер,гербицидтер,десиканттар және т.б.улы қосылыстардың мөлшерден тыс көбейгені соншалық кейбір өзен мен көл суларын ауыз су ретінде пайдалануға болмайтыны анықталып отыр.Суды технологиялық пайдалану процесінде оның ластануын болдырмауға қол жете бермейді. Сондықтан да суды тазалайтын құралдар мен техникалардың маңызы ерекше болуға тиіс.Суды тазалаудың негізгі жолдары үш категорияға бөлінеді. Олар:физикалық,химиялық және биологиялық категориялар.

1. Физикалық тазарту−;алуан түрлі қалдықтардың мөлшерін түрлі торларды,електерді, майұстағыштар,мұнайұстағыштар және т.б. пайдаланады.Физикалық тазарту арқылы тұрмыстық қалдық суларды тазартуға болады. Кең қазылған тоғандардың суды тазалаудағы ролі орасан зор.Мұнда ауыр бөлшектер төмен шөгеді. Ал жеңіл заттар су бетіне қалқып шығады.

2. Химиялық тазарту−;бұл әдіс ластағыштарменреакцияға түсіп ерімеген коллойдтық және ішінара еріген заттардың ыдырауына көмектесетін реагенттерді қалдық суларға қосуға негізделген. Неше түрлі химиялық препараттарды да пайдаланады. Мысалы,иониттерді су тазалауға кеңінен қолданады.

3. Биологиялық тазарту−; бұл су тазалау тәсілі көптеген пайда әкеледі.Ол үшін көптеген микроорганизмдерді пайдаланады.Олар судағы жұқпалы ауру тудыратын бактерияларды жойып жіберіп отырады. Биологиялық тазарту тәсілдері аэробты биохимиялық процестердің көмегімен қалдық сулардың органикалық ластағыштарын минералдаудан тұрады.