СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ.

1. Конденсирленген гетероциклдік қосылыстардың, нуклеин қышқылдарының манызды өкілдерінің формулаларын жазуды;
2. Конденсирленген гетероциклдік қосылыстардың, нуклеин қышқылдарының химиялық қасиеттерін жазуды;
3. Конденсирленген гетероциклдік қосылыстардың, нуклеин қышқылдарының сапалық реакцияларын зертханада орындауды;
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

+0

1.«Нуклеин қышқылдары» түсінігі, жіктелуі және биологиялық ролі.

2.Нуклеотид-полифосфаттардың - кофермент АТФ құрылысы және биологиялық ролі.

3.НАД⁺, НАДФ⁺ құрылысы және биологиялық ролі.

1. Нуклеин қышқылдары (НҚ) полинуклеотидтер ретінде. Көмірсу компоненті бойынша НҚ рибонуклеин (РНК) және дезоксирибонуклеин (ДНК) қышқылдарына бөлінуі.

2. ДНК үшін екіншілік құрылымның (қос спираль) болуын ескеру керек. ДНК-дағы комплементарлы негіздер.

3. Нуклеозидполифосфаттар - ди- және трифосфаттар. Гидролизге әсері. Аденозинтрифосфаттың құрылысы. Биологиялық ролі.

4. Коферменттер НАД+ (никотинамидадениндинуклеотид), НАДФ+ (никотинамидадениндинуклеотидфосфат) – протондардың тасымалдану процестері (биологиялық тотығу-тотықсыздану). Кестені талдау.

5. Циклдік мононуклеотидтер, құрылысы және биологиялық ролі.

5. Сабақ беру және оқыту әдістері С абақтың тақырыбы бойынша талдау жасау (шағын топтар, жағдайлық есептер, жұптасып жұмыс істеу, тестпен жұмыс және т.б.).

6. Әдебиеттер:

1. Пастаев Ә.Қ., Биоорганикалық химия. Шымкент, 2005

2. Шайқұтдинов Е.М. Органикалық химия. Алматы 2001 ж.

3. Н. А. Тюкавкина, Ю. И. Бауков. Биоорганическая химия. М., Медицина, 1991/1985

4. Некрасов Б.В. Основы общей химии, т.т. 1,2,3

5. Зеленин К.Н., Алексеев В.В. Химия общая и биоорганическая. ЄЛБИ-СПб, 2003

6. Руководство к лабораторным занятиям по биоорганической химии под ред. Тюкавкиной Н.А.. М., Дрофа, 2000 г.

7. Бақылау:

7.1. Есептер мен жаттығулар

1. Нуклеозидциклофосфаттың формуласына мысал келтіріңіз.

2. Нуклеозид-дифосфаттың формуласын жазыңыз. Қосылыстағы байланыс түрлерін көрсетіңіз және гидролизге әсері.

3. Нуклеозид-трифосфаттың - кофермент АТФ формуласын жазыңыз. Қосылыстағы байланыс түрлерін көрсетіңіз және гидролизге әсері.

4. Коферменттер НАД+, НАДФ⁺. Олардың биологиялық ролін түсіндіріңіз.

5. Нуклеин қышқылдарының біріншілік құрылымы нені түсіндіреді. Нуклеотидтік буындар өз араларында қалай қосылады?

 

7.2. Тестілік тапсырмалар

1. Нуклеин қышқылдарының нуклеотидті құрамы – бұл

1. нуклеинді негіздердің жиыны

2. фосфор қышқылының молекулалар саны

3. N-гликозидті байланыстардың саны

4. нуклеотидті компоненттердің жиыны мен қатынасы

5. моносахаридтер молекулаларының қалдықтар саны

 

2. ДНК-ның бір тізбегі пуринді негіз және келесі тізбектің пиримидинді негізі арасындағы байланыс

1. күрделі-эфирлі байланыс

2. сутектік байланыс

3. N-гликозидті байланыс

4. гидрофобты байланыс

5. дисульфидті байланыс

 

3. АТФ – тың маңызды биологиялық ролі (аденозинтрифосфат) – ол:

1. ақуыз синтезіне қатысады

2. ақуыз синтезінің орнына аминоқышқылды тасымалдау

3. тұқым қуалау ақпаратты сақтауға қатысады

4. тірі ағзаның барлық жасушаларын энергиямен қамту

5. ақуыз синтезінің орнына ақпараттық РНК тасымалдау

 

4. РНК-ның негізгі ролі:

1. ақуыз биосинтезінде тікелей қатысуы

2. ағзаның қорғаныш қызметі

3. жүйке импульстарын беруде

4. көмірсулар синтезіне қатысуы

5. майлар синтезіне қатысуы

 

5. Тасымалдау РНК қатысады:

1. көмірсутекті алмасуға

2. май алмасуда

3. жасушадағы ақуыздың синтезі орнына аминоқышқылдарды ауыстыруға

4. ақуыз синтезінің орнына ДНК молекуласыны ауыстыруға

5. ақуыз синтезінің орнына ақпараттық РНК ауыстыруға

 

6. Нуклеинді негіз аденин ДНК-ның екі спиральында келесі екінші тізбектің негізімен комплементарлы жұп түзеді

1. Үш сутекті байланыстарды түзу есебінен гуанин

2. Екі сутекті байланыстарды түзу есебінен гуанин

3. Екі сутекті байланыстарды түзу есебінен цитозин

4. Үш сутекті байланыстарды түзу есебінен тимин

5. Екі сутекті байланыстарды түзу есебінен тимин

 

7. Тотыққан формада НАД⁺ (НАДФ⁺) никотинамидті қалдық келесі орында болады

1. 1,4-дигидропиридинді орын басқан

2. пиридинді катионның

3. никотинді қышқылдың

4. диазоқосылыстың

5. пиридинді анионның

 

8. Рибонуклеин қышқылының (РНК) негізгі ролі

1. ақуыз биосинтезіне тікелей қатысуы

2. тұқым қуалау ақпаратын беру

3. қышқылдық орта тудыру

4. Шиффтің негізін түзуі

5. Тетрапиррольді қосылыс – порфиндер түзуі

 

9. НАД фосфатын НАДФ немесе NADР деп белгілейді, оның молекуласында фосфор қышқылы көмірсулы компоненттегі аденозинді келесі орынға этерифицирлейді

1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5. 5.

 

10. Схемада көрсетілген құрылым

сәйке келетін қосылысты атайды

1. аденозинтрифосфор қышқылы (АТФ)

2. гуанозинтрифосфор қышқылы (ГТФ)

3. аденил қышқылы

4. гуанил қышқылы

5. аденозинциклофосфат

 

11. Биохимиялық және химиялық әдебиеттерде НАД немесе NAD белгісімен никотинамидадениндинуклетидті белгілейді, көптеген дегидрогеназ ферменттерінің құрамында коферменттің ролін атқарады, яғни келесі реакцияға қатысады

1. нейтрализация

2. тотығу-тотықсыздану

3. алкилирлеу

4. ацилирлеу

5. декарбоксилирлеу

 

12. Схемада стрелкалар көрсететін байланыстарды

атайды

1. күрделі-эфирлі

2. N-гликозидті

3. О-гликозидті

4. ангидридті немесе макроэргиялық

5. сутектік

 

13. ДНК-ның бір спиралының ГТ фрагменті, басқа спиралдың келесі фрагментіне сәйкес келеді

1. ГА. 2. ЦА. 3. УГ. 4. АТ. 5. ЦГ.

 

14. Схемада стрелкалар көрсететін байланысты

 

атайды

1. күрделі-эфирлі 2. N-гликозидті 3. О-гликозидті

4. ангидридті 5. макроэргиялық

 

15. Формуласы,

нуклеозидті атайды

1. аденозин-3’,5’-циклофосфат

2. гуанозин-3’,5’-циклофосфат

3. дезоксиаденозин-3’,5’-циклофосфат

4. аденозин-5’-фосфат

5’-аденил қышқылы

16. АТФ (аденозинтрифосфат) адам ағзасында келесі функцияны орындайды

1. витаминнің 2. гормонның 3. коферменттің (ферменттің құрам бөлігін)

4. макроэрга (энергетикалық зат) 5. ингибитордың.

 

17. Динуклеотид НАД кофермент болып табылады және маңызды биологиялық функцияны атқарады:

1. қорғаныш функциясын

1. тотығу-тотықсыздану реакциясына қатысады

3. биохимиялық реакциялар үшін энергия көзі болып табылады

4. нуклеинді қышқылдар үшін компонент болып табылады

5. ақуыздың синтезіне қатысады

 

18. ДНК –ның екіншілік құрылымы:

1. полинуклеотидті тізбектің кеңістіктік құрылысы

2. нуклеотидті тізбектердің реттілігі

3. полинуклеотидті тізбектің пентозды қалдықтары

4. нуклеотидті компоненттердің қатынасы

5. нуклеотидті құрамы.

 

19 ДНК құрамына кірмейтін нуклеотид:

1. уридин-5-фосфат. 2. тимидин-5-фосфат. 3. д.цитидин-5-фосфат. 4. д.аденозин-5-фосфат. 5. д.гуанозин-5-фосфат.

 

20. ДНК-да комплементарлы болып табылатын негіз

1. тимин – цитозин. 2. тимин – урацил. 3. тимин – аденин.

4. гуанин – аденин. 5. цитозин – цитозин.

 

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ