Лекция №8 ХҮІІІ-ХІХ ғ. І жартысындағы қазақ қоғамы.

Негізгі ұғымдар: Ақсүйек, қара сүйек, мәслихат, керуен, хан, базарлары, қысау, жайлау, отырықшы, шекаралық сауда, шекаралық барымта, Шоқынғандар. Құң қырғыз-қайсақ.

Жоспар:

1. Қазақтардың шаруашылығы.

2. Қазақ даласындағы сыртқы сауда.

3. Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы.

Мақсаты:Ресейге қосылуына байланыста шекара саудасының пайда болуын көрсету, шекаралық барымтаның озбырлығын ашу, Орыс-Қазақ, Орыс-хиуалықтар саудасының пайда болуын алғы шарттарын көрсету.

Мазмұны:

1. Қазақстанның экономикалық жағдайы. Патша әкімшілігінің жер мәселесіндегі саясаты. Қазақ жайылымдары жүйесінің бұзылуы және еңбекші бұқараның наразылығы. Ресейдің қазақтардың шаруашылығына ықпалы.

2. Айырбас және сауда айналымдарының сипаты. Қазақстанның Қытаймен сауда-экономикалық байланыстары.

3. Қазақ қоғамының таптық-сословиелік құрлымындағы өзгерістер және мүлік теңсіздігінің өсуі. Ауылдағы жұмыспен өтеу және азық-түлік рентасы формаларының одан әрі дами түсуі. Салық жүйесі.

Бекіту сұрақтары:

1. Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы дегенді қалай түсінесің?

2. Қазақ даласындағы орыс-қазақ сыртқы сауданың қазақтар үшін пайдасы болды ма?

3. Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы қандай болды?

 

Әдебиеттер: Н-14,4,7,9.Қ- 9,15,18.24,27,32,33,38,42,45.

Лекция №9 Қазақтардың Е.П. Пугачев басқарған шаруалар соғысына қатысуы. (1773-1775)

Негізгі ұғымдар: Шаруалар соғысы, жалған патша, шекара барымтасы.

Жоспар:

1. Қазақтардың Е. Пугачев басқарған орыс шаруаларының соғысына қатысуының саяси себептері. Шаруалар соғысының барысы мен тарихи маңызы.

2. Нұралы хан саясаты.

Мақсаты: Қазақтардың Е. Пугачев басқарған орыс шаруаларының соғысына қатысуының саяси себептерін деректер негізінде ашу. Соғыстың жеңілу себептері мен тарихи маңызын таныту.

Мазмұны:

1. Қазақтардың Е. Пугачев басқарған орыс шаруаларының соғысына Кіші жүз және Орта жүзқахзақтарының қатысуының саяси себептері. Шаруалар соғысының барысы мен тарихи маңызы.2.Патша үкіметінің Нұралы Әбілқайыр ұлын хан сайлауы және қазақ хандарының биліктегі дербестігінің шектелуінің саяси себептері Патша үкіметінің Нұралы ханды нөкерлерімен Уфаға шақыртып алып өмірінің ақырына дейін жібермеуі және отаршылдық саясаты.

Бекіту сұрақтары:

1. Қазақтардың Е. Пугачев басқарған орыс шаруаларының соғысына қатысуының себептері қандай?

2.Шаруалар соғысының жеңілуінің себебін айтыңыз?

3. Патша үкіметінің Нұралы ханды нөкерлерімен Уфаға шақыртып алып өмірінің ақырына дейін жібермеуіндегі саяси ұстанымы неде?

Әдебиеттер: Н-14,4,7,9.Қ- 9,15,18.24,27,32,33,38,42,45.

Лекция №10 Күші жүздегі халық-азаттық қозғалысы (1783-1797 жж.)

Негізгі ұғымдар: Орда, Ішкі Орда, биліктегі саяси дағдарыс. Дәстүрлі хандық билік.

Жоспар:

1. Күші жүздегі хандық биліктегі дағдарыс.

2. Сырым Датұлы бастаған Күші жүз қазақтарының көтерілісі

3. Бөкей хандығының құрылуы.

Мақсаты:Патша өкіметінің қазақ даласын отарлаудағы отаршылдық саясаттарын деректерге сүйене отырып, дәлелдеу.

Мазмұны:

1. Ресейдің Қазақстандағы ықпалының беки түсуі. Қазақ жерлерінің Ресейге қосылу процесінің кеңеюі. М.М. Сперанскийдің “Сібір қырғыздары туралы Жарғысы”. Орта және Кіші жүздегі хандық биліктің жойылуы. Әкімшілік басқарудағы өзгерістер. Орта жүзде сыртқы округтер мен округтік приказдардың ашылуы.

2. Көтерілістің себептері. Көтеріліс қарсаңындағы Кіші жүздегі тап күштерінің ара салмағы. Көтерілістің басталуы және барысы, оның сипаты және қозғаушы күштері. Генерал-губернатор О.А Игельстромның жобасы. Патша үкіметінің ағамандар (старшиндар)тобына сүйенуі.3. Бөкей (Ішкі Орда) хандығының құрылуы және ондағы басқару құрылымы. Бөкейдің билігі (1801-1815ж.ж). Кіші жүз хандығының саяси бағыты.

 

Әдебиеттер: Н-14,4,7,9.Қ- 9,15,18.24,27,32,33,38,42,45.

Лекция №11 Абылай хан мемлекет қайраткері және саясаткер (1771-1784 жж.)

Негізгі ұғымдар: «Сабалақ», мәмлегерлік саясат, «Шанды жорық», «Қалмақ көшуі»,«Орта Орда».

Жоспар:

1. Орта жүздегі саяси ахуал, Абылай ханың Жоңғариямен, Қытаймен, Ресеймен қарым-қатынасы.

2. Абылайдың әскери мемлекеттік қызметі.

Мақсаты:Абылай ханның ішкі-сыртқы саясаттаржүргізудегі қол жеткізген саяси табыстарын талдау арқылы оның саясаткер, мемлекет қайраткерлігіне баға беру. Абылай ханның мәмлегерлік саясаттағы шеберлігін көрсету. «Шанды жорық» Қалмақ-Жоңғар соғысының аяқталуын қорытындлау.

. Мазмұны:

1.Абылайдың әскери және мемлекеттік қызметінің басталуы. Оның мәмлегерлік саясаттағы шеберлігі, ішкі және сыртқы саясаты. 2. Абылайдың Жоңғариямен, Қытаймен және Ресеймен қарым-қатынасы. Абылайдың дипломатиялық шеберлігі. Жоңғарияның талқандалуы. Шығыс Қазақстан (Алтай мен Тарбағатай) мен Іле өңіріндегі тарихи қазақ жерінің қайтарылуы.

Бекіту сұрақтары:

1.Абылайдың Жоңғариямен, Қытаймен, Ресеймен ұстанған саяси қарым-қатынасының нәтижесі қандай болды?

2.Абылайдың әскери мемлекеттік қызметі туралы жазылған қазақ тарихшыларынан кімнің еңбегін білесіз және еңбек қалай аталады?

3. Неге «Шанды жорық» аталған?

 

Әдебиеттер: Н-14,4,7,9.Қ- 9,15,18.24,27,32,33,38,42,45.