Кіріспе. Азақстан территориясындағы мемлекеттілік

Азақстан территориясындағы мемлекеттілік

Мазмұны

Кіріспе..........................................................................................................................3

Азақстан территориясындағы мемлекеттіліктің даму кезеңдері

1.1 XV-XVI ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің дамуы: «Қасым ханның қасқа жолы», «Есімханның ескі жолы», Тәукеханның «Жеті жарғысының» пайда болуының тарихы маңызы......................................5

 

1.2 ХVII-XVIII ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің дамуы: Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билердің ақылымен «Жеті Жарғы» құрылуы.................................................................................................................6

1.3 ХІХ – XX ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің дамуы...................................................................................................................6

 

 

Орытынды................................................................................................................8

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..........................................................................9

 

Кіріспе

Ғылыми жобаның өзектілігі. Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Тарих толқынында» атты кітабында: «Егер біз мемлекет болғымыз келсе, өзіміздің мемлекеттігімізді ұзақ уақытқа меңзеп құрғымыз келсе, онда халық руханиятының бастауларын түсінгеніміз жөн» - деуінің мәні ерекше [1, 117 б.].

Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің түсінігін, сипатын анықтау, мемлекеттілік дәстүрдің тереңдігін паш ету, оны айрықша атап өту ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап жиі байқала бастады. Шамасы, бұл да мемлекеттік идеялогиясының, қоғамды бір идея төңірегіне жұмылдырудың тәсілдерінің бірі болса керек.

Жалпы мемлекеттілік дегеніміз мынадай мағыналар береді: 1) өз мемлекетін құрудан немесе қандай да бір жағдайлармен жоғалып кеткен мемлекетін қайта қалпына келтіруден көрініс табатын, әлеуметтік қауымдастықтың (этностың, халықтың) тарихи дамуының ерекше белгісі; 2) мемлекеттік құрылымы, мемлекеттік ұйым [2, 7 б.].

Қазақстан Республикасының Конституциясының қалыптасуы «Қасымханның қасқа жолынан» бастау алады. Бұл XV-XVI ғасырда өмір сүрген қазақтың Қасым деген ханының есіміне байланысты шыққаны тарихтан мәлім. «…Халық бұқарасы Қасымның ежелден қалыптасқан билер заңы – жарғыны жаңадан көтергенін қатты құптап, оны Қасымханның қасқа жолы» деп атап кетсе керек [3, 39 б]. Мүлік, қылмыс, әскери, егіншілік, жұртшылық деген 5 тараудан тұратын заң шығарып, әрқайсысына ерекше жаза дайындаған Қасымханның жолын XVIII ғасырда Есімхан жалғастырады. Осылайша «Есімханның ескі жолы» өзгеріссіз Тәуке ханның тұсына жетеді. 1680-1718ж.ж Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билердің ақылымен 5 тарауға жаңадан екі тарау қосылып, «Жеті Жарғы» құрылады. Бұл – тарихта өзіндік із қалдырған елеулі оқиға. Араға ғасыр салып ата-бабамыз арман еткен егемендік туралы декларация 1991 жылы 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы» консититуциялық заңымен қабылданды [4]. Осы жылдан бастап тек Заңға мойынсұнып, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуді бас-ты негізге ала отырып, Қазақстан демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құрды. 1993 жылғы Қазақстан Конституциясы және қазіргі қолданыстағы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Ата заңды қабылдауымен тәуелсіз мемлекет ретінде еліміздің іргетасы қаланып, елдің жаңа даму кезеңі басталып кетті.

Ғылыми жобаның мақсат-міндеттері. Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің ұғымын анықтау арқылы зерттеу жұмыстарын жүргізе отырып, моделдік тапсырманы орындау.

Осы аталған мақсатқа жету үшін мынадай міндеттерді орындауға тура келеді:

- XV-XVI ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің дамуы: «Қасым ханның қасқа жолы», «Есімханның ескі жолы», Тәукеханның «Жеті жарғысының» пайда болуының тарихы маңызын;

- ХVII-XVIII ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің дамуы: Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билердің ақылымен «Жеті Жарғы» құрылуын;

- ХІХ – XX ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің дамуы - Қазақстан территориясындағы мемлекеттіліктің даму кезеңдерін салыстыра отырып, тақырыптың мазмұнын ашу.

Ғылыми жұмыстың құрылымы. Кіріспе, екі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.