Голодування

Дата добавления: 2014-12-06; просмотров: 733

Не сохранилось образцов наиболее массового вида сооружений - жилых домов, но некоторые суждения о них можно составить по изображениям богатых домов на миниатюрах XVI XVII веков. Преобладает двухэтажный дом с балконами и окнами в верхнем ярусе, резной дверью и узорными окнами в нижнем. Крыша плоская; по ее краю нередко проходит зубчатый карниз. Фасад, обращенный во двор, выделен сводчатым или колонным айваном. Во внешнее декоративное убранство таких домов вводились глазурованные кирпичи, цветные фризы, а помеще­ний - настенные росписи. -

Пригородные дома и особенно дворцы правителей и знати располаались среди зелени садов. Обычно это был регулярный архитектурный сад- чарбаг (чор-баг), разделенный большими аллеями на четыре части, снаб­женный системой арыков и бассейнов с проточной водой.

За стенами Бухары при Шейбанидах особенно славился чарбаг Баги-Хани. Следы планировки больших садов сохранились в северном Туркменистане близ городищ Шах-Сенем и Дэв-Кескен.

С деятельностью купечества связано появление в Бухаре большого числа рыночных зданий (Таки-Саррафон, Таки-Тельпек-Фурушон, Тим Абдуллахана). Из инженерных сооружений XVI века в Средней Азии сохранились водоотделитель на Зеравшане у Самар­канда, плотины, мосты (мост Искандера), и водохранилища-сардобы. Значительная роль принадлежала караван-сараям и рабатам.

Медресе составляли наибольшее количество воздвигнутых в городах в XVI-XVII веках монументальных зданий. Источники сообщают десятки их названий, а многие сохранились в Бухаре, Самарканде, Ташкенте, Денау. Общая композиция их, уже закрепленная в архитек­турной практике предшествующей поры, не претерпевает радикальных изменений: квадратный или прямоугольный двор в обводе келий (худжр), замкнутый вестибюль и крупные угловые помещения, в кото­рых размещены аудитории (дарсханы), зимняя мечеть, иногда усы­пальница (гурхана).

Число мавзолеев, созданных в эту пору, невелико, ибо даже погребения ханов и крупных шейхов осуществлялось при медресе, в ханаках или просто на фамильных кладбищах (усыпальницы Суюнидж-хана, Каф-фаль-Шаши в Ташкенте, Лангар-ата в Лангаре).

Среди культовых построек ислама по-прежнему огромную роль в об­щественно-идеологической жизни играли мечети. Однако новых было построено немного - использовались, а иногда расширялись созданные в предшествующие века джума-мечети (мечеть Калян в Бухаре). Среди возведенных вновь появились мечети-намазга в виде много­купольной двухрядной аркады, основанной на столбах и открытой с трех сторон (намазги в Бухаре, Карши, Самарканде, Астана-баба).

В повседневной жизни обитателей среднеазиатских городов большую роль играли внутриквартальные (гузарные) мечети, обслуживавшие общину целого квартала. Применение легких колонн, навесов, деревян­ных фигурных плафонов, настенных и потолочных росписей (мечеть Балянд, ханака Ходжа Зайнуддина в Бухаре) особенно сближает их архитектуру с народными традициями.

План монументальной ханаки представлен на одном из чертежей бухарского мастера XVI века: здесь имеется центральный крестообраз­ный зал, угловые группы разного рода помещений, четыре сводчатых портала на осях. Варианты подобной схемы видны в ханаках XVI-XVII веков: Бехауддин и Надира-Диван-биги в Бухаре, Касым-шейха в Кер-мине, Мулло-Мир в Рамитанском районе.

Большие достижения среднеазиатского зодчества XVI-XVII веков связаны с созданием архитектурных ансамблей. Во многом следуя принципам ансамблевой застройки эпохи Тимура и Тимуридов, зодчие Самарканда и особенно столичной Бухары развивают далее приемы градостроительного искусства. Иногда это два смежно расположенных монументальных сооружения; очень часто - ансамбль «кош» с поста­новкой на единой оси двух противолежащих зданий (Кош-медресе, медресе Улугбека и Абдулазисхана в Бухаре). Наиболее развитую композицию являла площадь в обрамлении трех монументальных зданий, где организующим элементом были площадь (Регистан в Са­марканде) или огромный городской бассейн (Лябй-Хауз в Бухаре). Особую группу составляли кладбищенские ансамбли, где зодчие умело, включали новые погребения и постройки в состав уже существующих мемориальных и культовых сооружений.

Развал государственной власти, упадок ирригации и земледелия, голод и чума, нашествия кочевников, опустевшие города - всё это не могло не сказаться на строительной деятельности, которая, почти прекратилась.

Лишь в конце XVIII-начале XIX века в системе Бухарского эмирата, Хивинского и Кокандского ханств наметилось возрождение архитектурной деятельности, продолженное и после вхождения Туркестана и Закаспийского края в состав Российского государства.

Монументальное строительство в этот период осуществлялось в основном в столичных центрах: в Бухаре, Хиве, Коканде, в некоторых других городах: в Ташкенте Андижане и иногда в сельских зонах, у мусульманских святынь.

Архитектуре этой поры нередко присущи крупные масштабы и по­казная роскошь. Но в ней уже нет каких-либо новых открытий, а наобо­рот, царит послушное следование традиционным образцам в плани­ровке, объемно-пространственной композиции, архитектонике поверх­ностей. Притом все это нередко исполнено на качественно пониженном уровне по сравнению с классическими образцами средневековой архи­тектуры.

За время кризиса оборвалась преемственность строительных навыков: были забыты секреты изготовления резных кашинных мозаик и многоцветных майолик, утрачено мастерство выведения разнообразных сводчато-купольных систем, которыми обогатило среднеазиатскую архитектуру зодчество XV-XVI веков.

Основная литература: 1[330-350]; 2[26-56]; 3[15-26]; 5[35-58];

Дополнительная литература:

Контрольные вопросы:

1. Укажите причины, вызвавшие угасание преемственности строительных навыков;

2. Где в рассматриваемый период все же осуществлялось монументальное строительство.

3. Со строительством каких объектов были связаны большие достижения среднеазиатского зодчества XVI-XVII веков;

4. Какие характерные особенности присущи жилым зданиям Средней Азии XVI-XVII вв.

5. Приведите типы мечетей, распространенные в Средней Азии XVI-XVII вв.

Тақырып 1. Мемлекет, құқық және мемлекеттік-құқықтық құбылыстар туралы негізгі ұғымдар.

2. Мақсатымемлекеттік құқықтық құбылыстардың оқу пәнін, құқықтың негізгі белгілері және анықтамасы, құқықтың пайда болуы, құқықтың мәні және қоғам өміріндегі құқықтың рөлі.

3. Дәрістің тезистері.Заңи пәндердің жүйесіндегі құқық негіздері пәні. Мемлекеттік – құқықтық құбылыстардың оқу пәні, әдістері, қағидалары. «Құқық негіздері» оқу курсының құрылымы. Құқық негіздерінің теориялық құқықтық ғылымдармен өзара қатынасы. Қазақстандық негізгі құқық салаларының негіздерінде бейнеленуі. «Құқық негіздері» оқу курсының қайнар көздерінің жүйесі.

Мемлекеттің түсінігі және негізгі белгілері. Мемлекеттің мәнін білдіретін мемлекеттің анықтамасына түрлі қадамдар. Қоғам мен мемлекеттің өзара байланысы, азаматтық қоғамның ролі мен маңызы. Мемлекеттің пайда болуы. Мемлекеттің пайда болуының экономикалық және әлеуметтік себептері. Мемлекеттің пайда болуының негіздері, теориялары. Мемлекеттің дамуының Батыстық (Европалық) және Шығыстық (Азиялық) жолдары. Мемлекеттің белгілері. Мемлекеттің сыртқы және ішкі функциялары. Мемлекеттің тарихи типтері (үлгілері). Мемлекеттің типологиясы. Мемлекеттің нысаны (басқару нысаны, мемлекеттік құрылыстың нысаны, саяси режим). Мемлекеттің нысаны – Қазақстан Республикасы. Қоғамның саяси жүйесі. Құқықтық мемлекеттің ұғымы және белгілері. Адамның және азаматтың бостандығы мен құқықтарын қорғау мен қамтамасыз етудегі құқықтық мемлекеттің ролі. Құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамның арақатынасы және өзара әрекет етуі. Қазақстан Республикасы құқықтық, әлеуметтік мемлекет ретінде.

Құқықтың негізгі белгілері және анықтамасы. Құқықтың түсінігін анықтаудың нормативтік және т.б. тәсілдері. Құқықтың пайда болуы. Құқықтың мәні. Қоғам өміріндегі құқықтың ролі. Құқықтың басқа әлеуметтік нормалармен арақатынасы. Құқықтың қағидалары. Құқықтың әсер етуінің негізгі бағыты. Құқықтық нормалардың түсінігі және құрылымы. Құқықтық реттеу: әдісі және механизмі. Құқықтың қайнар көздері. Нормативтік-құқықтық актілердің түсінігі мен құрылымы. Нормативтік құқықтық актілердің иерархиясы. Қазақстан Республикасында әрекет ететін құқық. Құқық жүйесі және заңдардың жүйесі. Құқықты салаға, салааралыққа және институттарға бөлу. Қазақстандық құқықтың негізгі салалары. Халықаралық құқықтың түсінігі. Құқықтық қатынастардың түсінігі мен түрлері. Субъективті құқық және субъективті міндет. Құқық субъектісі. Құқық нормаларын іске асыру. Құқық қолдану актісі мен сатылары. Құқық нормасын талқылау. Құқықтық тыим салу мен құқықтық мәдениет. Заңдылық пен құқықтық тәртіптің түсінігі және қағидалары. Құқық бұзушылықтың түсінігі мен түрлері. Қазіргі құқықтың жүйесі. Қазақстандық құқықтың басқа мемлекеттердің құқықтық жүйелерімен арақатынасы.

4. Көрнекі материал: презентация

5. Әдебиет:

Негізгі әдебиет тізімі:

1. Оспанов К.И. Құқық негіздері – Алматы: Жеті Жарғы 2006;

2. Дулатбеков Н.О., Амандыкова С.К, Турлаев А.В., Мемлекеттік негіз және жетілген Қазақстан құқығы. Оқу құралы - Астана: ИКФ «Фолиант», 2000ж.;

3. Ибраева А.С., Ибраев Н.С. Мемлекет және құқық теориясы. Оқу құралы – Алматы: Қазақ университеті, 2001ж.;

4. Турлаев А.В. Құқық негіздері. – Карағанды: Басылым АРКО, 2004ж.;

5. Сапаргалиев Г.С. Қазақстан Республикасының мемлекет және құқық негіздері.– Алматы: Жеті Жарғы, 1999ж.

Қосымша әдебиет тізімі:

1. ҚР Президенті Н.Назарбаевтың халыққа жолдаған үндеуі /Казахстанская правда. 19 ақпан 2011 ж.;

6. Бақылау сұрақтары:

1. Мемлекеттің негізгі белгілері және түсінігі;

2. Мемлекеттің белгілері;

3. Мемлекет аппараты және механизмі;

4. Мемлекеттің сыртқы және ішкі функциялары;

5. Құқықтың маңызы;

6. Құқық принциптері;