Химиялық зертханада жұмыс жасау ережелері

Мұ най химиясы бойынша практикалық сабақ ты орындау студенттің ө зіндік дайындығ ымен жү зеге асады. Ә р студент лекцияны, негізгі басшылық, оқ улық тарды қ олдана отырып кезекті практикалық сабақ мазмұ нымен толық танысу керек.

Тә жірибені орындай отырып, жұ мысшы негізгі жұ мыс ережесін жә не қ ауіпсіздік техникасын сақ тау керек, ескерту шараларын жә не оқ ыс жағ дайлардын алдын алуын білу керек.

1. Химиялық зертханада жұ мыс жасағ ан кезде тыныштық сақ тау керек, реактивтерді тө гіп алмас ү шін зертханадағ ы жылдам қ озғ алыстан жә не тез жү рістен.

2. Жұ мысшы зертханада ө з жұ мыс орнын сақ тау керек. Жұ мыс орнында сол кездегі жұ мысқ а қ ажетті ыдыстар мен қ ұ рал жабдық тар ғ ана болу керек. Қ ажетсіз барлық ыдыстар жуылып, тазаланып лаборантқ а тапсырылуы керек неесе ү стелге қ ою керек.

3. Жалпы қ олданыстағ ы реактивтерді қ олданар алдында жұ мысшы зертханада суырмада жә не ү стелде ерітінділері бар ыдыстар мен заттарды орналасу тә ртібін сақ тау керек, барлық жұ мыскерлерге ыдыстағ ы жазу кө рінетіндей болуы керек. Қ олданғ аннан кейін ыдысты тығ ынмен жабу керек. Жалпы ыдысты ө з жұ мыс орнына ә келуге болмайды.

4. Сілтілер, қ ышқ ылдар жә не басқ ада улы заттар ө лшегіш цилиндрмен ө лшеу керек немесе ө лшегіш груша кө мегімен пипеткамен жинау керек. Сұ йық тық ты пипеткамен ауызбен соруғ а тыйым салынады, себебі ауыз қ уысында химиялық кү йік болуы мү мкін немесе улануы мү мкін. Реактиві бар ыдысты ө лшеген кезде кө з дең гейінде емес бірнеше тө мен болу керек.

5. Сынауық мен колбада сұ йық тық ты қ ыздырғ ан кезде абай болу керек жә не бас жағ ын жұ мысшы мен кө ршіннен алыс ұ стау керек. Сұ йық тық ты асбест торда немесе қ ұ мды моншада тек дө ң гелек колбада қ ыздыру керек, себебі тегіс тү пті колбаны қ ыздырғ анда тү бінде жарық пайда болуы мү мкін.

6. Негізгі абайлық ты тез жанатын жә не ыстық сұ йық тармен жұ мыс жасағ ан кезде сақ тау керек (эфирмен, мұ наймен, бензинмен, бензолмен, спиртпен жә не т.б.). жанғ ыш сұ йық тарды айдағ ан кезде аппараттың дұ рыс жинақ талғ анына асамә н беру керек, мү мкіндігінше термотұ рақ ты шыныдан жасалғ ан колбаны немесе темір бачканы қ олдану керек, дефект пайда болатын заттарғ а тексеру керек. Айдау кезінде немесе тә жірибелерде жанғ ыш сұ йық тарды берілген мө лшерден артыұ алуғ а болмайды. Айдалатын колбаның дұ рыс толғ анына кө ң іл бө лу керек (колба шарынын кө лемі 2/3 кем емес) бірың ғ ай қ айнау ү шін сұ йық тық қ а «қ айнатқ ыштар» (пемза, капилляр, жә не т.б.).

7. Студенттер қ ұ рылғ ыны тексерістен ө ткізгеннен кейін ғ ана оқ ытушының немесе лаборанттың рұ қ сатымен жұ мысты орындауғ а кіріседі.

8. Айдау кезінде сұ йық тық қ айнап кетпеуі тиіс. Тоң азытқ ыш айдалатын сұ йық тық тың толық бу конденсациясын қ амтамасыз ету керек. 150°С қ а дейін қ айнайтын сұ йық тық тар ү шін су тоң азытқ ышын қ олдану керек. Қ абылдағ ышты айдаукезінде мақ тамен тығ ындау керек.

9. Айдау аяқ талғ ан кезінде бірінші кезекте қ ыздырғ ыш қ ұ ралын айыру керек (плитканы, колбоқ ыздырғ ыш, қ айнайтқ ыштар).

10. Тек қ айнайтын сұ йық тар ғ ана емес, сонымен қ атар олардыі булары да жанатынын есте сақ тау керек. Сондық тан қ айнау температурасы тө мен ұ шқ ыш заттармен жұ мыс жасағ ан кезде (эфир, петролин эфир), зертханада сірің ке, қ ыздырғ ышты жағ уғ а, ашық спиральді электр жабдық тарын қ осуғ а тыйым салынады.

11. Жанғ ыш сұ йық тар мен булары жанғ ан кезде ең бірінші қ ыздырыш қ ұ рылғ ысын айырып жә не қ ұ м, асбест немесе кө мірқ ышқ ылды ө ртсө ндіргішті қ олданып жалынды ө шіру керек. Мұ най жіне мұ найө німдерін ө шіру кезінде суды қ олданбау керек! Бұ л жағ дайда қ ұ рылғ ыны кері монтаждауғ ы тыйым салынады..

12. Егер жұ мысшының киімі жанып жатса, жанғ ан халатты шешу керек, зақ ымданушығ а бө лме ішінде жү гіртпей пальто, пиджак, жапқ ыш жабу керек.

13. Жең іл кү йік алғ ан кезде кү йген жерді глицерин жағ ады немесе спиртпен жә не 40%-тік спирттегі 5%-тік таннин ерітіндісі шайылғ ан мақ тамен басады.

14. Киімге немесе теріге қ ышқ ыл жә не сілті тиген жараланғ ан жерді алдымен судың мол мө лшерімен, содан соң 3%-тік натрий кө мір қ ышқ ылымен (қ ышқ ыл тисе) немесе 1%-тік сірке қ ышқ ылымен (сілті тисе) жуады жә не кү йікке арналғ ан мазь немесе вазелин жағ ады. Кө зге тиген кезде (қ ышқ ыл мен сілті) кө зді судың мол мө лшерімен, содан соң сұ йытылғ ан бор қ ышқ ылымен шаю керек, егер сілті тисе сұ йытылғ ан сода ерітіндісімен, ал қ ышқ ыл тисе тағ ы да сумен жуып жараланушыны амбулаторияғ а жберу керек.

15. Шыны кесіп кеткен жерді алдымен жаралынғ ан жерде шыны қ алдығ ы жоқ екендігіне кө з жеткізу керек, содан соң айналасын иодтың спирттік ерітіндісін жағ у керек. Содан кейін керек кезде кө зді орау керек..

16. Кү кірт қ ышқ ылымен жұ мыс істеген кезде мына ережелерді сақ тау керек:

а) қ ышқ ылғ а су қ ұ ймау керек;

б) қ ышқ ыл теріге, киімге тимеу керек, сондық тан сульфаторғ а абайлап қ ұ ю керек;

в) сульфатор тығ ынының герметикалығ ын тексеру керек;

г) сульфирлеуді жү ргізген кезде қ орғ аныс кө зілдірігін, резиналы қ олғ ап жә не арнайы алжапқ ыш киіп желдеткіштің астында тұ ру керек.

17. сульфирлеуді жү ргізген кезде ә р уақ ытта тығ ынды ашып тұ ру керек жә не тү зілген газ тә різді ө німдерді шығ ару керек.

18. Егер ароматты кө мірсутектерге бай фракциямен жұ мыс кезінде сульфатор қ ыздырылғ ан болса, оны салқ ын сумен немесе мұ зы бар арнайы моншада суыту керек.

19. Қ олданылғ ан кү кірт қ ышқ ылын канализацияғ а қ ұ юғ а болмайды.

20. Анилинмен жұ мыс кезінде абай болу керек, тері бетіне тиіп кетпес ү шін тө гіп алмай оны абайлап қ ұ ю керек. Анилиннің бензиндік фракциямен қ оспасынын анализін жү ргізгеннен соң оны арнайы ыдысқ а қ ұ ю керек.

21. Топ басшысы сабақ кү ні студенттердің ішінен екі кезекшіні тағ айындау керек, олардың қ ызметіне зертхананы мұ збен қ амтамасыз ету, жалпы ү стел тазалығ ын, зертханада жалпы жұ мыс ережесінің орындалуын бақ ылау керек, жұ мысты аяқ тағ ан студенттерді қ абылдау керек [1].