Жұмыс барысы. Ароматтық көмірсутектердің құрамын бензиннің анилинде еру температурасы (анилиндік нүкте) депрессиясы бойынша

Ароматтық кө мірсутектердің қ ұ рамын бензиннің анилинде еру температурасы (анилиндік нү кте) депрессиясы бойынша (Т₁)-ге дейін жә не ароматтық кө мірсутектерді бө лгеннен кейін (Т₂) жә не тә жірибе жү зінде анық талатын анилиндік коэффициент К арқ ылы есептейді. Осы ә діске сай зерттелетін бензин мен анилиннің бірдей кө лемдері алынады. Ароматтық кө мірсутектерді бө луді сульфирлеу ә дісімен жә не сұ йық тық -адсорбциялық хроматография кө мегімен (адсорбент – АСК маркалы силикагель) жү ргізеді. Ароматтық кө мірсутектердің проценттік қ ұ рамын есептеу келесі формула бойынша жү ргізіледі:

А = К(Т₂ – Т₁)

 

мұ нда К – анилиндік нү ктенің I⁰-қ а тө мендететін ароматтық кө мірсутектердің проценттік қ ұ рамына тең ароматтық коэффициент.

Анилиндік коэффициенттің мә ні келесі факторларғ а тә уелді:

1) ароматтық кө мірсутектер табиғ атына,

2) бензиннің фракциялық қ ұ рамына,

3) фракцияның ароматтық емес бө лігінің химиялық қ ұ рамына,

4) ароматтық кө мірсутектердің концентрациясына. Алғ ашқ ы факторлардың ә серін болдырмау ү шін бензиннің топтық қ ұ рамын анық тауды жің ішке фракциялар ү шін жү ргізген жө н, себебі олардың қ айнау температуралары жекелеген немесе қ ұ рамы бойынша жақ ын ароматтық кө мірсутектерге сә йкес келеді. Сондық тан бензиннің топтық қ ұ рамын анық тағ ан кезде оны жекелеген ароматтық кө мірсутектердің қ айнау температураларына сә йкес келетін жің ішке фракцияларғ а айдайды. Бұ л фракциялар белгілі бір К коэффициент мә ніне ие (11-кесте). Бензин фракциясынан ароматтық кө мірсутектерді бө лген соң нафтендердің проценттік қ ұ рамын ароматтық емес бө лігінің анилиндік нү ктесі арқ ылы анық тайды (Т₂). Есептеу кезінде фракцияның парафинонафтендік бө лігінің ә рбір анилиндік нү ктесіне белгілі бір нафтендік кө мірсутектердің қ ұ рамы сә йкес келетін кестелерді қ олданады.

 

Кесте 11 – К анилиндік коэффициентінің мә ндері

 

Фракциялар	Ароматтық кө мірсутектер концентрациясы ү шін К коэффициенті
20%-ке дейін	20 – 40%
60 – 95 (бензолды)	1, 15	1, 14
95 – 122 (толуолды)	1, 20	1, 18
122 – 150 (ксилолды)	1, 26	1, 22

 

Метандық кө мірсутектердің қ ұ рамын айырмашылық бойынша табады (12-кесте).Қ ұ рылғ ының ішкі сынауық сына 2 мл анилин мен 2 мл зерттелетін фракцияны қ ұ йып, тығ ынмен жауып стаканғ а орнатады.

Стакандағ ы суды араластырғ ышпен ү збей араластырып тұ рып жайлап қ ыздырады.

Сұ йық тық тардың толық араласу (мө лдір ерітінді) температурасын белгілеген соң қ ыздыруды тоқ татып, суғ а салқ ындауына мү мкіндік береді.

Сынауық қ а екі фазаның бө лінуінің алғ ашқ ы белгілері (лайлану) пайда болғ анда қ айтадан араластыруды бастайды.

Алғ ашында ерітіндінің лайлануы жоғ алып, бірақ кейін жалпы лайлану пайда болады.

Анилиндік нү кте ретінде араластыру кезінде лайлйну жойылмайтын температураны қ абылдайды.

Толық араласу мен жалпы лайлану температураларының айырмашылығ ы 0, 1^оС-тан аспауы қ ажет.

 

1–электрлік плитка, 2–суы бар стакан, 3–араластырғ ыш пен термометрі бар сынауық

 

Сурет 6 – Анилиндік нү ктені анық тауғ а арналғ ан қ ұ рылғ ы

 

 

Кесте 12 – Деароматталғ ан фракцияда нафтеннің болуы

 

Анилинді нү ктелер Т2, оС	Фракциялардағ ы нафтен кө мірсутектерінің болуы, %
60 – 95о	95 – 122о
		-
		-
		-
		-
		-
		-