Орытынды
Мұ най бұ л – кө птеген компоненттерден қ ұ ралғ ан кү рделі қ оспа, сондық тан мұ най қ ұ рамын жә не оның компоненттерінің қ аситеттерін зерттеу қ иын мә селе болып табылады. Осығ ан орай, мұ найды зерттеу нә тижелігі алдын ала ойластырылғ ан бө лу мен анализдің біріктірілген жә не салалас ә дістеріне байланысты. Мұ най мен мұ най фракцияларын заманауи зерттеулерде келесідей: ректификация, сұ йық тық -адсорбциялық хроматография, экстракция, адсорбция, комплекстү зілу, термодиффузия, химиялық тә сіл, кристаллизация сияқ ты бө лу ә дістері кең қ олданылады. Мұ найды зерттеу ә дістерін мақ саты мен міндеттеріне байланысты екі топқ а бө леді. - мұ найды геохимиялық зерттеу – кенорнын паспорттау, қ орларды есептеу, мұ най мен тұ нбалық кендердің органикалық заттарының генетикалық байланысын орнату, сонымен қ атар мұ най генезисінің проблемасын теориялық зерттеу ү шін мұ найдың жалпы қ асиеттерін анық тау; - мұ найды ө ң деу мен тасымалдауғ а, дайындау технологиясын жетілдіру жә не игеру ү шін қ ажетті тауарлық мұ найө німдерін алу ү шін мұ найды кендік шикізат ретінде зерттеу Бірінші кезең де мұ найды зерттеу нақ ты анализ бен анық таулар аясында қ атаң тү рде стандартталғ ан жә не унифицирленген ә дістермен жү ргізіледі. Геохимиялық зерттеулерде бірінші сатыда мұ най қ ұ рамындағ ы суды, мұ найдың тығ ыздығ ын, 20 жә не 50 0С-та кинематикалық тұ тқ ырлығ ын, фракциялық қ ұ рамын, топтық қ ұ рамын (асфальтендер, шайыр мен май), жалпы азот пен жалпы кү кірттің, қ атты парафиндердің қ ұ рамын жә не балқ у температурасын, эфирлік жә не қ ышқ ылдық санын, порфириндер қ ұ рамын анық тауды қ амтитын типтік сұ лбаны қ олданады Тауарлық мұ най ө німдерін алу ү шін мұ найды кендік шикізат ретінде зерттеу мұ найды сараптаудың бір унифицирленген бағ дарламасымен жү ргізіледі. Унификациялаудың маң ызы кендік шикізатты зерттеп жатқ ан, мұ най мен мұ най фракциясының бір қ атаң регламенттелген бө лу жә не анализдеу ә дістерін қ олданатын барлық ғ ылыми-зерттеу мекемелерімен жү ргізілуінде болып табылады. Бұ л зерттеудің сә йкесті нә тижелерін алу ү шін қ ажетті. Мұ най, мұ най ө німдерін жә не полимерлерді анализдеу ү шін тө рт топқ а бө ліп қ арастырады. - физикалық – тығ ыздық ты, тұ тқ ырлық ты, балқ у, қ ату жә не қ айнау температураларын, жану жылуын, молекулалық массасын жә не т.б. анық тау; - физикалық -химиялық – хроматография, спекстроскопия, колориметрия, рефракторметрия, нефелометрия; - химиялық – аналитикалық химияның классикалық тә сілдерін пайдаланылады; - арнайы – моторлы отындардың, отындар мен майлардың химиялық жә не коррозиялық белсенділігін, октан жә не цетан санын анық тау; Аталғ ан барлық зерттеулер нә тижелерімен мұ найдың карточкасын қ ұ рып, ә р мекеме мұ най картотекасына бағ ыттайды. Сонымен қ атар, жоғ арымолекулалық қ осылыстар мен кө мірсутектік материалдар қ асиеттері мен қ ұ рылысының негізгі ерекшеліктерін зерттеу барысында пластикалық массаларды, композициялық материалдарды, эластомерлерді, мұ най мен газды, қ атты жанғ ыш қ азбаларды ө ң деу технологиясы мен синтезінде жатыр [1].
|
