Этиологиясы. ГА мультифакторлы ауру, себебі сыртқы орта түрткілерінің көрінісінде (фонында) иммунды жауаптың генетикалық ерекшеліктеріГА мультифакторлы ауру, себебі сыртқ ы орта тү рткілерінің кө рінісінде (фонында) иммунды жауаптың генетикалық ерекшеліктері іске асырылады. Этникалық ассоцирленген генетикалық бейімдеушілікпен (европалық тардың HLA-B8, -DR3 жә не -DQA1*0501 гаплотиптерін тасымалдауы) қ атар ГА патогенезінде психоә леуметтік жә не сыртқ ы орта тү рткілері маң ызды рө л атқ арады. Эмоциональды стрессті жә не экзогенді тү рткілер, мысалы темекі тарту, ГА генетикалық бейімділікті тудыруы мү мкін. Темекі тарту ГА даму қ аупін 1, 9 есеге арттырады, ал ГА кезінде дамығ ан эндокринді офтальмопатия қ аупін 7, 7 есеге жоғ арылатады. ГА басқ а да аутоиммунды эндокринді аурулармен бірге ұ штасуы мү мкін (қ антты диабеттің 1 тү рі, біріншілік гипокортицизм); мұ ндай жұ птасу ІІ типті аутоиммунды полигландулярлы синдром деп аталады (9.1.2 бө лімді қ араң ыз). Иммунологиялық толеранттылық тың бұ зылуы нә тижесінде, аутореактивті лимфоциттер (CD4+ жә не CD8+ T-лимфоциттер, B-лимфоциттер) жабысқ ақ (адгезивті) молекулалардың (ICAM-1, ICAM-2, E-селектин, VCAM-1, LFA-1, LFA-3, CD44) қ атысуымен Қ Б паренхимасын инфильтрлейді (сің белейді) де, онда дендритті жасушалар, макрофагтар жә не В-лимфоциттермен таныстырылатын бірқ атар антигендерді анық тайды. Кейінірек цитокиндер мен сигналды молекулалар В-лимфоциттердің антигенспецификалық ынталануына тү рткі болып, нә тижесінде тироциттердің тү рлі компоненттеріне қ арсы бағ ытталғ ан спецификалық иммуноглобулиндер ө ндіріледі. ГА патогенезінде ТТГ рецепторларына қ арсы бағ ытталғ ан ынталандырушы антиденелердің ө ндірілуі басты маң ыздылық қ а ие (ТТГр-АД) (3.10 сурет).
3.10 сурет. Грейвс ауруының этиологиясы мен патогенезі
Басқ а кө птеген аутоиммунды аурулардан ерекшелігі ГА кезінде нысана ағ заның бұ зылуы емес, оның ынталануы дамиды. Бұ л жағ дайда аутоантиденелер тироциттердің мембранасында орналасқ ан ТТГ рецепторларының фрагментіне қ арсы ө ндіріледі. Нә тижесінде, антиденемен байланысқ а тү скен рецептор белсенеді де, тиреоидты гормондардың пострецепторлы синтез каскадын іске қ осып (тиреотоксикоз), тироциттердің гипертрофиясын ынталандырады (Қ Б ұ лғ аюы). Ә лі кү нге дейін толық тү сініксіз себептерден антигендермен сенсибилизацияланғ ан Қ Б Т-лимфоциттермен инфильтрацияланып, ретробульбарлы шелмай (эндокринді офтальмопатия), балтырдың алдың ғ ы бетіндегі шелмай (претибиальды микседема) секілді басқ а қ ұ рылымдарда да иммунды қ абынуды шақ ырады.
Патогенезі ГА кезінде ТТГ рецепторларына қ арсыденелердің қ алқ анша безді гиперстимуляциялауы нә тижесінде дамитын тиреотоксикоз аса маң ызды клиникалық синдром болып табылады. Тиреотоксикоз кезінде дамитын ағ залар мен жү йелердегі ө згерістер уақ ыт ө те дистрофиялық бұ зылыстарғ а ә келетін негізгі алмасудың жоғ арылауына тікелей байланысты. Тиреотоксикозғ а аса сезімтал, тиреоидты гормондар рецепторлары кө птеп орналасқ ан қ ұ рылымдарғ а жү рек-қ антамыр (ә сіресе жү рекшелер миокарды) жә не жү йке жү йесі жатады.
|
