Законодательная основа, структура и организационные принципы функционирования банковской системы Российской Федерации 8 страница

ППП

Пассивті операциялардың тәуекелдері: оладың мәні, түрлері және жіктелуі. Пайыздық тәуекел - сыйақы мөлшерлемелерінің қолайсыз өзгеруі салдарынан шығыстың (шығынның) туындау тәуекелі, төмендегілерді қамтиды: банктің орналастырылған активтері мен тартылған міндеттемелерінің (тіркелген сыйақы мөлшелемелері кезінде) қайтару және өтеу мерзімдерінің сәйкес болмауынан шығыстың (шығынның) туындау тәуекелі; банктің бір жағынан банк активтері екінші жағынан міндеттемелері бойынша алуан сыйақы түрлерін (сырғымалы не тіркелген) қолдануы салдарынан шығыстың (шығынның) туындау тәуекелі; басқа бірдей жағдайларда бағалық сипаттамалары ұқсас бірқатар құралдар бойынша алынатын және төленетін сыйақыны есептеу мен түзетудің түрлі әдістерін қолдануға байланысты базистік тәуекел. Пайыздық мөлшерлемелердің өзгеру тәуекелін бағалау үшін өтеу, орындау мерзімдерінің сәйкес келмеуін немесе пайыздық активтер мен пассивтерді қайта бағалауды сараптауға негізделген жедел пайыздық құрылымның үзілуін сараптау (GAP-сараптау) қолданылады. Валюталық тәуекел – банк қызметін жүзеге асыру кезінде шетелдік валюталар бағамының өзгеруіне байланысты шығыстың (шығынның) туындау тәуекелі. Шығыс (шығын) қаупі валюталар бойынша банк позицияларын құндық мәнде қайта бағалаудан туындайды. Баға тәуекелі – қаржылық құралдардың нарықтық құнына ықпал ететін қаржылық нарықтардағы жағдаяттар өзгерген жағдайда туындайтын қаржылық құралдар қоржындарының құнының өзгеруі салдарынан шығыстың (шығынның) туындау тәуекелі. Өтімділікті жоғалту тәуекелі – банктің міндеттемелерін мүмкін орындамауына не уақытылы орындамауына байланысты тәуекел. Банктегі өтімділік тәуекелін тиімді басқару мақсатындағы басқарудың ағымдық және жедел деген екі бағыты бар.Банктің ағымдық өтімділігін басқару кезінде орналастырылған және тартылған ақша, сыйақы алуға (төлеуге) байланысты табыс пен шығыс мерзімдері салыстырылады және Банк пен уәкілетті орган нормативтерін орындау мақсатында ақша қаражатының резерві жүзеге асырылады. Ағымдық өтімділікке қазынашылық бөлімшесі жауапты. Банктің жедел өтімділігін басқару кезінде: Gap-өтімділікті, ішкі және сыртқы факторлардың өтімділік позициясына ықпалын сараптау; ақша ағындары мен қайтымдарына болжам жасау; Банк өтімділігі тәуекелінің шығындарын бағалау; өтімділік шектерін белгілеу; қиын жағдайлардағы әрекет жоспарын әзірлеу жүзеге асырылады. Банктің жедел өтімділігіне тәуекел-менеджмент бөлімшесі жауапты.Банктің өтімділігін жүйелік басқаруға Банктің ішкі нормативтік құжаттарына сай Активтер мен пассивтерді басқару комитеті жауапты.

Проблемалық несиелер,пайда болу себептері. Проблемалық несиелерге мыналар жатады: 1. несиелік келісімшартта көрсетілген уақытта қайтарылмаған, уақыты кешіктірілген және қосымша келісім берілген несиелер; 2.сақтандыру, кепіл-хат немесе кепілдемемен қамтамасыз етілген несиелер бойынша сақтандыру компанияларының, кепіл-хатты және кепілдеме берушілердің банк алдындағы міндеттемелері орындалмағандар; 3.несиелерге есептелетін пайыздың несиелік келісімшартта көрсетілген күннен 30 күн өткенге дейін қайтарылмаған несиелер. Сондай-ақ проблемалық несиелерге қарсы шараларға мыналар жатады: а)қарыз алушының қызметін қайта құру; ә)несиені қайтару кестесін өзгерту; б)пайыз (сыйақы) төлеу тәртібін өзгерту. Отандық банктік тәжірибеде проблемалық несиелерге несиелердің жіктелу ережесіне сәйкес стандартты несиеден өзгелері, соның ішінде күмәнді және үмітсіз несиелер жатады. Кез келген коммерциялық банкте проблемалық несиелер Басқармасы немесе жұмыс жасау бөлімі ұйымдастырылуы қажет. Проблемалық несиелермен әрі қарай жұмыс жасау бағытын таңдауда мынадай факторлар ескерілуі тиіс: *қарыз алушының Банк алдындағы міндеттемені орындамау себебі; *проблемалық несиенің пайда болу себептері: дефолтқа итермелеген форс-мажор немесе нарықтағы жағдаяттың теріс өзргерісі, бизнес жоспарындағы жіберілген қателіктер, кәсіпорындағы менеджмент сапасының төмендігі және т.с.с.; *қарыз алушының іскерлік беделі, несиелік тарихының болуы. Проблемалық несиені анықтағаннан кейінгі банктің жұмысы мыналарды қамтиды: - қарыз алушыны қаржылық жағынан сауықтыру; - ссудалық қарызды төлеттіру (өндіріп алу). Қарыз алушыны қаржылық жағынан сауықтыру несиелік келісімшартты өзгерту арқылы несиені қайтаруға мүмкіндік беру, қарыз алушының қаржылық және шаруашылық жағдайын жақсартуы үшін оған қосымша несиелік ресурс беру немесе өзге шараларды қолдануды көздейді.

Пруденциалдық нормативтер: банктің меншікті капиталының ең төменгі мөлшері, меншікті капитал жеткіліктілігінің коэффициенттері, ашық валюталық позиция лимиттері. ІІдеңгейдегі банктердің қаржылық тұрақтылығын қам-з ету мақсатында аталған банктердің қызметін реттеу жолдарының 1-і: пруд. нормативтер белгілеу. Пруд. норм-ге жатады: 1. Жарғылық қордың ең төменгі мөлшері К1=(КІ-ИК)/А(актив)>0,06. КІ – банктің 1ші деңгейдегі меншікті капиталы. ИК – заңды тұлғаның акцияларымен субординациялық қарыздарына жұмсаған инвестициясы. А – ком-қ банктің біріктірілген балансы бойынша жалпы активтің сомасы. (банк акционерлерден өзінің акцияларын номиналдық бағадан төменгі деңгейде ғана, сондай-ақ ондай сатып алу кез келгенпруд.норм. мен орындауға міндетті басқа да нормалар ж/е лимиттерді бұзбаған жағдайда ғана сатып ала алады). Банктің жарғылық капиталының барынша төмен мөлшерін қаржы рыногын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі уәкілетті органның Басқармасы (бұдан әрі – уәкілетті орган) белгілейді; 2. Менш.қаражаттың жеткілікті коэф.( менш.к-л—Ідеңгейлі к-л(төленген жарғ.к-л,қосымша к-л,өткен жылдардағы бөлінбеген таза табыс,мат-қ емес акт.,өткен жылдағы зиян,шығыстардың табыстардан артық сомасы) мен ІІдеңгейлі к-л(табыстардың шығыстардан артық сомасы, БҚ мен нег.құралдарды қайта бағалау мөлшері,тәуекелді есепке алып өлшенген акт.сомасының 1,25%-нан аспайтын сомадағы жалпы резервтер мөлшері) қосындысынан банктің инвес-яларын шегеру арқылы есептеледі); К₂ коэффициенті мына формула бойынша есептеледі: К2 = К/(Ар-Пс)>0,12. Ар – ком-қ банктің тәуекелділік дәрежесіне байланысты есептелінген активтерінің сомасы. Пс – банкте қалыптастырылған арнайы резервтер н/се провизиялар. 3. бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғары мөлшері (1қарыз алушыға келетін тәуекел мөлшері қарыз алушының міндеттемелері б/ша тәуекел мөлшерінің(Т) банктің менш.к-лына(К)қатынасы арқылы есептеледі к3=Т/К) Банкпен айрықша қатынастар бойынша (k3.1) байланыстары бар тұлғалар болып табылатын заемшылар үшін - 0,10, басқа заемшылар үшін (k3) - 0,25 аспауы тиіс. 4.Өтімділік коэф (Ө-к коэф-ті 2 коэф-т көмегімен анықталады: -б-ң ағымдағы ө.к. (к4.1=Аор/Мор(Аор-өтімді акт-ң орт.айлық шамасы,Мор-талап етілетін міндеттемелердің орт.айлық шамасы ),-б-ң қысқа мерзімді ө-інің коэф. (к4.2=Аор/Мор(Аор-өтелу мерзімі 3айдан аспайтын акт-ң орт.айлық шамасы, Мор-3ай мерзімге дейін тартылған талап етілетін міндеттемелердің орт.айлық шамасы))К4>0,20. Банктің k4 ағымдағы өтімділік коэффициенті банктің орташа айлық жоғары өтімді активтерінің есептелген сыйақыны ескергендегі талап етуге дейінгі міндеттемелердің орта айлық мөлшеріне қатынасы ретінде есептеледі. 5.ашық валюталық позиция лимиті ( осы уақытта н/е келешекте жекелеген валюталарда қаражат алу талабы мен беру міндеттемесін бейнелейтін, сол валюталардағы сандық жағынан сәйкес келмейтін активтер мен міндеттемелердің арасындағы шетел вал-ғы қаражаттар қалдықтарының айырмасы);Ашық валюталық позиция - жеке шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) немесе тазартылған қымбат металдардағы валютасындағы банктің талап етулерінің (міндеттемелерінің) сол шетел валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы міндеттемелерінің (талап етулерінің) шегінен асып кетуі. К5>0,5. 6.негізгі қорларға ж/е басқа қаржылай емес акт-ге жұмсалынған банк инвестициясының ең жоғары мөлшерінің коэф (нег.қорларға ж/е басқа да қаржылай емес акт-ге жұмсалынған банк инв-ясының мөлшерінің(И) менш.к-лға қатынасының мәні 0,5-тен аспауы тиіс: к5=И /К). Қазақстан Республикасы резидент еместері алдындағы міндеттемелерге банктердің капиталдандырылуы к7, к8 және к9 коэффициенттерімен сипатталады. К7 коэффициенті – Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелердің барынша жоғары лимиті 1 мөлшерінде белгіленеді және Қазақстан Республикасы резидент еместер алдындағы міндеттемелер сомасының банктің меншікті капиталына қатынасы ретінде есептеледі. k8 ж/е к9 коэффициенті банктің Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы жиынтық міндеттемелерінің сомасы. к8 коэффициентінің барынша жоғарғы мәні 2 аспауы тиіс. К9 коэффициентінің барынша жоғарғы мәні 3 аспауы тиіс.

РРР

Ресурстар тартудың депозиттік емес көздері. Депозиттік емес тартылған қаражаттар – бұл банктің алған қарыздары түрінде немесе өздерінің меншікті бағалы қағаздарын сату жолымен тарататын қаражаттары. Депозиттік емес банктік ресурс көздері мен депозиттер өзара ажыратылады. 1-ден олар персоналдық емес, яғни банктің нақты клиенттің атынан тартылмайды; 2-ден мұндайқаражаттарды тартудың бастамасы банктің өзінен туындайды. Депозиттік емес тартылған ресурстармен көбіне ірі ком-қ банктер айналысады. Өйткені депозиттік емес қаражаттар ірі сомада сатып алынатындықтан да, оларды көтерме сауда операциялар сипатына жатқызуға болады. Банк депозиттік емес ресурстары банктің қысқа м. өтімділігін қолдау мақсатында тартылады. Оларға: банкаралық несиелер, Ұлттық банктің несиелері, банктердің меншікті бағалы қағаздарын эмиссиялау нәтижесінде тартқан ресурстары, сондай-ақ отандық және шетелдік басқа да қаржы нарығынан сатып алынған ресурстары жатады. Банкаралық несие – ком-қ банктердің бір-біріне беретін несиелері. Оған: *овернайт – банктердің Ұлттық банктегі корреспонденттік шотында дебеттік қалдықтың пайда болуына байланысты бір түнге берілетін несие. *Овердрафт – банктің жұмыс күні ішінде банктердің Ұлттық банкте ашқан корреспонденттік шотында уақытша қаражат жоқтығына немесе жетіспеуіне байланысты ақшалай аударымдар мен төлемдер жасау мақсатында берілетін несие.

ССС

Салымдарды сақтадыру жүйелері, оның түрлері. Салымдарды сақтандырудың шетелдік тәжірибесі. Салымдарды мемлекеттік қорғау жүйесі салымдарды жаппай алу қаупін едәуір төмендетеді және банктерге өтімділікті қамтамасыз етуге қажетті меншікті қаражаттардың бөлігін қысқартуға мүмкіндік береді. Салымдарды қорғау жүйесі депозитті сақтандырудың негізгі халықаралық стандарттарының барлығына, атап айтқанда, ХВҚ(халықаралық валюта қоры) ж/е қаржы тұрақтылығының форумы ұсынған стандарттарға сәйкес келеді. ҚР-да кепілдік беру жүйесі қалыптасу сатысында, осыған байланысты бұл кезеңде сақтандыру обьектісіне жеке тұлғалардың теңгемен, АҚШ долларымен ж/е евромен салынған мерзімдік салымдары кіреді. Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, депозиттерді сақтандырудың дұрыс жасалмаған жүйесі банк секторының тұрақтылығына жағдай туғызбайды, қайта қаржы жүйесінің тұрақтылығына қауіп төндіреді. Депозиттерге кепілдік беру әлеуметтік мақсаттарды ж/е банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету.Мұндайда көптеген елдерде соңғы кездері алапат толқын тәріздес өзінің табиғаты бойынша тиімсіз банктік салымдарды жаппай алудың қаупіне қарағанда тым жоғары тәуекелді ж/е спекуляциялық операциялардың нәтижесінде туындайтын банкроттық мәселесі маңызды болып отыр. Мысалы 1990 ж.Швеция, Мексика, Чили ж/е Норвегия, сондай-ақ банктік бақылауы ж/е реттеуі тиімсіз көшпелі экономикасы бар басқа елдерде болып өткен банктік кризистерді келтіруге болады. Көптеген банктердің төлем қабілетсіздігімен қоса қабат жүретін жүйелік банк кризистері Болгария, Венгрия, Латвия, Литва, Румыния елдерінде орын алды. Бірқатар сарапшылар салымдарды сақтандыру жүйесі туындататын бұрмалаулар оны қолданудың артықшылықтарынан асып түседі. Салымшыларды қорғаудың қымбат емес ж/е өте тиімді жолдары бар болса, салымдарды сақтандыру жүйесіне қарағанда соларды қолданған жөн. Өз жұмысын жаңадан бастап отырған Депозиттерді сақтандыру қоры тәжірибесі көп шетелдердің депозиттерді сақтандыру қорларының жеке тұлғалардың сұранымды, мерзімді салымдарын және жеке фирмалардың шотарындағы ақшалай қаражаттарын сақтандыру мүмкіндігін өз қаржы жағдайы күшейіп алғаннан кейін енгізуіне болады. Нарықтық экономикасы жақсы дамыған елдердің банк жүйесінің бірден-бір бөлінбес бөлігі – салымдарды сақтандыру қоры болып табылады. Өйткені салымдарды сақтандыру жүйесі салымшылардың сеніміне жауапты және олардың салымдарының жоғалмауына, тәуекелден қорғалуына кепілдік береді. Қазақстанның жеке тұлғалардың салымдарын кепілдендіру жүйесі шет ел тәжірибелеріндегі сақтандыру жүйелерінің Қазақстан экономикасы жағдайына қолайлы, тиімді жақтарын алып, қалыптасуда. Көптеген елдерде салымдарды сақтандыру мен кепілдендірудің көптеген жүйелері қызмет атқарады, олардың тәжірибесін біз өз еліміздегі осы тектес жүйені жетілдіруге пайдалануымыз керек.

Спот курсы және форвардтық курс,олардың ерекшеліктері Кассалық келісімдер немесе дереу оырндалатын келісімдер спот (spot) ережелеріне сай жүзеге еасырылады. Спот бағамы (курсы) операция жүргізіліп жатқан шақта ұлттық валютаның елден тысқары жерлерде қаншалықты жоғары бағаланатындығын көрсетеді. Спот ережелеріне сай классикалық келісімдер валютаның дереу алу үшін ған емес, валюталық тәуекелді сақтандыру, сондай-ақ алып-сатарлық операцияларды жүргізу үшін де қолдналылады. Спот валюталық операциясының мәні келісім жасалған сәттегі курсы бойынша валютаны сату, сатып алу және оны контрагент – банктердің келісім жасалған күннің ертенінен қалдырмай беру міндеттемесінде болса керек. Валютаны жеткізіп беру мерзімі «валюталандыру күні» деп аталады. Мұның өзін келісуші тараптардың өз міндеттемелерін толығымен орындайтын күн деп те айтуға болады. Спот – бұл мәміле жасалған кезде тіркелген курс бойынша, валюталық мәміле жасалған күннен кейін екі күн ағымында банк-контрагенттермен жеткізу шартында валютаны сату-сатып алуға негізделген валюталық операцияФорвард – бұл валюта мәміле жасалған сәтте тіркелген курс бойынша болашақта түсетін, банктермен келісім шарт негізінде жасалатын биржадан тыс валюталық операция.Форвардтық курс – бұл мәміле жасалу сәтіндегі спот курстан және премия немесе дисконттан тұратын курс.Форвардтық курс спот курстан жоғары болса, онда бұл премия деп аталадыФорвардтық курс спот курстан төмен болса, онда бұл дисконт деп аталадыФорвардтық маржа – бұл форвардтық курс пен спот курс арасындағы айырмашылық.Аутрайт – бұл мәміленің қатысушы жақтарымен қатаң анықталған мерзімде форвард курсы бойынша төлемдерді қарастыратын, қарапайым мерзімді валюталық мәміле.

ТТТ

Тұтыну несиелерінің және несиелеу объектілерінің жіктелуі. Қазіргі кезде екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларға беретін несиеліріне тұтыну және ипотекалық несиелер жатады.Тұтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда: * автомобилдік несие; * ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуға берілетін несие; * тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие; * аса қажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу және т.с.с) берілетін несие. Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және жүрілген автомобильдерді банк несиесі көмегімен алуға болады.Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарларға мыналар жатады: - жиһаз; - сантехника;-аудио-видео-және тұрмыстық техникалар; -компьютер және оргтехника; -басқа да тұтыну тауарлары. Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдің ішінде және сыртында құрылыс және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізу жатады. Тұтыну несиесін бір түрінежалақы несиесін жатқызуға болады. Жалақы несиесі – карточкамен банктен жалақы алатын клиенттерге арналған ай сайын жаңартылып отыратын қысқа мерзімді несие. Жалақы несиесін банкке бармай-ақ банкомат арқылы алуға болады. Жалақы несиесі сіздің карточкамен алатын жалақыңыздың 70%-ға дейін мөлшерде (әр банкте әр қалай) бекітілген лимит сомасында беріледі. Жалақы несиесін пайдаланбасаңыз онда ешқандай пайыз төлемейсіз. Ал егер жалақы алғанға дейінгі мерзім ішінде пайдалансаңыз сол пайдаланған сомаға және күнге банкке пайыз төлеуге тиістісіз.

Тұтыну несиесі және оның ерекшеліктері. Қазіргі кезде екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларға беретін несиеліріне тұтыну және ипотекалық несиелер жатады. Тұтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда: * автомобилдік несие; * ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуға берілетін несие; * тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие; * аса қажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу және т.с.с) берілетін несие. Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және жүрілген автомобильдерді банк несиесі көмегімен алуға болады. Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарларға мыналар жатады: 1) жиһаз; 2) сантехника; 3) аудио-видео-және тұрмыстық техникалар; 4)компьютер және оргтехника; 5) басқа да тұтыну тауарлары. Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдің ішінде және сыртында құрылыс және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізу жатады. Жеке тұлғаны тұтынушылық несиелеу үрдісі мынадай кезеңдерді қамтиды: 1-кезең. Қарыз алушымен сұхбаттасу және оның өтінішін қабылдау. Жеке тұлғамен сұхбаттасу және оған кеңес беруді банктің фронт-кеңсесінің қызметкері - несие менеджері жүзеге асырады. Банк тарапынан клиентке берілетін несиенің шарттарымен таныстырады. Егер осындай сияқты шарттармен клиент келіскен жағдайда несие-менеджері клиент мынадай құжаттарды талап етеді: -қарыз алуға сауалнама-өтініші; -жеке куәлігінің көшірмесі. СТТН көшірмесі. -Соңғы 6 немесе 12 айға бөлініп көрсетілген жалақы және басқа табыстары туралы жұмыстан берілетін анықтама. -Жұмыс стажы туралы жұмыс орнынан анықтама.-Үй кітабының көшірмесі; -Кепілдік нысанына құқық беретін құжаттар; -Кепілдік берушінің отбасылық жағдайын растайтын құжаттар. 2-кезең. Клиенттің несиелік құжаттарына несиелік және заңи сараптамалар жүргізуді қамтиды. Несиелік сараптаманы несиелік сараптаушы жүргізуге тиіс. Несиелік сараптама нәтижесінде қарыз алушының төлем қабілеті мен несиелік қабілеті анықталады. 3-кезеңде несиелік комитеттің оң шешімінің шығаруына байланысты қарыз алушы мен банк арасында несиелік және кепіл туралы келісім-шарттар жасалады. Несиелік және кепіл туралы келісімшарттарды банктің заңгерлері даярлайды. Онда қарыз беруші мен қарыз алушылардың құқықтары мен міндеттері, жауапкершіліктері және өзге мәселелер қамтылады. 4-кезеңде қарыз алушының атына ағымдық шот ашылып, ең басты оған бастапқы жарна мөлшері салынғаннан кейін барып, банктің беретін несие сомасы аударылады. Қарыз алушыға несиелік қызмет көрсеткені үшін банк белгілі мөлшерде комиссия алады. 5-кезеңде несиенің қайтарылуына мониторинг жасалады. Несиелік мониторинг несиені қайтару кестесі негізінде жүргізіледі.

ФФФ

Форвардтық және фьючерстік валюталық операциялар,олардың басқа валюталық операциялардан айрмашылығы Мерзімді валюталық мәмілелерге мыналар жатады:- форвард- своп- фьючерс- опционСпот – бұл мәміле жасалған кезде тіркелген курс бойынша, валюталық мәміле жасалған күннен кейін екі күн ағымында банк-контрагенттермен жеткізу шартында валютаны сату-сатып алуға негізделген валюталық операция Форвард – бұл валюта мәміле жасалған сәтте тіркелген курс бойынша болашақта түсетін, банктермен келісім шарт негізінде жасалатын биржадан тыс валюталық операция.Форвардтық курс – бұл мәміле жасалу сәтіндегі спот курстан және премия немесе дисконттан тұратын курс.Форвардтық курс спот курстан жоғары болса, онда бұл премия деп аталады Форвардтық курс спот курстан төмен болса, онда бұл дисконт деп аталады Форвардтық маржа – бұл форвардтық курс пен спот курс арасындағы айырмашылық.Аутрайт – бұл мәміленің қатысушы жақтарымен қатаң анықталған мерзімде форвард курсы бойынша төлемдерді қарастыратын, қарапайым мерзімді валюталық мәміле. Фьючерстік операциялардың форвардтық мәмілелерден ерекшеліктері:ол биржалық нарықта жүзеге асырыладымәмілеге қатысушылары белгісіз нарықта жеңіл сатыладыбарлық мәмілелер жаңа нарықтық баға бойынша күнделікті саналып отырады Фьючерс – бұл мәміле жасау сәтінде тіркелген баға бойынша, болашақта белгілі уақыт өтісімен активтерді сату-сатып алу бойынша биржалық мерзімді операциялар.Опцион – бұл мәміледе көрсетілген уақытта валютаны сату немесе сатып алу құқығы.

ЦЦЦ

Цессия:мәні, түрлері. Цессия (лат. сessio - беру) - меншікті қаражаттарды иелену немесе оларды алу құқығын басқа тұлғаға беру, мысалы, несие беруші (цедент) өзінің қарызды алу құқығын басқа тұлғаға (цессионарға) беруі мүмкін; цессия сөзі тәуекелді қайта сақтандыруға тапсыру дегенді білдіреді. Бұл жағдайда қайта сақтандыруға тапсырушы рөлін - цедент, ал қайта сақтандырушы рөлін - цессионар атқарады. Ымыра (цессия) – бұл қарыз алушының (цедента) құжаты, онда ол өзінің талабын (дебиторлық қарызын) кредиторға несиені қайтарымдығын қамтамасыз етеді. Кепідеме және тапсырушы болған кезде мүлікке жауапкершілікті үшінші тұлға алады. Кепілдемелік міндеттемеде субъект ретінде қаржылық-тұрақты кәсіпорындар немесе нақты мекемелер, қаражаты бар (банктер және т.б.) болуы мүмкін. Түрлері: 1) ашық цедент – талаптан бас тарту туралы қарыз алушыға(цедент сатып алушы) ақпарат беріледі. Бұл жағдайда цедент алушы өз міндеттемесін банкке төлейді. 2) жабық цедент – мұнда банк 3ші тұлғаға талаптан бас тарту туралы ақпарат бермейді. Цедент алушы қарыз алушыға қарызды төлейді, ал ол оны банкке төлеуге тиесілі. Қарыз алушы көбіне өз мансабы үшін жабық цессияны таңдайды, ал ол банк үшін үлкен тәуекел әкеледі.