УПРАЖНЕНИЯ ДЛЯ ЗАКРЕПЛЕНИЯ. 1. Проспрягайте следующие глаголы: я не понимаю, я не кладу

1. Проспрягайте следующие глаголы: я не понимаю, я не кладу.

2. Прочитайте вслух с переводом: курык! - курыкма! - ул курыкмый; җырла! - җырлама! - без җырламый­быз; ышан! - мин ышанмыйм; югалт! - син югалтмый­сың; оша! - мин ошамыйм; йөз! - без йөзмибез; көт! -сез көтмисез; яз! - алар язмыйлар; сал!- без салмый­быз; бетер! - мин бетермим; эзлә! - ул эзләми; чакыр! - мин чакырмыйм; тот! - син тотмыйсың; эшлә! - алар эшләмиләр; яшә! - без яшәмибез; әйт! - Сез әйтмисез; ташла! - ул ташламый; көл! - мин көлмим; сөрт! - син сөртмисең;.

3. Прочитайте вслух с переводом: мин әйтәм - мин әйтмим; без җырлыйбыз - без җырламый­быз; син бетерәсең - син бетермисең; ул елый - ул ела­мый; (далее добавляйте местоимение сами) син тың­лыйсың - тыңламыйсың; алар ваталар - ватмыйлар; мин ташлыйм - ташламыйм; сез кайтасыз-кайтмыйсыз; ул эшли - эшләми; мин ышанам - ышанмыйм; син ятасың - ятмыйсың; мин ошыйм - ошамыйм; ул тота - тотмый; син йөзәсен - йөзмисең; сез каласыз - калмыйсыз; син ватасың - ватмыйсың; без күрәбез - күрмибез; без эчә­без – эчмибез; мин язам - язмыйм; сез эзлисез - эзлә­мисез; алар югалталар - югалтмыйлар; без бетерәбез -бетермибез; син керәсең - кермисең; алар көтәләр -көтмиләр; сез башлыйсыз - башламыйсыз; мин сөртәм- сөртмим.

4. Скажите по-татарски по следующему образцу: вы ищете – сез элисез, сез эзләмисез. Вы ждете, ты делаешь (занимаешься чем-то), я закан­чиваю, мы спим, они говорят, вы плаваете, я пью, она слышит, мы начинаем, он летит, вы разбиваете, ты уходишь, они пишут, мы надеемся, вы теряете, я вхожу, ты мне нравишься, мы ищем это, они возвращаются (домой), я лежу, ты плачешь, вы смеетесь, она видит, мы вытираем, они зовут, я замерзаю, ты наливаешь (во что-нибудь), мы понимаем.

5. Прочитайте вслух с переводом: "Аны чакыр.- Юк, чакырмыйм". Шундый салкын елгада кешеләр йөзмиләр. "Йокла инде! - Йокламыйм!". Мин инглизчә һәм немецчө аңламыйм. "Кәгазь эзлә. - Юк, эзләмим". Бу малай усал этләрдән курыкмый. "Шырпыны югал­тма! - Ярар, югалтмыйм". Сәламәт кешеләр беркайчан авырмыйлар. Монда бер генә чиләк бар. "Син пыяланы ватмыйсыңмы? - Курыкма, ватмыйм". Ул еш елый һәм беркайчан көлми. Алар монда бер ел торалар инде. "Ул сиңа киңәшләр бирәме? - Әлбәттә, һәрвакыт бирә". "Бу зәңгәр чәчәкләр кырданмы? - Әйе, кырдан". Бу урындыктан тор - ул бик җайлы түгел. Сәгать 2 дә без уңга барабыз, сез - сулга. Элек суны чынаякка сал. "Хәзер үк аша! Ябык кызлар еш авырыйлар". Син бу яшел ботакны күрәсеңме? "Син миңа нинди киңәш бирәсең? - Шундый ук". Уңда елга бар, сулда - күл. Ул салкыннан курыкмый. Шундый акыллы хатын моны аңламый! Иртәгә зур бәйрәм. Сәгать 9 да без барлык пыялаларны сөртәбез. Бу халык биек тауларда яши. Авырма, бәгърем! Укучылар бакчада волейбол уйный­лар. Икмәкне (ипине) югалтма! Агачта кошлар ишетә­сеңме? Китап нигә юеш? Кызыл сыерны сөрт! "Миңа моны(шушыны) бир, зинһар.-Мә". Мәйданда матур йортлар бар. Миңа сараннар ошамыйлар. Аш кирәкми - ул салкын. Син бик тиз йөзәсең. Мин тәрәзәдә ут курәм. Гөлне монда тотма. Салкын көндә бит һәм куллар туңа. Соңгы вакытта син миңа ошыйсың (ошамыйсың). Нигә шулай салкын? Ул шундый карт! Киң елгада су күп. Шундый яшь кыз, ә шундый әкрен(әз) эшли! "Мин башламыйм. - Нигә? - Бер минут кына кала, ә миңа күп вакыт кирәк". Без тегендә үк торабыз. "Ишетә­сеңме? Бала елый!". Аңа кара күзләр ошый. Ярдәм һәрвакыт кирәк. Мин аны эзлим. Син сәламәтме? Аю(ат) шикәр ярата. Яңа сөлге ак. Кыш көне җирдә кар күп. Хәзер үк кашыкны сөрт. Бүген аш бик тәмле. Алтын бит шундый авыр! "Ул шундый авыр! - Әйе, алтын һәрвакыт шулай авыр". Миңа күк чәчәкләр ошый, сары чәчәкләр ошамый. Син бит күп йоклыйсың һәм аз эшлисең. "Ә икенче авылда күл бармы? - Әйе, бар". Быел аңа күп вакыт кирәк. Авызда тел бар. Мин тәрәзәдә бер баш кына күрәм. Алар тәлинкәләрне бергәләп сөртәләр. Күршеләр безгә еш шалтыраталар. Бу урманда. барлык агачлар туры. Чебеннәр җылы һавада гына очалар. Кибеткә кем шалтырата? Мин күптән түгел (әкрен) генә; йөзәм. Тауларда төннәр сал­кын. Монда авыл юк, монда елга бар. Бәрәңге әз генә кала. Теге мәйдан киң. Җәй көне яңгырлар кирәк.

6. Напишите в произвольном порядке 10 чисел от 3 до 19 и прочитайте их несколько раз вслух по-та­тарски, добиваясь беглого чтения.

7. Сделайте письменный перевод: Новое полотенце белое. Сначала налей воду (эту) в чашку. Здесь нет речки, здесь деревня. Этот мальчик не боится злых собак. Он часто плачет и никогда не смеется. Помощь всегда нужна. Справа есть речка, а слева - озеро. Золото ведь такое тяжелое! Последнее время ты мне (не) нравишься. "Она тебе дает советы? - Конечно, всегда дает". Они живут здесь уже (один) год. "Слышишь? Ребенок плачет!". Завтра большой праздник. "Ешь сейчас же! Худые девочки часто болеют". В такой холодной реке люди не плавают. Такая умная женщина этого не понимает! Почему так холодно? Здоровые люди никогда не болеют. Сейчас же вытри ложку. Не болей, милая! Там (есть) только одно ведро. Этот народ живет в горах. "Эти голубые цветы с поля? -Да, с поля". "Позови его, дорогая. - Не буду звать!". "Что ты мне посоветуешь? -То же самое". К 9 часам он вытрет все стекла. Я не понимаю по-английски и по-немецки. В 4 часа мы пойдем направо, вы - налево. "Я не буду начинать. - Почему? - Осталась только одна минута, а мне надо много времени". "Ты не разобьешь стекло? - Не бойся, не разобью". "Поищи бумагу и ручку. - Нет, не буду искать". Мы живем там же. "Спи уж! -Не буду". Мне не нравятся скупые. Ты ведь много спишь и мало работаешь. Желтые цветы мне нравятся, голубые цветы не нравятся. Школьники (ученики) играют в саду в волейбол. Я вижу огонь (свет) в окне. Зимой на земле много снега. "А в другой деревне есть озеро? - Да, есть". Летом нужны дожди. "Он такой тяжелый! - Да, золото всегда такое тяжелое". Ты слышишь птиц на дереве? Ему нравятся черные глаза. Они вытирают тарелки вместе. Почему книга мокрая? Соседи часто звонят нам. Он такой старый! Я плаваю медленно. "Дай мне это, пожалуйста! - На". Ты здо­ров? На площади есть красивые дома. Кто звонит в магазин? Медведь любит сахар. В горах ночи холодные. Ты слишком (очень) быстро плаваешь. Сегодня суп очень вкусный. Осталось немножко картошки. Не держи здесь цветы (в горшках). В широкой реке много воды. В холодный день мерзнут лицо и руки. Та площадь широкая. Такая молодая девушка, а так медленно работает.