Алғы сөз

 

1)

Ребенку 10 месяцев, находится на смешанном вскармливании.

При контрольном взвешивании получено – что за 1 кормление высасывает 130 мл грудного молока.

При рождении: вес- 3300 длина тела -52смокружность головы-34см, окружность груди- 32см.

1.Рассчитать параметры тела.

2.Рассчитать суточный объем питания (расчет двумя методами).

3.Рассчитать разовый объем пищи и кратность кормлений.

4.Определить суточную потребность ребенка в белках, жирах, углеводах, калориях.

5.Сколько белков, жиров, углеводов, калорий получает ребенок за сутки с молоком матери (с молочной смесью).

6.Составить меню на 1 день.

 

 

2)

Девочка, 14 лет, рост - 158 см, масса тела - 42,5 кг, окружность головы - 54 см, окружность груди - 69 см.

1.Оцените физическое развитие (его гармоничность / пропорциональность) с помощью методов: эмпирических формул, центильных таблиц и графиков, таблиц сигмальных отклонений.

 

3)

При осмотре доношенного ребенка в возрасте 3 месяцев участковый педиатр отметил гипертонус мышц конечностей, ребенок начинает держать голову в горизонтальном и вертикальном положениях. Выражены безусловные рефлексы: сосательный, защитный, поисковый, хоботковый, Робинзона, Бабкина,… Крик громкий, эмоциональный. В ответ на звуковые раздражители и яркие предметы появляется сосредоточенность. Начинает гулить. Реагирует неудовольствием в ответ на сильные звуковые и зрительные раздражители.

1. Оцените состояние моторики, статики, сенсорные реакции, речь, эмоциональное и социальное поведение ребенка.

2. Сделайте заключение о психомоторном развитии ребенка.

АЗАҚ КӨРКЕМ СӨЗІНІҢ ШЕБЕРЛЕРІ

АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ЫЛЫМ КОМИТЕТІ

М.О.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ӨНЕР ИНСТИТУТЫ

ҚАЗАҚ КӨРКЕМ СӨЗІНІҢ;

ШЕБЕРЛЕРІ

АЛМАТЫ

М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының;

Ылыми кеңесі ұсынған

Жалпы редакциясын басқарған:ҚР ҰҒАакадемигі, филол.ғ.д., проф. С.С.Қирабаев

Жауапты шығарушы:филол.ғ.к.Г.Ж.Орда

Қазақ көркем сөзінің шеберлері: Анықтамалық. – Алматы:................., 2009. 480 бет.

ХҮІІІ-ХХІ ғасыр аралығын қамтитын дәуір әдебиетінен іріктеліп алынған көркем сөз шеберлері туралы кітапта қазақ әдебиеті көрнекті өкілдерінің өмірі мен шығармашылығы қамтылған. Ұсынылып отырған кітаптың негізгі ерекшелігі – Бұқар жырау Қалқаманұлынан бастап қазіргі тәуелсіздік дәуіріне дейінгі аралықтағы қаламгерлердің шағын шығармашылық биографиясының жасауы.

Ұлттық құндылықтарымызды жаңа қырынан байытып, оның өсіп-өркендеуіне мол үлес қосқан сөз зергерлерінің өмірі мен шығармашылығы туралы жазылған еңбек орта және жоғары оқу орындарында қазақ әдебиеті пәні бойынша дәрістер, арнаулы курстар мен семинарлар жүргізгенде жетекшілік қызмет атқарады. Көпшілік оқырман осы кітап арқылы қазақтың көркем сөз шеберлері туралы толық мағлұмат алатын болады.

М.О.Әуезов атындағы Әдебиет

Және өнер институты, 2009

@

Алғы сөз

Қазақ әдебиеті таланттарға, биік дарын иелеріне бай әдебиет екендігі белгілі. Бірақ солардың әрқайсысының шығармашылық өмірбаянын бір дереккөзіне топтастыру жұмысы нақты қолға алынбаған болып шықты. Әсіресе орыс тілді оқырмандар қазақ руханият әлемінде өзіндік орын бар дара дарындар туралы нақты мағлұматқа зәру екендігі белгілі. Бұл анықтамалық кітапты шығару әу баста сол басқа тілде оқитын қауымның рухани мұқтаждығын қанағаттандыру мақсатынан туындаған болатын. Жинақпен жұмыс істеу барысында тіпті ана тілімізде білім алған оқырмандардың да қазақ әдебиетінің майталмандарын дұрыстап біле бермейтінін, сондықтан олардың да сұраныстарын ескеру қажеттігін байқадық. Сондықтан бұл кітапты қазақ тілінде де шығарудың еш артықтығы жоқ екендігі белгілі болды.

Сөз өнеріміздің бастауында тұр делінетін арғы дәуірлердегі Асан қайғы, Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз сияқты жыраулардан тартып, олардан кейінірек дәуірлердегі Бұқар жырау, Шал ақын сияқты жыр жампоздары ауыз әдебиетімізде өрнекті із қалдырған дара тұлғалар. Олардан бері қарайғы Бұқар жырау Қалқаманұлынан бастап бүгінгі көзі тірі жекелеген дарын иелерінен дейінгі аралықта талай ақын-жазушының аты-жөнін мақтанышпен айта алатынымыз және рас. Көпшілік оқырманнан солардың ішінде жекелеген дарын иелерінің аты-жөндерін жаңылмай атай алғанымен, олардың қандай шаруа тындырғаны, қандай туындылары артқа мұра болып қалғанын және ол туындылардың несімен ерекшелене алатыны жөнінде сұрасаңыз ішінара кі біртіктеп қала тын және жасырын емес. Қолмен қойғандай етіп бірден сақылдатып айта алмай, тая соғып, лағып кетуі де мүмкін. Сондықтан, қазақтың бетке ұстауға болады-ау дейтін ақын-жазушыларының шығармашылық өмірбаянын жинастырып, анықтамалық түрінде кітап шығарудың қажетті күнделікті өмір талаптарынан туындап отыр.

Бұл анықтамалыққа қазақ халқының көркем сөзінің, яғни, көркем әдебиетінің тарихында өз орнын анықтап, мүмкіндігінше айтулы із қалдырған ең таңдаулы деген жүз өкілінің шығармашылық өмірбаяны енгізілгені де сол себептен. Қазақ әдебиеті тарихынан ең таңдаулы деген ақын-жазушыны іріктеп алудың бәлендей қиындығы бола қоймасы анық. Бірақ олардың санын тұп-тура жүз деген межеге әкеп тіреудің өзіндік қиындықтары болғанын жасырып қажеті шамалы. Қазақ сөз өнерінің ең атақтыларын айта қойшы деген жағдайда ең алдымиен ауызымызға түсе кететін, әрине, жаңағы Бұқар жырау Қалқаманұлы, Абай Құнанбаев, Махамбет Өтемісұлы, Ыбырай Алтынсарин, Жамбыл Жабаев, Міржақып Дулатов, Жүсіпбек Аймауытов, Мағжан Жұмабаев, Мұхтар Әуезов, Бейімбет Майлин, Ілияс Жансүгіров, Сәкен Сейфуллин, Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов, Ғабиден Мұстафин, Қасым Аманжолов сияқты аяулы есімдер. Бұлардан кейін де оншақты дарын иелерінің аты-жөндерін жаңылмастан атап келіп, бір тыныстап алуға болады. Ал енді осы тізімді жүзге дейін жеткізу қажет болған жағдайда ептеп кібіртіктей бастауға тура келеді. Өйткені қазақ әдебиетінің төл мамандары болмаса, әдебиеттен жалпылай ғана білімі бар оқырман кейінгі буын өкілдерінің есімдерін бірін біліп, енді бірін білмей жатады. Олардың шығармаларынң атан атап, түсін түстеуде, көркемдік ерекшеліктерін таразылауда одан гөрі де қианлыңқырап қалуы ғажап емес. Міне, сондай сәтте көмекке келетін құрал – осы қоларыңыздағы басылым болып қалар деген үміттеміз.

Қазақ сөз өнерінің жүз шеберін іріктеу барысында жоғарыда атттары аталған, әдебиетіміздің бастау көзінде тұрған және одан кейінгі ғасырларда өмірге келген ауыз әдебиетінің өкілдерін енгізу міндетті емес деген тұжырымға келдік. Өйткені, біріншіден, олардың шығармашылық өмірбаяндары біздің заманымызға толық жетпеген, екіншіден, ақын-жыраулардың да барлығы көркем сө тарихында ірі тұлға деңгейіне көтеріле бермеген.

Жинақты құрастырушылардың да ептеп бөгеліңкіреп қалғаны қазақ әдебиеті тарихының кейінгі кезеңдерінің өкілдерін іріктеген сәтте. Төл әдебиетімізге сіңірген еңбектері де, таланттары да шамалас қаламгерлерді бірінен бірін ажыратып бөліп әкету бір қараған көзге ала қойды бөле қырыққандай көрінуі ықтимал. Іріктеу барысында белгілі бір өлшемдерді, қоғамға ортақ жалпы түсініктермен бірге жекелеген обьективті себептерді де негізге алуға тура келді. Ең алдымен «Қазақстанның халық жазушысы», «Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыйлығының иегері» тәрізді мемлекеттік деңгейде мойындалған атақтармен санасу қажет еді. Онан кейін мұндай марапатқа жетпесе де, қалың оқырман мен әдебиет сыншылары тарапынан жылы лебізге ие болған қаламгерлердің де ескерусіз қалмауын қадағалауды жөн санадық.

Анықтамалықты жазуға қатысқан әдебиеттанушы ғалымдар – академик Серік Смайылұлы Қирабаев, филология ғылымдарының кандидаттары Нұрдәулет Бабиханұлы Ақыш, Гүлжаһан Жұмабердіқызы Орда және Сәлима Ақашова.

Сонымен қазақтың ең тәуір деген ақын-жазушыларының шығармашылық өмірбаяны топтастырылған осынау бірегей анықтамалық қолдарыңызда. Кітап ең алдымен жалпыға білім беретін орта мектептердің, орта арнаулы және жоғары мектептердің қазақ әдебиеті пәні мұғалімдеріне, оқушылар мен студенттерге, қазақ әдебиетінің тарихына қызығушылық танытатын жалпы көпшілік оқырманға арналған.