Лекция мазмұны. Қазіргі батыс әдебиетінде инвестициялық жоба түсінігінің жалпы мағынасы «Жобаларды басқару туралы білімдер

Қазіргі батыс әдебиетінде инвестициялық жоба түсінігінің жалпы мағынасы «Жобаларды басқару туралы білімдер кодексінде» (Project Management Institut, USD) айтылған: «Жоба міндеттің орындалу тәсілдерімен көзделген белгілі бастапқы мәліметтері және қажетті нәтижелері бар міндетті білдіреді». Отандық экономикалық әдебиетте «жоба» деп оның шегінде құрылған мақсаттар жүйесі аталады. Берілген анықтама жобаны жасау және оны жүзеге асыру үшін қажетті ресурстарды және қызметтің барлық түрлерінің ерекшеліктерін есепке алады. Осы анықтаманың өзі жобаның инвестициялық екенін білдіреді.

Қазақстан Республикасының «Инвестициялар туралы» Заңында «Инвестициялық жоба – бұл жаңа өндірістерді құруға, әрекеттегі өндірісті кеңейту және жаңартуға салынатын инветицияларды көздейтін шаралардың кешені». Инвестициялық жоба – белгілі мақсаттарға жетуді (белгілі нәтижелерді алуды) қамтамасыз ететін қызмет, шара.

Әрбір жоба жүзеге асырылу кезінде алдын ала көзделген мақсаттарды көздеу қажет. Экономикалық теорияда инвестициялық жобаға қолданылатын мақсаттардың жіктелуі құрылған.

Берілген мақсаттарды келесі түрде көрсетуге болады:

Инвестордың қажеттіліктерін қанағаттандырудың өсуімен байланысты мақсаттар.

Фирманың мүліктік жағдайын оңтайландырумен байланысты мақсаттар.

Осы мақсаттар құндық нысанда көрінуі мүмкін. Нақтырақ айтқанда, ол:

- пайданың максимизациясы;

- сату көлемінің өсуі;

- тауар айналымының ұлғаюы;

- ағымды шығындардың минимизациясы;

- инвестициялық шығындардың қысқаруы және т.б.

Жобаның алдында бір уақытта бірнеше мақсат тұруы мүмкін. Жобаның құрылған мақсаты оның өмір циклының барлық кезеңдерінде қатаң сақталуы қажет, себебі оның өзгеруі берілген жобадан бас тартуға және жаңа жобаны жасауға алып келеді.

Инвестициялық жобалар экономиканың нақты талаптарымен, институционалды ортамен, құқықтық кеңістікпен, әлеуметтік және демографиялық ортамен, қаржылық нарықтардың дамуы, өнім және ресурстар нарықтарымен анықталатын сыртқы ортамен өзара әрекетте жүзеге асырылады. Жобалар соңғы нәтижелерге әсер ететін сыртқы ықпалдарды есепке алумен қарастырылады және жоспарланады.

Кез-келген жоба әртүрлі ресурстардың: материалды, техникалық, еңбек, қаржылық және т.б. салынуын талап етеді. Олардың барлығы шектеулі, және әрбір нақты жағдайда шектеулер енгізілуі мүмкін.