Грамматика

Мақсаты. Грамматиканы тіл білімінің бір саласы ретінде танып білу, Сөз таптар, олардың жіктелу принципі Синтаксистің негізгі ұғымдарын, мақсатын, нысаны мен мәнін білу.Синтаксистік байланыс пен синтаксис бірліктерін білу.

Жоспар

1. Грамматика:

а) грамматиканың ілім ретінде қалаптасу тарихы;

б) «грамматика» терминінің мәні;

в) грамматиканың мақсаты мен міндеттері.

1. Грамматикалық мағына:

а) грамматикалық мағынаның басты ерекшеліктері;

б) грамматикалық мағынаны беру жолдары.

1. Грамматикалық формы және грамматикалық категория:

а) грамматикалық форма, сөзформасы, парадигма;

б) грамматикалық категориялардың жіктелуі.

1. Сөз таптары:

а) тарихи шолу

сөз таптарын жіктеу мәселесі

1. Синтаксис

а) синтаксис бірліктері.

б) синтаксис байланыстары.

Әдебиеттер:

1. К.Аханов Тіл біліміне кіріспе. А., 2004.

2. Ә. Хасенов Тіл білімі. А., 2004.

3. Ғ.Қалиев. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігіі. Алматы, 2005

4. Реформатский А.А. Введение в языковедение. – М.,2003, с. 44-50

5. Языкознание. БЭС. - М., 2000, с.618 – 622

 

6- тақырып

Тілдің пайда болуы. Тілдердің тарихи дамуы

Мақсаты: тілдердің пайда болу теориясының негізін, тіл дамуының тарихи үрдісін, тілдің сөздік құрамы, грамматикалық және дыбыстық құрамындағы өзгерістерін білу;

Жоспар

1. Тілдердің пайда болу мәселесі:

а) тілдердің пайда болуы жайлы пікірлер;

Б) тілдердің пайда болуы жайлы антик заманындағы теориялар;

В) тілдердің пайда болуы жайлы қазіргі кезеңдегі гипотезалар.

1. Тілдердің дамуы:

а) дамудың негізгі заңдылықтары;

б) тіл дамуының негізгі заңдылықтары;

г) ру-тайпалық құрылым және феодалдық кезеңдегі тілдер;

д) ұлт пен ұлт тілінің қалыптасуы.

1. Тілдің сөздік құрамының тарихи өзгеруі:

а) неологизмдердің пайда болуы;

б) выпадение лексических единиц;

в) изменение значения лексических единиц языка;

г) процессы переименования;

д) заимствования.

4. Грамматикалық құрылымдағы тарихи өзгерістер

а)грамматикалық категориялар мен граммемалардың пайда болуы;

б) жеке грамматикалық категориялар мен граммемалардың жоғалып кетуі;

в) сөздің морфологиялық құрылымы мен формаларындағы өзгерістер.

1. Тілдің дыбыстық жағындағы тарихи өзгерістер. Фонетикалық заң жайлы ұғымның қалыптасуы.

а) регулярды және кездейсоқ өзгерістер;

г) фонетикалық заңдылықтар.

Әдебиеттер:

1. К.Аханов Тіл біліміне кіріспе. А., 2004.

2. Ә. Хасенов Тіл білімі. А., 2004.

3. Ғ.Қалиев. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігіі. Алматы, 2005

4. Реформатский А.А. Введение в языковедение. – М.,2003,

5. Языкознание. БЭС. - М., 2000,

YII тақырып. Жазу.

Мақсаты. Жазу дамуының негізгі кезеңдерін білу. Алфавит, графика, орфография ұғымдарын игеру. Транксрипция мен транслитерация ұғымын игеру, ажырата білу.

План

1. Жазу –адамзат жетістігінің ең бағалысы:

а) Жазу жайлы жалпы ұғым;

б) жазудың пайда болу шарттары;

в) адамзат қоғамының дамуындағы жазудың маңызы.

1. Жазу дамуының басты кезеңдірі мен формалары:

а) заттық жазу;

б) пиктографияның дамуы;

в) идеография – ұғымдық жазу;

г) фонографиялық жазу.Фонографиялық жазу дамуының үш кезеңі.

1. Алфавит, графика және орфография.