III. Жетісу

Сарматтар (Батыс Қазақстан)

Ø Сарматтар туралы деректер

1. Сарматтардың еліміздің батыс аумағын мекендеген мерзімі: Б.з.б. 8 ғ. – б.з. 5 ғ;.

2. Сарматтардың б.з.б. 8 ғасырдағы тарихи деректердегі атауы: Савроматтар.

3. «Сармат» атауы көне дәуір авторларының еңбегінде кездеседі: Б.з.б. 3 ғасырдан бастап.

4. Савроматтар жөнінде жазған грек, рим тарихшылары: Диодор, Үлкен Плиний, Полибий.

5. Геродоттың жазуынша савроматтардың сөйлеген тілі: Скифтікіне өте жақын (Иран тілі).

6. Савроматтар Қара теңіздің солтүстік аймақтарына дейін жетті: Б.з.б. 2 ғасырда.

7. Савромат-сармат тайпалары Орталық Азия мен Қара теңіз өңірі мәдениеттерін байланыстырған.

F Савромат-сарматтардың б.з.б. 3-2 ғасырлардағы саны: 20 мыңға жуық.

v Б.з.б. 2-1 ғасырлардағы саны: 10 мыңға жуық.

v Б.з.б. 1 – б.з. 1 ғасырлардағы саны: 5-7 мың.

8. Савромат-сармат санының күрт кемуінің себебі: Ұзақ жылдарға созылған қуаңшылық;.

9. Ерте темір дәуірінде Арал-Каспий аралығы, одан оңтүстікке қарай өмір сүрген сармат тайпасы: Дах (дай, даг).

10. Дайлардың апарн тайпасынан шыққан Арсақ; (Аршак) Парфияның үлкен бөлігін және Гирканияның онымен шектес аймақтарын басып алды: Б.з.б 248-247 жылдары.

11. Аршакиддер әулеті билігінің негізін салған сармат тайпасы: Дайлар

12. Сармат дәуіріндегі Каспий теңізінің атауы: Гиркан.

13. Каспий жағалауында өмір сүрген сақ тайпалары: Каспиилер (гирканилер).

 

Ø Қоғамдық құрылысы, шаруашылығы мен тұрмысы

14. Сарматтардың қоғамдық басқару құрылымы: Әскери демократия.

§ Алғашқы қауым кезінде, сарматтарда қауымның барлық мәселелерін ру ақсақалдары, тайпа көсемдері қауым мүшелерімен ақылдаса отырып шешкен.

15. Сарматтардың әскери-демократия заманында қауымның ішкі, сыртқы мәселелерін шешетін: Әскербасшылары мен қолбасшылары

16. Сарматтарда әйелдердің қоғамдағы рөлі, орны басқа көшпелі тайпаларға қарағанда жоғары тұрды.

17. Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын дәлелдейтін: Археологиялық ескерткіштер.

18. Сарматтар шыныдан жасалған ыдыстарды: Шығыс елдерінен алғызған.

19. Сарматтардың өздері жасамай, шығыс елдерінен алғызған заттары: Шыны ыдыстар.

20. Сарматтардың торсық, саба сияқты ыдыстары жасалынған материал: Тері.

21. Сарматтардың негізгі шаруашылығы: Көшпелі мал шаруашылығы.

22. Сарматтарда көп өсірілген мал түрі: Жылқы, қой.

23. Сарматтар негізінен күш-көлікке пайдаланды: Түйе мен өгіз.

24. Егіншілікпен айналысқан сарматтардың мекендеген өңірі: Жайық бойы, Қара теңіз жағалауы.

25. Сарматтардың өмірінде қосымша кәсіп, сейіл құру қызметін атқарған: Аңшылық;.

 

Ø Сармат ескерткіштері

26. Батыс Қазақстан аймағында кездесетін ескерткіштер Сарматтардікі.

27. Батыс Қазақстандағы савромат ескерткіштерінің өзіндік ерекшелігі:

v Обалардың ішкі құрылымы көбінесе ағаштан жасалған.

v Әр түрлі пішінді қабірлер көп кездеседі.

28. Бесоба қорымында жерленген: Абыз әйелдер.

29. Бесоба қорымынан табылған ерекше зат: Қасқыр бейнесі бар үш аяқты құрбандық тақта және моншақ;.

30. Бесоба қорымына жерленген абыз әйелдердің басы қаратылған тұс: Оңтүстік-батыс.

31. Үш савромат жауынгері жерленген қорым: Сынтас.

32. Сынтас қорымынан табылған ерекше зат: Жануарлардың басы бейнеленген сүйек қасықтар.

33. Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой ауданынан табылған ескерткіші: Аралтөбе.

v Обада сарматтар қоғамында қолбасшылық; пен абыздықты қатар атқарған адам мен оның әйелі жерленген. Сонымен қатар көсемнің екі аты қоса жерленген. Мәйітті қабірге басын оңтүстікке қаратып шалқасынан жатқызған.

34. Аралтөбе ескерткішінен табылған: Көсемнің қару-жарағы, абыз асатаяғының бөліктері.

35. Үстіртте зерттелген сармат ескерткіштері: Бәйте, Терең;.

36. Үстірттегі археологиялық ескерткіштерді қазған кезде табылды: Мінәжат жасайтын орындар (мінәжат жасау үшін салынған ғибадатханалар).

v Олардың ішінен тас төселген, дөңгелектеп салынған дуал құрылыстары, құрбандық шалатын тас үстелдер бар. Ғибадатханалардан от жағылған орындардың белгісі көп кездеседі.

37. Зерттеушілер пікірінше дай-массагеттерде болған рәсім түрі: Отқа табыну.