Орталық Қазақстан

38. Қазақтың даласын шығыстан батысқа қарай бөліп жатқан аласа таулар желісі: Сарыарқа.

39. Сарыарқаның батысын қоршаған ойпат: Торғай, шығысын – Тарбағатай.

40. Геродот шығармаларында Орталық Қазақстанды мекендеген ежелгі тұрғындар: Аргиппей, исседондар.

41. Сарыарқаның орталығын мекендеген: Исседондар.

v Ежелгі заманда Сарыарқаның солтүстік батысын мекендеген: Аргиппейлер.

v Сарыарқаның шығысында тұрған: Аримаспылар.

42. Сарыарқаның ерте темір дәуірі ескерткіштері Тасмола мәдениеті деген атпен белгілі.

43. Тасмола мәдениетінің алғашқы ескерткіштері табылған өңір: Павлодар облысы, Екібастұз ауданы Тасмола өңірі.

44. Тасмола мәдениетіне тән ескерткіштер: «Мұртты обалар».

 

45. «Мұртты обалар» екі жерлеу орнынан тұрады:

v Үлкендеу қорғанына адамды жерлеген, кішілеу қорғанына: Мініс атын.

46. «Мұртты қорғандар» көрсететін бағыт: Оңтүстік, солтүстік, шығыс, батыс.

v «Мұртты қорғандар», белгілі бір бұрышпен салынған және төрт бағытты көрсетеді.

47. Кейбір ғалымдардың пікірінше, «мұртты қорғандар» далада: Бағдаршам рөлін атқарған.

48. «Мұртты» обалардың төрт түрі кездеседі.

49. «Мұртты обалар» көп тараған аймақ: Орталық Қазақстан

50. Орталық Қазақстанның ерте темір дәуіріне тән ескерткіштері: «Мұртты обалар».

51. Тасмола мәдениетін қалдырған тайпа: Исседондар.

52. «Мұртты» қорғандардың шығысқа қарай бағытталуы бұл ескерткіштерді салған жұрттың Күнге табынғандығын білдіреді.

53. Ерте темір дәуірінде ерекше сыйлы, ақсүйек адамдардың басына тұрғызылған ескерткіштер: «Мұртты обалар».

54. Жайық пен Ертіс өзендері арасында сақ үлгісіндегі мәдениеттің қалыптасуына ықпал еткен: Тасмола мәдениеті.