Жж. К. Ќасымўлы басќарєан кґтеріліс. 10жыл.
Ќоќан билеушісініѕ Саржанды ґлтірген жылы – 1836жыл. XIXє. 20-30ж. Сыр бойына бекініс тўрєызєан – Хиуа хандыєы. Кенесары кґтерілісініѕ басты маќсаты – отарлауды тоќтату. Ќасымўлы кґтерілісі – бїкіл Ќазаќстанды ќамтыды. Кенесары кґзќарасына ыќпал еткен адам - јкесі Ќасым. Кенесарыныѕ алєашќы ќарсылыєы – 1837ж(Аќтау бекінісіне). Кенесары јскерініѕ Аќмола бекінісіне шабуылы – 1838ж. мамыр. Кенесары кґтерілісіне ќатысќан аймаќтар – Ќўсмўрын, Кґкшетау, Ќарќаралы. Кенесары кґтерілісіне ќатысќан би – Жоламан Тіленшіўлы. 1841ж. Кенесары ќоршаєан Ќоќан бекіністері – Созаќ, Жаѕаќорєан, Аќмешіт.1841ж. Кенесары Ташкентке аттанды, алайда жорыќтыѕ тоќтау себебі – сарбаздар арасында жўќпалы ауырудыѕ таралуы. Кенесарыныѕ хандыќ билікті ќолєа алєан жылы – 1841ж. Кенесары билер сотын жойып, оныѕ орнына хандыќ сотты кіргізді. Кенесары ќўрєан хандыќ кеѕестіѕ Јбілќайыр хан кезіндегі аќсаќалдар кеѕесінен ерекшелігі – билік хан ќолында болды. Опасыздыќ їшін беретін жаза - ґлім. 1843ж. Кенесары кґтерілісін жаншуєа жіберілген – Лебедев отряды. Лебедевтіѕ жазаєа тартылу себебі – дјрменсіздік кґрсеткені їшін. Кенесары ќолдаєан шаруашылыќ – егіншілік. 1844ж шілдеде Кенесарыєа ќарсы ўрыста мерт болєан сўлтандар саны – 44(Ахмет Жантґреўлыныѕ отряды). 1845ж. Кенесарыныѕ аулына келген елшілік – Долгов, Герн елшілігі. Патша їкіметі мен Кенесары арасындаєы келіссґздердіѕ тоќтап ќалу себебі – жазалаушылардыѕ бассыздыєыныѕ, Кенесары талаптарыныѕ орындалмауы. Кенесары Сарарќадан бет алды – Ўлы жїзге. Кенсарыныѕ ґзіне ермеген белді тўлєалардыѕ ауылын ойрандауы – Жетісудаєы белді рулардыѕ Ресейден кґмек сўрауына себепші болды. Кенесарыны оныѕ Ќоќан бектеріне ќарсы кїресін ќолдаєан батырлар – Тайшыбек, Саурыќ, Сўрыншы. Ќырєыз манаптары Кнесарыныѕ Ќоќан хандыєына ќарсы ўсынысын – жауапсыз ќалдырды. Кенесары кґтерілісі кезіндегі патша – I Николай. Кенесары 1847ж. ќырєыз жеріне басып кіріп, Бішкекке жаќын Майтґбе деген жерде жеѕіліс тапты.
|