ХVІІІ єасырдыѕ орта кезіндегі Ќазаќстанныѕ саяси жјне экономикалыќ жаєдайы
Кіші жїздіѕ Оѕтїстік-Шыєысына Батыр сўлтанныѕ билігі орнады 1747 жылы Е.Петровнаныѕ шешімі: Алтай тау-кен кјсіпорындары – патша отбасыныѕ меншігі Башќўртстанда патша їкіметініѕ отарлау саясатына ќарсы азаттыќ кїресі – 1755 жылы Ќазаќстанєа ќашќан Башќўрт саны – 50 000 1756 жылы ќыркїйектегі патша шешімі – Жайыќ жаєасына ќазаќтардыѕ мал жаюына шек ќойылды ХVІІІ єасырдыѕ 40-50 жылдары салынєан Ґскемен бекінісінен Кузнецк шебіне дейін созылєан јскери шеп – Колыван шебі 1745-1759 жылдары Орынборєа жеткізілген мал басыныѕ ќўны – 1 млн сом 1766 жылы Бўхар саудагерлерініѕ ґтінішімен Јбілмјмбет ІІ Екатеринаєа хат жолдап, Тїркістан арќылы ґтетін керуендерді ќай бекіністерде шек ќоймай ќабылдауєа рўќсат алды – Семей, Жјміш ХVІІІ єасырдыѕ ІІ жартысында ќазаќ-орыс сауда орталыќтары – Семей, Ґскемен, Бўќтырма Ќазаќ-орыс сауда байланыстарыныѕ кеѕейген кезі – ХVІІІ єасырдыѕ 60-жылдары Кіші жїз ханы Нўралы мен Батыр сўлтан арасындаєы кикілжіѕді пайдаланєан патша їкіметініѕ казактарєа алып берген ґѕірі – Каспий теѕізі мен Жайыќ ґѕіріндегі жерлер ХVІІІ єасырдыѕ екінші жартысында кґшіріліп јкелінген – Дон казактары Бўќтырма бекінісі 1761 жылы салынды Ертістіѕ оѕ жаєасына ќазаќтардыѕ мал жаюына рўќсат етілген уаќыт – 1799 жылы, Павел патша Абылай хандыєы (1711-1781) (Јбілмансўр-Сабалаќ) Абылайдыѕ атасы билік ќўрєан ќала – Тїркістан Он їш жасында Абылай келіп ќосылєан Орта жїз ханы - Јбілмјмбет Јбілмјмбет пен Абылайдыѕ Орскіге келіп, Ресей билігін мойындаєан жыл – 1740 Абылайдыѕ жоѕєар тўтќынында болєан жыл – 1741 Абылайдан пана сўраєан жоѕєар билеушісі – Јмірсана Цин јскерініѕ Ќазаќстанєа басып кіру себебі – Абылайдыѕ Јмірсананы ўстап беруден бас тартуы Ќазаќ елініѕ дербестігін саќтау маќсатында Абылай Ќытай билігін мойындады –1757-1760 жылдары Жоѕєария жаулап алынды – 1755 жылы Дербес ел ретінде тарих сахнасынан жойылды – 1758 жылы Ду Дэ Чжо Хой бастаєан Ќытай јскерлері басып кірген жыл – 1757 жылы Екатерина ІІ-ге жолдаєан хаттарыныѕ бірінде їй тўрєызу їшін ўста жјне астыќ жіберуді сўраєан жылы – 1761 жыл Јбілмјмбеттіѕ мўрагері (1771) - Јбілпайыз Абылай 1771 жылы хан болып сайланды ІІ Екатерина Абылайды Орта жїз ханы етіп бекіту туралы грамотаєа ќол ќойды – 1778 жылы, 24-мамыр “Жеті жарєы” заѕдарында хан билігіне ќойылєан шектеулерді Абылай – мойындамады Абылайдыѕ ќыстаќтары орналасты – Ертіс ґѕірінде Абылай хан жерленді – Тїркістанда Абылайдыѕ мирасќоры – Ујли сўлтан Абылайєа жыр арнаєан – Бўхар жырау Абылай ќолдаєан шаруашылыќ – жер шаруашылыєы
|
