Сурет 17. Абсцестің түзілу схемасы

(ортасында іріңді сұйықтық, сыртына қарай пиогенді капсула,

грануляциялық тін, теріасты майы).

Пайда болу себептері - қанталаумен асқынған кездейсоқ жарақаттар немесе хирургиялық инфекцияның ағзадағы іріңді ошақтардан лимфогенді, гематогенді жолмен таралуы. Абсцестердің тағы бір себебі - тіндерге концентрациясы жоғары дәрілерді (10% кальций хлор, 25% магний сульфат, 24% кордиамин, 50% аналгин ерітінділері) жұмсақ тіндерге абайсызда қателесіп енгізу. Абсцесті жиі тудыратын қоздырғыштар - стафилококк, стрептококк, көкірің және ішек таяқшалары. Қабыну ошағында тіндер іріңдеп, ыдырайды, айналасында дәнекер тіндермен шектеліп, пиогенді капсула түзіледі. Беткейлі орналасқан абсцестер өз бетімен жарылып, сыртқа шығады. Ішкі органдардың іріңдіктері (өкпе абсцесі, ішекаралық абсцесс) плевра мен іш қуыстарына жарылса, плеврит және перитонитпен асқынады.

Клиникалық көріністеріне келсек, теріге жақын орналасқан абсцесте қабынудың жергілікті белгілері (терінің қызаруы, ісінуі, жергілікті температураның көтерілуі, солқылдатып ауруы, ауырған мүшенің функциясының бұзылуы) айқын көрінеді, кейде тері жұқарып флюктуация (бүлкілдеу) симптомы пайда болады. Абсцесс қуысындағы іріңнің түріне, консистенциясына, иісіне қарап қоздырғыштардың түрлерін анықтауға болады: сасық, сұр түсті ірің шірікті қабыну тудыратын микрофлораға тән болса, сарғыш - жасыл ірің стафилококқа, иісі тәтті, көкшіл - жасыл түсті іріңдікті көкірің таяқшасы тудырады. Көлемді абсцесте іріңді интоксикация (іріңді – резорбциялық қалтырау синдромы) салдарынан науқастың жалпы жағдайы нашарлайды, дене қызуы көтеріліп, әлсізденеді, тәбеті төмендеп, басы ауырады. Қан анализдерінде: лейкоцитоз, нейтрофилез, лейкоциттік формула солға жылжып, ЭТЖ өседі. Абсцесті гематома, киста, ыдыраған қатерлі ісіктерден ажырата білу керек. Диагнозды анықтауда науқастың шағымдары, анамнезі, сырқаттың жергілікті және жалпы көріністеріне сүйене отырып, арнайы тәсілдерді қолданады. Ең нәтижелі тәсіл - абсцесті пункциялап, алынған сұйықтықты бактериологиялық зерттеуге жіберу. Ішкі мүшелер мен тіндерде терең орналасқан абсцестерді анықтап, пункциялау үшін ультрадыбыс, рентгендік зерттеулерді жиі қолданады.

Абсцестің емі: асептика заңын сақтай отырып, пункция жасау, іріңді эвакуациялау, қуыста тұрған иненің бойымен іріңдікті тіліп ашу, қуысын антисептик ерітінділерімен жуып, силикон түтікшелері, марля томпондарымен дренаждау. Жалпы ем хирургиялық іріңді инфекцияларды емдеу принциптеріне сәйкес жүргізіледі (қан, плазма құю, антибиотиктер тағайындау, иммундық терапия жүргізу). 18-суретте іріңдікті тіліп, ашу. Іріңді эвакуациялау көрсетілген.