Сіңкілікік қатарлардың көрсеткіштерін есептеу тәсілдері

Ө сің кілік қ атарлардың негізгі кө рсеткіштерін есептегенде тө мендегі шарты белгілер алынды:

- ағ ымдағ ы уақ ыттың дә режесі (біріншіден басқ а);

- ағ ымдағ ы уақ ыттың алдында тұ рғ ан уакыттың дә режесі;

у_к - тұ рақ ты базалық уақ ыттың дә режесі;

і - қ атардын реттік нө мірі.

 

Кесте 1. - Ө сің кілік қ атарлар кө рсеткіштерін есептеу ә дістері

 

Кө рсеткіштердің аталуы	Есептеу ә дістері
	Ө згермелі базалық тә сіл, (тізбекті)	Тұ рақ ты базалық тә сіл, (базалық)
Нақ ты(абсолюттік) ө сім(∆)
Ө су коэффициенті (Кр)
Ө су қ арқ ыны (Тр), %		∙ 100
Ө сім қ арқ ыны(Тп)
1% ө сімнің нақ ты (абсолюттік) мә ні (А)

 

Нақ ты (абсолюттік) ө сім ө сің кілік қ атардың жай тү рі болып саналады. Ө сің кілік қ атарда кө рсетілген кө рсеткіш дә режелерінің белгілі бір уақ ыт аралығ ындағ ы нақ ты (абсолюттік) ө су немесе кему жылдамдығ ының мө лшерін анық тау ү шін есептеледі. Нақ ты (абсолюттік) ө сімнің шамасы салыстырылып отырғ ан кө рсеткіш дә режелерінің айырмасына тең болады жә не оның мә ні оң не теріс шамағ а немесе нө лге тең болуы да мү мкін.

Ө су қ арқ ыны. Бұ л кө рсеткіш ә рбір ағ ымдағ ы уақ ыт дә режесінің алдың ғ ы уакыт дә режесімен салыстырғ анда қ аншағ а кө п, не аз екенін сипаттайды, яғ ни осы екі уакыт кө рсеткіштерінің бір-біріне қ атысты шамасы аркылы есептелінеді. Ө су карқ ыны коэффициентпен немесе процентпен ө лшенеді.

Ө сім карқ ыны. Ө сің кілік қ атардың бұ л кө рсеткіші нақ ты (абсолюттік) ө сімнің салыстырмалы шамасын кө рсетеді. Бұ л кө рсеткіш коэффициент немесе процент ө лшемдерімен ө лшенеді жә не оны анық тау ү шін нақ ты (абсолюттік) ө сімнің шамасын базалық ретінде алынғ ан уақ ыт дә режесіне бө лу керек. Бұ л кө рсеткіш те екі тә сілмен есептелінеді. Егер ө сім қ арқ ыны тұ рақ ты базалық уақ ыт дә режесі арқ ылы есептелсе, онда оны тұ рақ ты ө сім қ арқ ыны, ал егер базалық уақ ыт дә режесі ө згермелі болса, онда оны тізбектелген ө сім қ арқ ыны деп атаймыз.

Егер ө су қ арқ ынының кө рсеткіштері есептелініп берілген болса, онда ө сім қ арқ ынын анық тау жә не жұ мыс кө лемін азайтып, есептеуді жең ілдету ү шін ө су қ арқ ынынан 1 (бірді) немесе 100 (жү зді) шегеру арқ ылы да табуғ а болады.

Бір процент ө сімнің нақ ты (абсолюттік) мә ні. Бұ л кө рсеткіштің экономикада атқ аратын рө лі ө те жоғ ары. Себебі мұ нда ө сімнің ә рбір процентінің нақ ты (абсолюттік) мә ні қ аншағ а жә не қ алай ө згергені кө рсетіледі. Оны есептеу ү шін ә р уақ ыттағ ы нақ ты (абсолюттік) ө сімнің шамасын, сол кездегі ө сім қ арқ ынына немесе тұ рақ ты ө сім каркынына бө леді, яғ ни оның мә ні екі тә сіл арқ ылы да есептеледі.

2- кестеде Қ азакстанның 2001-2004 жж. электроэнергия | ө ндірісінің ө сің кілік қ атарлар кө рсеткіштерін тізбекті жә не тұ рақ ты тә сілдер бойынша есептеудің ә дістері берілген.[39]

 

Кесте 2. - Қ азақ станның электроэнергияның ө ндірісінде ө сің кілік қ атарлар кө рсеткіштерін есептеу

 

Кө рсеткіштер атауы	Жылдар
Нақ ты (абсолюттік) Ө сім(∆), млрд. кВт/с	Т	-	∆ 1=58, 3-55, 4=2, 9	∆ 2=63, 9-58, 3=5, 6	∆ 3=66, 8-63, 9=2, 9
Б	-	∆ '1=58, 3-55, 4=2, 9	∆ '2=63, 9-55, 4=8, 5	∆ '3=66, 8-55, 4 =11, 4
Ө су коэффициенті(Кр)	Т	-
Б	-
Ө су қ арқ ыны (Тр), %	Т	-	Тр1=1, 052∙ 100= 105, 2	Тр2=1, 096∙ 100= 109, 6	Тр3=1, 045∙ 100= 104, 5
Б	-	Т'р1=1, 052∙ 100= 105, 2	Т'р2=1, 153∙ 100= 115, 3	Т'р3=1, 206∙ 100= 120, 6
Ө сім қ арқ ыны (Тп)%	Т	-	Тi1=1.052∙ 100-100=5.2	Ti2=1.096∙ 100-100=6.9	Ti3=1.045∙ 100-100=4.5
Б	-	T'i1=1.052∙ 100-100=5.2	T'i2=1.153∙ 100-100=15.3	T'i3=1.206∙ 100-100=20.6
1% ө сімнің нақ ты (абсолюттік) мә ні (А), млрд. кВт/с	Т	-
Б