Ферменттің аллостерикалық орталығы деген не? Оның рөліАллостерикалық орталық - ферменттің бір заттармен (эффекторлар-мен) ә рекеттесетін белгілі бір бө лігі. Эффекторлардың аллостерикалық орталық қ а байланысуынан фермент молекуласының ү шіншілік жә не тө ртіншілік қ ұ рылымы ө згереді, ол активті орталық тың қ ұ рылымы-ның ө згерісін тудырады да, энзимдік активтіліктің тежелуін немесе артуын туғ ызады. Изоферменттер, рө лдері, биологиялық негіздері. Изоферменттер- бір ферменттің молекулалық тү р ө згерісі. Олардың коферменттері бірдей, апоферменттері ә ртү рлі. Бір типті реакциялар-дың жылдамдық тарын арттырады, бір субстратқ а бірақ ә ртү рлі жағ -дайда ә сер етеді, ағ залық арнайылық тары болады, оны клиникада диагностикалық - жеке бө ліктерге бө ле анық тау тесттеріне пайдаланады. Ферменттердің арнайылық тары: а) субстраттық; б) ә сер ету арнайылығ ы. а)Субстратты арнайылық – ферменттің белгілі бір субстратпен ә рекет-тесу мү мкіндігі. Егер фермент бір субстратпен ә рекеттессе оны абсолютті субстраттық арнайылық деп атайды. Егер фермент байланыс тү рі бір-дей бір топ субстраттарғ а ә сер етсе оны салыстырмалы субстраттық арнайылық деп атайды. б) Ферменттің ә сер ету арнайылығ ы- ферменттің белгілі бір реакция тү рін катализдеуі. Субстраттық арнайылық тың тү рлері: салыстырмалы, абсолюттік, стериохимиялық. Егер фермент бір субстраттың ө згерісін катализдейтін болса ондай ар-найылық абсолютті болады. Мысалы, аргиназа аргининді ыдыратады. Егер фермент байланыс тү рлері бірдей бір топ субстраттардың ө згерістерін катализдейтін болса, ондай арнайылық салыстырмалы болады. Мысалы, пепсин жануар жә не ө сімдік белоктарын бірдей ыдыратады. Пепсиннің ә сер ету аймағ ы пептидтік байланыс болады. Стереохимиялық арнайылық химиялық заттардың L- жә не D- оптикалық изомерлері мен геометриялық цис- жә не транс- изомерлерінің болуына негізделген. Фермент тек бұ л изомерлердің біреуіне ғ ана ә сер етеді. Мысалы, фумараза фумар қ ышқ ылының (транс- изомер)ө згерісіне ғ ана ә сер етеді, ал малеин қ ышқ ылына (цис- изомер) ә сер етпейді. Ферменттің қ уаттылығ ы, оның сипаттамасы. Ө лшем бірлігі. Ферменттер ө те жоғ ары қ уаттылық қ а ие, сондық тан ферменттің субс-тратқ а деген ынтық тығ ы жоғ ары болады жә не олар активтену энергия-сын қ атты тө мендетеді. Ферменттің активтілігінің ө лшем бірлігі – катал. Проферменттер, активтендіру механизмдері. Кейбір ферменттер активті емес проферменттер тү рінде тү зіледі. Реак-цияларғ а дайындалу кезінде ферменттердің активті орталығ ы тү зілуіне қ арай олар активтендіріледі. Мысалы, пепсиннің проферменті пепсиноген. Асқ азанда тұ з қ ышқ ылының ә серінен пепсиногеннен активті пеп-син тү зіледі.
|
