Ферменттердің жіктелуі мен номенклатурасы

Реакция арнайылық тарына қ арай барлық белгілі ферменттер 6 класқ а жіктеледі:

1. Оксидоредуктазалар – тотығ у-тотық сыздану реакцияларын тездетеді.

2. Трансферазалар – атомды немесе атомдар тобын бір заттан екінші затқ а тасымалдайды.

3. Гидролазалар – судың қ атысуымен кү рделі заттардың жай заттарғ а дейін ыдырауын катализдейді.

4. Лиазалар – кү рделі заттарды судың қ атысуынсыз ыдыратады.

5. Изомеразалар – изомерлену реакцияларын катализдейді.

6. Лигазалар немесе синтетазалар – АТФ-ті пайдалану арқ ылы синтездеу процестерін жү ргізеді.

Ә рбір класс топқ а, ал ол топшағ а, ол топшадағ ы тұ рғ ан орындарына қ арай жіктеледі.

Ферменттің аталуы субстраттың атына –аза жалғ ауы қ осыла, немесе катализдейтін реакцияның атына – аза жалғ ауы қ осыла аталады.

Студенттің ө зін - ө зі тексеруіне арналғ ан жаттығ улар мен жағ дайлық есептер

1. Ферменттердің белоктардан негізгі ерекшеліктері неде?

1. Ферменттің қ ұ рам бө ліктерін атаң ыз-про те ид он.
2. Ферменттің қ андай бө лігі ә сер ету арнайылығ ын, ал қ андай бө лігі- субстраттық арнайылық ты кө рсетеді?
3. Аллостерикалық орталық дегеніміз не?

5. Изоферменттер - бір реакцияны катализдейтін ферменттің тү рлері. Олардың айырмашылық тары неде?

6. Белгісіз ертінділері бар екі пробиркағ а сахаразаның ерітіндісі қ ұ йылды. Пробиркаларды 37⁰С-та 15 минутке термостатқ а орналастырды. Содан кейін бірінші пробиркағ а Селивановтың тү сті реакциясын, ал екінші пробиркағ а – Феллинг реакциясын жасады. Екі реакция да оң болды. Қ андай пробиркадағ ы реакция сахаразаның абсолюттік арнайылығ ын кө рсетті? Пробиркада қ андай субстрат бар болды? Абсолюттік арнайылық деген не?

1. Кез-келген фермент ерітіндісіне оның белсенділігін жою ү шін қ андай реактив қ осу керек? Оның тежелуін қ алай тү сіндіруге болады?
2. Пепсиногеннің пепсинге айналуы бұ зылғ ан. Бұ л қ андай жағ дайда жү реді?
3. Ферменттің қ айтымды жә не қ айтымсыз инактивацияланатынын дә лелдең із.
4. Ә сер ету факторларының: температураның, рН-тың, субстрат пен ферменттің концентрацияларының ә серлерін қ алай дә лелдейсіздер?
5. Температураның, рН-тың, субстрат пен фермент концентрацияларының оптимумы деген не?
6. Ауыр металдардың тұ здары неге ферменттің белсенділігін жояды? Ол нені дә лелдейді?
7. Минералдық қ ышқ ылдар мен жоғ ары температураның фермент активтілігіне ә сері жағ ынан ұ қ састық тары бар ма? Тү сіндірің із.
8. Ферменттің активсіз жағ дайдан белсенділікке ауысу механизмі қ андай?
9. 0° С, +4° С –та ашытқ ыны мұ здатқ ышқ а салып қ ойды. Бір тә уліктен кейін ашытқ ыны глюкозаның ерітіндісіне қ осты да 37°С-тағ ы термостатқ а салып қ ойды. Глюкозаның ашуы байқ ала ма? Неге? Егер оны қ ыздырса не байқ ауғ а болады?
10. Ферменттің ә серінен кү рделі зат жай заттарғ а ыдырады. Ыдырау: а) судың қ атысуынсыз жү рді. Фермент қ ай класқ а жатады? б) ыдырау судың қ атысымен жү рді. Фермент қ ай класқ а жатады? Бұ л реакция қ алай аталады?
11. Белгісіз ерітіндіге оптималды температурада амилаза ерітіндісі қ осылды. Ерітіндіге Люголь ерітіндісін қ осқ анда сұ йық сары тү ске боялды. Пробиркада қ андай ерітінді болды? Қ андай ө нім тузілді? Дә лелдең із.
12. Ерітіндінің температурасы 60°С. Бұ л жағ дайда амилазаның активтілігін тексеруге бола ма?